يك سال بعد از تصويب قانون حق پخش تلويزيوني پولي به ورزش پرداخت نشده
صادق درودگر: صدا و سيما از گرده‌هاي فوتبال آويزان است
نماينده مجلس: سهم ورزش از حق پخش بايد بيشتر شود
علي ولي‌اللهي
اين مقدمه را بارها و بارها خوانده‌ايد. اينكه ورزش و در راس آن فوتبال بدون حق پخش تلويزيوني نمي‌تواند رشد طبيعي داشته باشد. نمي‌تواند گليمش را از آب بيرون بكشد و آن وقت مجبور است بازيچه سياست و دولت بشود. مثل همين وضعيتي كه امروز شاهدش هستيم. فوتبالي كه از ابتدا تا به انتهايش با عدم شفافيت مالي و بدهي‌هاي كلان و جولان دلالان روبه‌رو است و تنها عايدي‌اش دعواهاي تكراري و حوصله سربر وزير استقلالي، وزير پرسپوليسي است. ما در حال ورود به قرن جديد هستيم. پس مي‌توانيم ادعا كنيم يك قرن گذشت تا ما توانستيم به صداوسيما ثابت كنيم حالا كه مثل كشورهاي پيشرفته پولي بابت خريد حق پخش تلويزيوني به فوتبال نمي‌دهد بايد بخشي از درآمدش را به فوتبال بازگرداند. يك قرن گذشت اما صداوسيما به عنوان نهادي كه سال‌هاست از قبل پخش مسابقات ورزشي به خصوص فوتبال درآمدهاي نجومي كسب مي‌كند هنوز با وجود مصوبه مجلس حاضر نيست سهمش را پرداخت كند. مي‌توانيم بگوييم سلطه صداوسيما بر فوتبال يا آن طور كه محمدصادق درودگر، رييس كميسيون اقتصادي فدراسيون فوتبال مي‌گويد:«آويزان شدن صداوسيما از گرده فوتبال» حالا وارد قرن تازه‌اي شده است. اينكه صداوسيما پول فوتبال را نمي‌دهد، باشگاه‌هاي ايراني را تا مرز ورشكستگي پيش برده. باشگاه‌ها در حالي كه مي‌توانستند درآمدهاي سرشاري داشته باشند و به راحتي مستقل شوند حالا بايد پرسان پرسان سراغ وزارتخانه‌ها، كارخانجات و آدم‌هاي پولداري كه دوست دارند يك شبه معروف شوند، بروند تا بلكه از زير بار بدهي خلاصي يابند. وقتي هم آنها تصميم بگيرند حمايت‌شان را قطع كنند، باشگاه با سر زمين مي‌خورد. همانند اتفاقي كه براي تيم‌هاي نفتي افتاد، زماني كه وزارت نفت اعلام كرد ديگر نمي‌تواند بودجه‌اي در اختيارشان بگذارد. حالا ما هم باز بايد راوي همان قصه تكراري باشيم. اينكه صداوسيما نمي‌خواهد سهم ورزش و فوتبال را بدهد.
قانوني شدن حق پخش
سال گذشته همين روزها بود. يعني اواسط تا اواخر آذر كه يك خبر نسبتا خوب به اهالي ورزش و به خصوص فوتبال رسيد. خبر اين بود:«براساس لايحه بودجه كه دولت تقديم مجلس شوراي اسلامي كرده است، پول حاصل از درآمد تبليغات حين پخش مسابقات ورزشي ديگر به صورت مساوي بين صداوسيما و وزارت ورزش و جوانان توزيع خواهد شد و اين براي اولين بار است كه موضوع حق پخش تلويزيوني به شكل قانون مي‌شود.» مهدي علي‌نژاد، معاون وزير ورزش كه آن موقع رييس فدراسيون ووشو بود درباره اين اتفاق عنوان كرد:«در دنيا عمده منابع مالي فدراسيون‌ها از طريق حق پخش تلويزيوني تامين مي‌شود. در ايران هم در طول چند سال گذشته بارها اين مساله مطرح شد اما عملا صداوسيما اين قانون را رعايت نمي‌كرد. اما طبق لايحه جديد قرار است درآمدهاي حاصل از تبليغات حين پخش مسابقات ورزشي بين صداوسيما و وزارت ورزش تقسيم شود. قطعا اتفاق خوبي است و مي‌تواند بار مشكلات مالي فدراسيون‌ها را تا حدودي كم كند البته اميدوارم نحوه توزيع به گونه‌اي باشد كه فدراسيون‌ها و رشته‌هاي مدال‌آور سهم بيشتري را دريافت كنند.» بعد از آن بسياري از اهالي ورزش از جمله مديران و روساي فدراسيون‌ها با استقبال از قانون شدن پرداخت حق پخش اين اتفاق را گام بزرگي در جهت ارتقا و پيشرفت ورزش دانستند.
با اين وجود از همان ابتدا صداوسيما با تحت فشار قرار دادن مجلس تلاش كرد در درصد پرداختي به ورزش تغيير ايجاد كند. ابراهيم شكوري، مديركل امور مجلس صداوسيما در اين رابطه گفت:«كميسيون تلفيق مجلس شوراي اسلامي با پيشنهاد دولت در لايحه بودجه سال آينده كل كشور درباره نحوه تقسيم درآمدهاي حق پخش مسابقات مخالفت و روش ديگري را تصويب كرد.» او افزود:«دولت در بند «ل» تبصره ۹ لايحه بودجه سال آينده كل كشور بدون نظرخواهي از صداوسيما، پيشنهاد تقسيم مساوي درآمدهاي ناشي از پخش تبليغات تلويزيوني مسابقات ورزشي را ارايه كرده بود. اين در حالي است كه طبق بند «پ» ماده ۹۲ قانون برنامه ششم توسعه، دولت مكلف بود تمهيدات قانوني اين موضوع را با تفاهم دوجانبه رسانه ملي و وزارت ورزش و جوانان فراهم كند. اعضاي كميسيون تلفيق مجلس به تقسيم اين درآمدها به ميزان ۷۰ درصد در اختيار صداوسيما و ۳۰ درصد در اختيار وزارت ورزش و جوانان راي دادند تا اين درآمد از طريق وزارت ورزش و جوانان براي تقويت ورزش كشور و كمك به فدراسيون‌هاي مربوطه اختصاص داده شود.» اين تغيير صداي اهالي ورزش را درآورد. ژاله فرامرزيان، معاون وزير در اين رابطه گفت:«متاسفانه پيشنهاد تقسيم مساوي حق پخش كه از سوي دولت در لايحه ارسال شد با كاهش قابل توجه و ناگواري به صحن مجلس آمده است كه اميدواريم نمايندگان محترم با توجه به اهميتي كه براي سلامت و ورزش جامعه قائلند، احقاق حق كنند و سهم ورزش و فوتبال كشور به همان نسبت تساوي ۵۰ -۵۰ بازگردد. در صورت تقسيم مساوي درآمدهاي تبليغاتي تلويزيون، پيش‌بيني ما از محل سهم ورزش از درآمدهاي تبليغاتي صداوسيما حداقل ساليانه 200 ميليارد تومان است و تمامي درآمد تبليغاتي صداوسيما از زيرنويس تا ساير موارد قبل، حين و بعد از بازي‌ها و مسابقات شامل حق پخش مي‌شود و بايد مبالغ دريافتي آن به حساب دولت و خزانه واريز شود.» با اين حال و بعد از كش و قوس‌هاي فراوان در نهايت در بودجه سال ۹۹ با همان نسبت مساوي به ثبت رسيد.
حق پخش ليگ نوزدهم داده نشده
سال ۹۹ گرچه از لحاظ شيوع بيماري كرونا و مشكلات اقتصادي وضعيت جامعه ورزش را به هم ريخت اما با يك دلخوشي بزرگ آغاز شد. اينكه ورزش امسال به بخشي از حق طبيعي‌اش از حق پخش مسابقات ورزشي دست پيدا مي‌كند. با اين وجود هر چه جلوتر رفتيم اين وعده كمتر تحقق پيدا كرد. حال كه تنها ۳ ماه به پايان سال باقي مانده حتي يك ريال از حق پخش تلويزيوني به ورزش داده نشده و چيزي هم به فوتبال نرسيده است. صادق درودگر، رييس كميته اقتصادي فدراسيون فوتبال در اين رابطه به روزنامه «اعتماد» گفت:«ما براي رسيدن آن چيزي كه قرار بود به فوتبال برسد، نامه‌اي زديم به وزارت ورزش و جوانان. چون تفاهمنامه بين وزارت ورزش و صداوسيما منعقد شده است. وزارت از ما خواست قراردادتان را با صداوسيما اعلام كنيد. ما هم گفتيم مثل همه فدراسيون‌ها قراردادي نداريم. ما تقاضا كرديم كه مقدمات اين توافق انجام شود و از آن مهم‌تر درخواست كرديم كه وزارت پول سال گذشته را از صداوسيما بگيرد. منظور پول حق پخش ليگ نوزدهم است كه ما هنوز دريافت نكرديم.»
ليگ نوزدهم ۳۰ مرداد به پايان رسيد. در نزديك به 3 ماهي كه از پايان ليگ گذشته و با شروع ليگ جديد به نظر مي‌رسد صداوسيما همچنان قصدي براي پرداخت پول ندارد. درودگر در اين رابطه گفت:«به نظرم متاسفانه هيچ انگيزه و اراده‌اي براي پرداخت اين پول و حق پخش از طرف صداوسيما نيست.» درودگر در ادامه با اشاره به سهم كل ورزش در بودجه سال ۱۴۰۰ به اين نكته اشاره كرد كه وضعيت ورزش ايران همچنين فوتبال در سال آينده بسيار سخت خواهد بود. درودگر گفت:«مجلس محترم بايد نگاه ويژه‌اي به ورزش داشته باشد. بودجه ما را ببينيد و مقايسه كنيد با ساير كشورها. ببينيد در حوزه بهداشت و ورزش ما چه مقدار بودجه در نظر گرفتيم و ساير كشورها چقدر هزينه مي‌كنند. ورزش سال گذشته ۳۷/۰ درصد بودجه داشت. امسال شده ۲۵/۰ درصد! اين خيلي آمار تاسف‌برانگيزي است. اگر شما بودجه ساير كشورها را نگاه كنيد، متوجه مي‌شويد. در كشورهايي مثل ژاپن، فنلاند، نروژ و دانمارك بالاي ۷ درصد بودجه دارند. به نظر مي‌رسد كسي براي نماينده‌هاي مجلس از نقش ورزش در سلامت و ارتقاي جامعه، بهداشت رواني، توسعه اقتصادي و چيزهايي از اين دست توضيح نداده و خودشان هم با موضوع آشنا نبوده‌اند. وگرنه بعيد است چنين تصوير ضعيفي از ورزش داشته باشند.»
70 - 30 به نفع صداوسيما!
در حالي كه جامعه ورزش درگير گرفتن حق پخش مسابقات سال گذشته بود، خبر رسيد درصد تقسيم حق پخش تلويزيوني مسابقات ورزشي در بودجه سال ۱۴۰۰ از همان ابتدا با نسبت ۷۰ به ۳۰ به نفع صداوسيما تغيير كرده! در اين خبر آمده:«در بند «پ» ماده ۹۲ قانون برنامه 5 ساله ششم توسعه، وزارت ورزش و جوانان و سازمان صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران مكلفند درآمدهاي تبليغاتي ناشي از پخش مسابقات ورزشي را به رديف درآمدي شماره ۱۴۰۱۸۴ نزد خزانه‌داري كل كشور واريز كنند. وجوه واريزي به نسبت مساوي از محل رديف ۴۹ - ۵۳۰۰۰۰ مندرج در جدول شماره ۹ اين قانون به نسبت ۳۰ درصد در اختيار وزارت ورزش و جوانان(براي كمك به فدراسيون‌هاي مربوطه) و ۷۰ درصد در اختيار سازمان صداوسيماي جمهوري اسلامي ايران قرار مي‌گيرد. در اين لايحه، درآمد حاصل از تبليغات ناشي از پخش مسابقات ورزشي موضوع بند «پ» ماده ۹۲ قانون برنامه ششم توسعه در رديف ملي ۱۵۰ ميليارد تومان برآورد شده است.»
اين تغيير نسبت در حالي انجام مي‌شود كه ورزشي‌ها با همان نسبت 50 - 50 هم مشكل داشتند. دقيقا معلوم نيست كه اين تغيير درصد در بودجه امسال پيشنهاد چه كسي بوده است؟ مديران وزارت ورزش در پاسخ به تماس‌هاي خبرنگار روزنامه اعتماد ترجيح دادند كه سكوت كنند اما درودگر به عنوان نماينده فوتبال اعلام كرد كسي با مديران فوتبال در اين زمينه صحبت نكرده است. اين عضو هيات رييسه سازمان ليگ فدراسيون فوتبال اعلام كرد، صداوسيما نه تنها سهم بيشتري از حق پخش تلويزيوني مي‌خواهد كه تمام حقوق پخش اينترنتي مسابقات را هم مي‌خواهد در اختيار بگيرد. «صداوسيما و وزارت ورزش در زمينه تغيير درصد سهم طرفين با ما مشورتي نكرده است. نه تنها مشورتي نكرده كه ما امروز به عنوان فدراسيون فوتبال با صداوسيما وارد يك جنگ حقوقي هم شده‌ايم. در موضوع حق پخش در فضاي مجازي ما با صداوسيما كارمان كشيده شده به دادگاه. الان داريم پيگيري مي‌كنيم كه حق پخش آنجا را خودمان بگيريم اما صداوسيما مي‌گويد، پخش مجازي و اينترنتي فوتبال هم مال من است در صورتي كه صداوسيما هيچ نقشي در اين زمينه ندارد.» اين بي‌اطلاعي اهالي فوتبال در حالي است كه عمده پخش مسابقات ورزشي به پخش فوتبال اختصاص دارد. درودگر در اين رابطه افزود:«فوتبال بيش از ۹۵ درصد فضاي ورزشي را در پخش زنده دارد. حتي اگر به تعرفه‌هاي صداوسيما توجه كنيد توي تبليغات قبل و بعد از بازي ليگ حدود ۷۰۰ درصد و قبل از بازي دربي حدود ۹۰۰ درصد افزايش تعرفه تبليغات صورت مي‌گيرد. يعني واقعا صداوسيما به گرده‌هاي فوتبال آويزان است ولي نمي‌خواهد هيچ حقي به فوتبال بدهد.»
مجلس درصدها را تغيير مي‌دهد؟
لايحه بودجه تازه به مجلس رسيده و هنوز بررسي نشده است. بسياري هنوز اميد دارند كه مجلس و در راس آن كميسيون ورزشي و فرهنگي مقابل ظلم آشكاري كه در حق ورزش صورت گرفته، بايستند. محمدمهدي فروردين، رييس فراكسيون ورزش مجلس در اين رابطه به روزنامه «اعتماد» گفت:«درصد فعلي مندرج در بودجه سال ۱۴۰۰ حتما بايد بازنگري شود. من حتما هم در كميسيون فرهنگي و هم در كميسيون بودجه اين مساله را مطرح خواهم كرد. سهم ورزش بايد به صورت ويژه‌تر ديده شود.» فروردين در ادامه افزود:«ما بر اساس مطالبه تمام مردم كه مي‌خواهند از سهم ورزش در بحث حق پخش تلويزيوني دفاع شود، عمل مي‌كنيم. البته سهم صداوسيما هم محفوظ است ولي سهم ورزش هم بايد لحاظ شود. اين تقسيم‌بندي بايد به شكل عادلانه‌اي صورت بگيرد.» نماينده استان فارس در پاسخ به اين سوال كه چه كسي بايد پيگير پرداخت حق پخشي شود كه سال پيش مصوب شده بود و هنوز داده نشده، گفت:«قطعا متوليان امر بايد پيگيري كنند. اين چيزي نيست كه ما بخواهيم در آن ورود كنيم. ما به عنوان قانونگذار وظيفه‌مان بود كه قانون را وضع كنيم باقي ماجرا برمي‌گردد به مجريان.» با اين تفاسير و با توجه به اينكه وزارت ورزش رسما مخالفتي با تغيير درصدها نداشته و به صورت جدي پيگير دريافت حق پخش مسابقات ورزشي نيست و مجلس هم نمي‌تواند ورود كند و از صداوسيما هم آبي گرم نمي‌شود به نظر مي‌رسد نبايد روي رسيدن پول به اين زودي‌ها حساب باز كرد و به قول درودگر تنها كاري كه مي‌توان كرد اميدوار بودن است:«تنها كاري كه مي‌شود كرد، اين است كه اميدوار باشيم نگاه‌ها عوض شود. متاسفانه اين مساله دست ما نيست. البته وزارت ورزش و فدراسيون فوتبال همين الان كه فصل بودجه است اين مساله را پيگيري كنند، چون بايد بودجه در مجلس مصوب شود و وزارت و فدراسيون وظيفه دارند نمايندگان مجلس را از اين وضعيت آگاه كنند.»
درصد فعلي مندرج در بودجه سال ۱۴۰۰ حتما بايد بازنگري شود. من حتما هم در كميسيون فرهنگي و هم در كميسيون بودجه اين مساله را مطرح خواهم كرد. سهم ورزش بايد به صورت ويژه‌تر ديده شود. ما بر اساس مطالبه تمام مردم كه مي‌خواهند از سهم ورزش در بحث حق پخش تلويزيوني دفاع شود، عمل مي‌كنيم.
فوتبال بيش از ۹۵ درصد فضاي ورزشي را در پخش زنده دارد. حتي اگر به تعرفه‌هاي صداوسيما توجه كنيد توي تبليغات قبل و بعد از بازي ليگ حدود ۷۰۰ درصد و قبل از بازي دربي حدود ۹۰۰ درصد افزايش تعرفه تبليغات صورت مي‌گيرد. يعني واقعا صداوسيما به گرده‌هاي فوتبال آويزان است ولي نمي‌خواهد هيچ حقي به فوتبال بدهد.