تنگناي معيشت تئاتر تايلند در دوران كرونا
گروه هنر و ادبيات| شيوع ويروس كرونا هنرهاي نمايشي بسياري از كشورهاي جهان را تحت تاثير قرار داد و خشك و تر را با هم سوزاند. با اين حال اثر منفي همه‌گيري كرونا بر تئاتر بعضي از كشورها بيش از سايرين احساس شد. ايران تئاتر در اين باره مي‌نويسد، تئاتر تايلند به همان اندازه كه جهان‌بيني و نوع نگاه مردم سرزمين هزار معبد به دنيا را بازتاب مي‌دهد در به حركت در آوردن چرخ‌هاي اقتصادي اين كشور نيز نقش مهمي برعهده دارد. شايد بتوان ادعا كرد نقش و اهميت تئاتر تايلند در شناساندن مردم اين كشور به ساير نقاط جهان در عين تبديل شدن آن به يك تجارت پرسود آن‌گونه كه بايد از سوي ما مورد توجه قرار نگرفته است. موضوعي كه حتي مي‌توان بخش‌هايي از آن را به عنوان الگو مدنظر قرار داد. در سال‌هاي اخير صنعت گردشگري تايلند نقش مهمي در درآمدزايي داشته و بخش قابل توجهي از رونق اقتصادي اين كشور را به خود اختصاص داده است. سال گذشته يعني در سال ۲۰۱۹ ميلادي حدود ۲۲ درصد از توليد ناخالص ملي تايلند به صنعت گردشگري اختصاص داشت. اين در حالي است كه در همان سال سهم صنعت گردشگري دنيا از توليد ناخالص جهان رقمي نزديك به ۱۰ درصد بود. كشور تايلند سالانه به‌طور متوسط از حدود بيست ميليون گردشگر خارجي پذيرايي مي‌كند. رقم خيره‌‌كننده‌اي كه اگر نه تمام آن حداقل بخش مهمي از آن را مي‌توان مخاطبان بالقوه تئاتر اين كشور در نظر گرفت.
دست‌اندركاران تئاتر تايلند به خوبي توانستند از موقعيتي كه در اختيارشان قرار گرفته بود، استفاده و مخاطبان بالقوه مذكور را به مخاطبان واقعي و بالفعل نمايش‌هاي سنتي اين كشور تبديل كنند. بسياري از سالن‌هاي نمايش تازه تاسيس در شهرهاي مختلف و جزاير متعدد تايلند به گونه‌اي ساخته شده‌اند كه از گنجايش بسيار بالايي برخوردار باشند؛ تا جايي كه برخي از آنها در رديف بزرگ‌ترين سالن‌هاي نمايش جهان قرار دارند. اكثر اين سالن‌ها در قالب مجموعه‌هاي فرهنگي و تفريحي بزرگ و پر زرق و برق احداث شده‌اند و علاوه بر محل اجراي نمايش مراكزي نظير رستوران، بوستان، فروشگاه و مواردي از اين دست را نيز دربرمي‌گيرند.
مشهورترين و پرمخاطب‌ترين نمايش تايلند
از ميان مهم‌ترين مراكز اجراي نمايش در تايلند مي‌توان به تئاتر «راچادا» در شهر «بانكوك» اشاره كرد كه قادر به پذيرايي از دو هزار نفر تماشاچي بوده و از نظر ميزان ارتفاع سقف صحنه نمايش با برخورداري از يازده متر و نود و پنج سانتيمتر در جهان ركورددار است. مهم‌ترين نمايشي كه در اين سالن تئاتر براي مخاطبان اجرا مي‌شود، «سيام نيراميت» نام دارد. در واقع مي‌توان اين نمايش را مشهورترين و پرمخاطب‌ترين نمايش سنتي تايلند ناميد؛ اثري كه نه تنها در سالن مذكور كه در بسياري از سالن‌هاي نمايش اين كشور براي مخاطبان داخلي و خارجي اجرا مي‌شود. سيام نيراميت نمايشي است در سه پرده كه اجراي آن حدود نود دقيقه به درازا مي‌انجامد و در آن نكاتي مانند تاريخ، باورها، فرهنگ و آداب و رسوم مردم تايلند به تصوير كشيده مي‌شود. پرده نخست اين نمايش به شرح تاريخ تايلند با بيش از هفتصد سال قدمت اختصاص دارد و در پرده دوم آن تماشاچي در سفري دانته مانند از بهشت و جهنم بازديد مي‌كند. در پرده سوم نيز بخشي از فرهنگ تايلند در قالب جشنواره‌‌اي شلوغ و سرشار از رنگ و شادماني به تصوير كشيده مي‌شود. در نمايش سيام نيراميت حدود صد و پنجاه بازيگر ايفاي نقش مي‌كنند و از حضور فيل كه به نوعي نماد كشور تايلند محسوب مي‌شود، نيز روي صحنه استفاده مي‌شود. با توجه به تمام ويژگي‌هايي كه به آن اشاره شد، اين نمايش جذابيت فراواني براي تماشاچيان به خصوص گردشگران خارجي دارد و سالن‌هاي نمايش نيز به خوبي از اين پتانسيل براي جذب مخاطب بهره مي‌گيرند. بسياري از سالن‌هاي تئاتر در نقاط مختلف تايلند نمايش سيام نيراميت را در چندين سانس مختلف اجرا مي‌كنند و حتي اجراي آن گاه تا نيمه‌هاي شب به درازا مي‌انجامد. با توجه به جذابيت اين نمايش براي تماشاچيان به خصوص كساني كه آشنايي اندكي با تاريخ و فرهنگ تايلند دارند بسياري از سالن‌هاي نمايش بزرگ و مشهور اين كشور سرمايه‌گذاري قابل توجهي بر اجراي هر چه باشكوه‌تر آن انجام داده‌اند و عايدي فراواني نيز از اين كار دارند.
تاثير شيوع ويروس كرونا بر تئاتر تايلند
تايلند يكي از كشورهايي بود كه پس از شيوع كرونا سياست سفت و سختي را براي مقابله با اين ويروس در پيش گرفت. شايد به آن دليل كه اين كشور فاصله چنداني با مبدا شيوع ويروس يعني كشور چين نداشت. به دليل انجام فاصله‌گذاري اجتماعي بسياري از مراكز تفريحي فعال در سرزمين هزار معبد تعطيل شد و فعاليت آنها به حالت تعليق در آمد. اين اقدام موجب شد تا تايلند اكنون در رديف كشورهايي قرار بگيرد كه عملكرد بسيار خوبي در زمينه مقابله با كرونا و مهار اين ويروس داشته‌اند. با وجود برخورداري تايلند از جمعيتي بيش از ۶۰ ميليون نفر تعداد نمونه‌هاي قطعي مبتلا به كرونا كه در اين كشور شناسايي شدند، كمتر از چهار هزار نفر بوده و تعداد قربانيان اين ويروس نيز كمتر از صد نفر گزارش شده است. با اين حال تعليق فعاليت‌هاي فرهنگي و هنري و تفريحي در تايلند موجب ركود صنعت گردشگري اين كشور شد و مجموعه اين اقدامات تاثير قابل توجهي بر اقتصاد سرزمين هزار معبد گذاشت. برآوردهاي اقتصادي نشان از آن دارد كه اقدامات مذكور به كوچك شدن 7 تا 9 درصدي اقتصاد تايلند در سال جاري خواهد انجاميد. با توجه به اينكه تئاتر اين كشور نيز در طول سال‌هاي اخير ماهيت خود را براي بقا و كسب درآمد به صنعت گردشگري گره زده بود از فعل و انفعال ياد شده تاثير فراواني پذيرفت. اين تاثير از فصل بهار يعني آغاز بحران ناشي از شيوع كرونا تا امروز در بسياري از مناطق تايلند قابل مشاهده بوده است.
وضعيت تئاتر تايلند در دوران پساكرونا
يكي از مقاصد مهم گردشگران خارجي در تايلند «پوكت» است؛ جزيره‌اي كه در جنوب غربي اين كشور ميان آب‌هاي درياي آندامان قرار دارد. اين جزيره پس از «بانكوك» دومين مقصد جذاب گردشگري در تايلند محسوب مي‌شود و سالانه ميزبان ميليون‌ها بازديدكننده از نقاط مختلف جهان است. سال گذشته حدود ۹ ميليون نفر از پوكت بازديد كردند و علاوه بر مراكز تفريحي به سالن‌هاي تئاتر اين جزيره نيز رونق بخشيدند. جذاب‌ترين، پرمخاطب‌ترين، مشهورترين و پرفروش‌ترين نمايش روزانه پوكت در ميان تمام برنامه‌هاي فرهنگي، نمايش‌هاي سرگرم‌كننده، كنسرت‌هاي موسيقي، مقبره‌ها، موزه‌ها، بناها و معبدهاي زيبا با معماري بي‌نظير و حتي برنامه‌هايي كه در اين جزيره براي جلب نظر گردشگران طراحي شده و اجرا مي‌شوند همان نمايش سيام نيراميت است كه به آن اشاره شد. اين نمايش در سالني به همين نام واقع در بخش شمالي پوكت اجرا مي‌شود. سالن مذكور ۱۷۶۰ صندلي را براي پذيرايي از تماشاچيان در دل خود جاي داده است و از نظر وسعت و شكوه كاملا به خواهر دوقلوي خود در شهر بانكوك، يعني تئاتر راچادا كه در سطور پيشين اين متن به آن اشاره شد، شباهت دارد. براي سرپا نگه داشتن اين سالن نمايش بيش از چهارصد نفر انجام وظيفه مي‌كنند كه نود و پنج درصد آنها را افراد بومي تشكيل داده است. براي تكميل اموري نظير ساخت‌وساز اين سالن تئاتر، به كار‌گيري جلوه‌هاي ويژه عظيم در نمايش‌هاي اجرا شده در آن، سير كردن شكم فيلم‌هاي حاضر در هر نمايش، پرداخت دستمزد كارمندان و عوامل توليد نمايش و ساير هزينه‌هاي مشابه حدود دو و نيم ميليارد بات تايلند (بيش از هشتاد ميليون دلار) سرمايه‌گذاري شده است. رقمي كه از طريق آن مي‌توان به اهميت تئاتر تايلند براي كسب درآمد و جذب گردشگر پي برد.
از رونق افتادن سالن‌هاي نمايش در تايلند
پس از شيوع كرونا
با اقدامات احتياطي كه در فصل بهار توسط حكومت تايلند به منظور جلوگيري از شيوع كرونا انجام شد، جزيره پوكت از حضور گردشگر خالي و در پي آن سالن‌هاي نمايش نيز بدون تماشاچي باقي ماند. سال گذشته حدود سه هزار هتل در پوكت مملو از مهمان بود اما امروز تقريبا تمام آنها بدون مشتري مانده‌اند. اين تحول ناگهاني براي منطقه‌اي كه هشتاد درصد درآمد خود را از طريق فعاليت در صنعت گردشگري كسب مي‌كند و امرار معاش حداقل سيصد هزار نفر از مردم آن كاملا به حضور گردشگران خارجي وابسته است بسيار گران تمام شد. پيش از آغاز بحران كرونا گردشگران داخلي تنها سي درصد از سهم بازديدكنندگان پوكت را تشكيل مي‌دادند. بنابراين شيوع اين ويروس موجب حذف سهم هفتاد درصدي گردشگران خارجي از پوكت شد و تاثير قابل توجهي بر كسادي فعاليت‌هاي فرهنگي مهم اين جزيره نظير تئاتر گذاشت. البته اين تاثير منفي تنها محدود به پوكت نبود و ساير مناطق توريستي تايلند نظير بانكوك و پاتايا نيز از آن بي‌نصيب نماندند. با كاهش قابل توجه گردشگران خارجي بسياري از مراكز تفريحي و سالن‌هاي نمايش تايلند تصميم به تعطيلي گرفتند. پس از پايان يافتن قرنطينه در فصل بهار سالن‌هاي نمايش به منظور رعايت فاصله اجتماعي متعهد شدند كه تنها پنجاه درصد از ظرفيت خود را براي پذيرايي از تماشاچيان به كار بگيرند. اما به دليل غيبت گردشگران خارجي بسياري از آنها نتوانستند حتي نيمي از ظرفيت سالن‌هاي خود را در هر اجرا پر كنند. به همين دليل برخي از آنها بار ديگر ناچار به تعطيلي شدند و به انتظار عادي شدن اوضاع نشستند.
در ابتداي فصل بهار و پس از پايان يافتن قرنطينه اين برنامه وجود داشت كه تايلند بار ديگر ميزبان گردشگران خارجي باشد. البته قرار بود اين ميزباني به شكل محتاطانه با رعايت پروتكل‌هاي بهداشتي و حفظ فاصله اجتماعي انجام شود. با اين حال ورود گردشگران خارجي به تايلند باز هم به تعويق افتاد و بسياري از صاحبان كسب و كارهاي وابسته به صنعت گردشگري از جمله دست‌اندركاران تئاتر ناچار شدند همچنان منتظر باقي بمانند.