شهاب شهسواري
اشرف غني، رييس‌جمهور افغانستان معتقد است كه ادامه مذاكرات بيناافغاني نبايد در يك كشور خارجي انجام شود و طالبان بايد موافقت كند كه محل انجام مذاكرات به داخل خاك افغانستان منتقل شود. اين اظهارات رييس‌جمهور افغانستان در شرايطي بيان مي‌شود كه هيات مذاكره‌كننده دولت افغانستان روز دوشنبه اعلام كرد دور اول مذاكرات بيناافغاني به پايان رسيده است و دور دوم مذاكرات با يك وقفه ۲۳ روزه ادامه خواهد يافت. هيات مذاكره‌كننده دولت افغانستان، روز دوشنبه از دوحه به كابل بازگشت تا براي دور دوم مذاكرات كه قرار است از ۱۶ دي ماه ازسر گرفته شود، آماده شوند. همزمان با اين تحولات صبح سه‌شنبه، محب‌الله محمدي، معاون والي كابل در يك عمليات تروريستي برنامه‌ريزي شده با استفاده از 4 بمب مغناطيسي ترور شد. به نوشته رسانه‌هاي افغانستان در اين عمليات تروريستي كه مسوول آن هنوز مشخص نشده است، معاون والي كابل و منشي‌اش كشته و دو محافظ آنها نيز مجروح شدند.
محكوميت ترور معاون والي كابل
ترور معاون والي كابل در پي افزايش خشونت‌ها و ترورهاي هدفمند در اين شهر، انتقادها را از عملكرد دولت در تامين امنيت پايتخت افزايش داده است. اين ترور بعد از چند حادثه تروريستي و اقدامات مشكوك ديگر از جمله چندين حمله به كاروان‌هاي خودرويي دولتي و كشته شدن چند روزنامه‌نگار انجام مي‌شود. همزمان نبرد در بسياري از ولايت‌هاي كابل ميان طالبان و نيروهاي شبه‌نظامي ادامه دارد و به صورت روزمره تعداد زيادي از نيروهاي امنيتي و ارتش افغانستان در اين نبردها جان خود را از دست مي‌دهند. رييس‌جمهوري افغانستان در واكنش به ترور معاون والي كابل، مسووليت اين اقدام را بر‌عهده طالبان دانسته و گفته است كه طالبان به دليل عدم پذيرش آتش‌بس و افزايش حملات پس از توافقنامه دوحه نمي‌تواند از بار مسووليت اين رويدادها شانه خالي كند. عبدالله عبدالله، رييس شوراي عالي مصالحه ملي سه‌شنبه در بيانيه‌اي در واكنش به كشته شدن معاون والي كابل گفت كه تروريست‌ها با اين اقدام به دنبال ايجاد وحشت در ميان مردم هستند. در پيام عبدالله آمده است كه «افزايش حملات تروريستي، دشمني آشكار با روند صلح و نشان‌دهنده هراس دشمنان كشور از حل مشكل و بحران از راه گفت‌وگو و مذاكره است.» رييس شوراي عالي مصالحه ملي گفته كه ما باور داريم كه تروريست‌ها از طريق حملات و ايجاد رعب و وحشت ميان مردم به اهداف شوم خود نمي‌رسند.
توقف مذاكرات دوحه
روز يكشنبه طرف‌هاي مذاكره‌كننده دولت افغانستان و طالبان در بيانيه‌اي اعلام كرده بودند كه مذاكرات صلح بيناافغاني براي «برخي مشورت‌ها درمورد دستور كار مذاكرات» متوقف شده و از روز ۱۶ دي ماه ازسر گرفته خواهد شد. بعد از 3 ماه رايزني ميان طرف‌هاي مذاكره‌كننده در دوحه بر يك سند ۲۱ ماده‌اي به عنوان «شيوه كار» مذاكرات توافق شد. اين سند دو هفته پيش به تاييد رييس‌جمهور افغانستان رسيد و از آن زمان مقرر شد كه طرفين گفت‌وگوها در مورد دستور كار مذاكرات را آغاز كنند. به نوشته رسانه‌هاي افغانستان هر دو طرف پيشنهادات خود را در مورد دستور كار مذاكرات ارايه داده‌اند، طالبان يك دستور كار ۲۲ ماده‌اي و هيات افغانستان يك دستور كار ۲۸ ماده‌اي را براي دستور كار مذاكرات پيش رو ارايه داده‌اند اما در مذاكرات هفته گذشته توافقي در مورد متن نهايي دستور كار حاصل نشد و قرار شد طرفين براي رايزني‌هاي بيشتر مذاكرات را متوقف كنند.
رولاند كوبيا، نماينده ويژه اتحاديه اروپا در افغانستان در واكنش به توقف 20 روز مذاكرات دولت افغانستان و طالبان در قطر گفت:«اميدوارم كه وقفه ايجاد شده در مذاكرات دوحه با وقفه در جنگ و ترور همراه باشد.» كوبيا در توييتي نوشت:«در غير اين صورت ديگر جنگ و گفت‌وگو وجود ندارد بلكه فقط «جنگ» وجود دارد كه مي‌تواند مراحل بعدي روند صلح نوپاي افغانستان را حتي دشوارتر كند.»
پيشنهاد ادامه مذاكرات در خاك افغانستان
اشرف غني با اين كنايه به طالبان كه «اگر ادعا مي‌كنيد در خاك افغانستان هستيد چرا حاضر نيستيد در خاك افغانستان مذاكره كنيد» گفته است كه مردم افغانستان چه در سرما و چه درون خيمه مي‌توانند مذاكره كنند و دليلي وجود ندارد كه طرف‌ها درون هتل‌هاي مجلل براي صلح پيش‌شرط تعيين كنند. اشرف غني اين اظهارات را در تاييد پيشنهاد مشاور امنيت ملي‌اش، حمدالله محب بيان كرد. آقاي محب، جمعه گذشته گفته بود:«بهتر است مراحل باقي‌مانده صلح بين دولت و گروه طالبان در داخل افغانستان برگزار شود. دولت افغانستان درباره مكان مذاكرات با طالبان ملاحظه‌اي ندارد. دولت آماده است در هر مكاني كه طالبان بخواهد با آنان مذاكره كند.» آقاي محب انگيزه پيشنهاد خودش را اين‌گونه تشريح كرد:«تجربه نشان داده است كه صلح خارج از كشور از شرايط بيروني متاثر مي‌شود و به نفع افغانستان نيست. پيشبرد گفت‌وگوهاي صلح در داخل كشور نه تنها هزينه‌هاي اضافي را كاهش مي‌دهد بلكه براي مردم امكان نظارت بر مذاكرات را نيز فراهم مي‌كند.»
مخالفت طالبان با برگزاري دور دوم مذاكرات در افغانستان
محمد نعيم، سخنگوي طالبان در قطر در پيوند به اظهارات رييس‌جمهور غني مبني بر اينكه خواستار برگزاري دور دوم مذاكرات در افغانستان است، گفته است كه دور بعدي مذاكرات نيز در قطر خواهد بود. او تاكيد كرد: از قبل توافق شده كه دور دوم مذاكرات نيز در قطر آغاز شود. نعيم در عين حال از بيان شدن اين پيشنهاد بعد از پايان دور اول مذاكرات انتقاد و تاكيد كرد كه هيات مذاكره‌كننده دولت افغانستان در پايان دور اول مذاكرات در دوحه و زماني كه توافق شد ادامه مذاكرات تا ماه آينده ميلادي به تعويق بيفتد به هيچ عنوان چنين پيشنهادي را به اطلاع هيات طالبان نرسانده است.
منتقدان تغيير محل مذاكرات
اما درون افغانستان همه موافق پيشنهاد رييس‌جمهور نيستند و چنين اقدامي را عاملي براي به بن‌بست كشاندن مذاكرات جاري بيناافغاني در دوحه تلقي مي‌كنند، مذاكراتي كه هر چند تاكنون هيچ تاثيري بر خشونت‌ها و عمليات تروريستي درون افغانستان نداشته اما كورسوي اميدي براي پيدا كردن راه‌حلي سياسي براي جنگ داخلي 4 دهه‌اي افغانستان ايجاد كرده است. به گزارش طلوع‌نيوز، محمدميرزا كتوازي، معاون نخست مجلس نمايندگان اما باور دارد كه وقفه در مذاكرات صلح به نفع نيست:«ما روزانه صدها قرباني مي‌دهيم. بدبختي جنگ به شدت ادامه دارد. وقتي كه هر دو طرف به رخصتي مي‌روند بايد يك آتش‌بس نسبي يا آتش‌بس يك دستاورد اينها بايد مي‌داشتند.» هاشم‌الكوزي، سناتور نيز اظهار كرد:«خواست‌هايي كه مردم افغانستان داشتند كه صلح مي‌آيد، مشكلات ختم مي‌شود، متاسفانه ما در اين 3 ماه هيچ دستاوردي نداشته‌ايم.» حكيم‌الله مجاهد، عضو شوراي اخوت اسلامي افغانستان در مصاحبه با خبرگزاري صداي افغان مي‌گويد كه حكومت كنوني براي اينكه قدرتش دوام پيدا كند، تلاش مي‌كند كه در فرآيند صلح كارشكني كند. به گفته او، ادعاي حمدالله محب كه گفته است بايد دور بعدي مذاكرات در داخل افغانستان برگزار شود در چنين شرايطي منطقي نيست زيرا گروه طالبان به هيچ عنوان قبول نمي‌كند و پا فشاري روي آن وضعيت بحراني‌تر خواهد شد.
آماده شدن كابل
براي همكاري با دولت جديد
ترديد‌ها در مورد محل برگزاري دور بعدي مذاكرات ميان دولت افغانستان و گروه شبه‌نظامي طالبان درحالي بيان مي‌شود كه دولت اشرف غني و طالبان براي مواجهه با سياست دولت جديد امريكا آماده شده است. تاريخ تعيين شده براي برگزاري مذاكرات دور دوم ميان طرف‌هاي افغان ۱۵ روز قبل از تحليف جو بايدن به عنوان رييس‌جمهور امريكاست اما بيان شروطي مانند برگزاري مذاكرات درون خاك افغانستان از همين الان روشن مي‌كند كه احتمال آغاز مذاكرات در تاريخ موافقت شده بعيد است. پيش از اين نمايندگان هيات دولت افغانستان و نمايندگان طالبان نزديك به 3 ماه براي تعيين شيوه كار مذاكرات با يكديگر رايزني كردند. اين تجربه نشان مي‌دهد كه از سر گرفتن مذاكرات براي دور بعد هم با تاخير و اطاله مواجه خواهد شد.
طالبان و دولت افغانستان هر دو در حال برنامه‌ريزي براي مواجهه با سياست دولت جديد امريكا هستند. گروه شبه نظامي طالبان تهديد كرده كه اگر دولت جو بايدن به تعهدات دولت ترامپ براي عقب‌نشيني كامل نظاميان خارجي از خاك افغانستان تا ارديبهشت سال آينده پايبند نباشد، حملات عليه نيروهاي خارجي را ازسر خواهد گرفت. در برابر، اشرف غني، رييس‌جمهور افغانستان هم روز گذشته با نانسي پلوسي، رييس مجلس نمايندگان و ارشدترين سياستمدار كنوني حزب دموكرات تا زمان تحليف رييس‌جمهور جديد رايزني كرد. براساس بيانيه ارگ رياست‌جمهوري، غني در اين گفت‌وگو كه به صورت ويديو كنفرانس برگزار شد در برابر «استمرار تعهدات امريكا درقبال افغانستان» رايزني كرد. مفهوم استمرار تعهدات امريكا در شرايطي كه به تفسير طالبان به معناي عمل به توافق دوجانبه اين گروه شبه‌نظامي با دولت ترامپ است از نظر دولت افغانستان به معناي ادامه حمايت نظامي، امنيتي و اقتصادي دولت امريكا از كابل خواهد بود. براساس بيانيه ارگ رياست‌جمهوري افغانستان دستور كارهاي ديگر اين گفت‌وگوها «روند صلح و مراحل بعدي آن، حقوق زنان و نياز فوري به آتش‌بس» بود.
سفر خليل‌زاد به پاكستان و انتقادها در كابل
همراه با ادامه خشونت‌ها در افغانستان و توقف مذاكرات بيناافغاني در دوحه زلمي خليل‌زاد، نماينده ويژه امريكا در امور صلح افغانستان و اسكات ميلر، فرمانده نظاميان امريكا و ناتو در افغانستان به پاكستان سفر كرده‌اند تا درمورد فرآيند صلح افغانستان با فرمانده ستاد مشترك ارتش پاكستان گفت‌وگو كنند. سفر خليل‌زاد و ميلر به راولپندي با انتقاد سياستمداران ارشد در كابل مواجه شده كه از كنار گذاشته شدن دولت افغانستان در فرآيند مذاكرات امريكا ناراضي هستند. رحمت‌الله نبيل، رييس پيشين امنيت ملي افغانستان روز گذشته در توييترش نوشت كه زلمي خليل‌زاد فرستاده ويژه وزارت خارجه امريكا در امور صلح افغانستان پنجمين سفرش را به پاكستان انجام داده درحالي كه در اين مدت حاضر نشده است حتي يك سفر به كابل براي مشورت يا حتي نشان دادن حسن‌نيت انجام دهد. او نوشته است كه خليل‌زاد در اين 5 سفرش در مورد صلح افغانستان با نظاميان پاكستان و استخبارات اين كشور گفت‌وگو كرده است. رييس پيشين امنيت ملي بيان كرده اين صلحي نيست كه از سوي افغان‌ها رهبري مي‌شود بلكه اين يك صلح نيابتي است.