ايلهان عمر، نماينده مسلمان كنگره امريكا در مصاحبه‌اي اختصاصي با نگار مرتضوي خبرنگار ايراني - امريكايي كه در پايگاه خبري تحليلي «ريسپانسيبل استيت‌كرفت» وابسته به انديشكده «كوئينسي» منتشر شده است، درباره ابعاد مختلف سياست خارجي امريكا، به ويژه سياست اين كشور در قبال ايران صحبت كرده است. وي در اين مصاحبه سياست دونالد ترامپ در قبال ايران را يك «شكست وحشتناك» مي‌خواند كه به ادعاي او نتوانست ايران را به ميز مذاكره بياورد و در عوض منجر به توسعه برنامه اتمي ايران، قدرت گرفتن اصولگراها و دشوارتر كردن ديپلماسي در آينده شد. اين نماينده دموكرات از ايالت مينه‌سوتا خواستار بازنگري در اولويت‌هاي امريكا در منطقه خاورميانه شده و مي‌گويد حضور ايالات متحده در منطقه «تاثير معكوس» گذاشته است. او از جو بايدن رييس‌جمهور منتخب امريكا خواسته به آرمان‌هاي امريكايي پايبند باشد و از نقض حقوق بشر در همه جا از جمله در عربستان و امارات متحده عربي به يك شكل انتقاد كند. عمر كه در سال 2018 تاريخ‌سازي كرد و به عنوان اولين نماينده مسلمان وارد كنگره امريكا شد، خيلي زود به ستاره حزب دموكرات تبديل شد و توانست به عضويت كميته روابط خارجي مجلس نمايندگان درآيد. او همواره يكي از منتقدان سرسخت سياست خارجي ترامپ، به ويژه در قبال خاورميانه بوده و همواره خواستار تغييرات بنيادين در زمينه حضور امريكا در منطقه بوده است. متن كامل مصاحبه به شرح زير است.
به نظر شما ادعاهاي ترامپ مبني بر تقلب در انتخابات چه تاثيري بر چهره امريكا و اعتبار فرآيند دموكراتيك اين كشور در جهان داشته است؟ به ويژه اگر دولت امريكا بخواهد بار ديگر در مورد تقلب در انتخابات ساير كشورها نظر بدهد.
اين مساله نه فقط به دموكراسي امريكا بلكه به آرمان دموكراسي در سراسر جهان شديدا آسيب مي‌زند. انتخابات امريكا بايد گل سرسبد و استاندارد انتخابات در جهان باشد. وقتي رييس‌جمهور امريكا اعتبار فرآيند انتخابات را در اين كشور زير سوال مي‌برد، اين مساله اعتماد عمومي را كه بنيان دموكراسي بر آن استوار است تضعيف مي‌كند. همان‌طوركه مشاهده مي‌كنيم حاكمان مستبد در كشورهايي مثل برزيل و فيليپين از عوام‌فريبي راست افراطي ترامپ تقليد مي‌كنند. من نگرانم سياستمداران از تلاش‌هاي او براي تضعيف دموكراسي الگوبرداري كنند. خبر خوب اين است كه او شكست خورده است و صرف‌نظر از اينكه چه مي‌گويد، بايدن قرار است جايش را بگيرد.
مي‌خواهم در مورد سياست خارجي امريكا در چهار سال اخير از شما سوال كنم. نظرتان در مورد جايگاه امريكا در جهان و نحوه پيشبرد سياست خارجي‌اش در قبال دوستان و دشمنان چيست؟
همان‌طوركه اخيرا در مقاله‌اي در پايگاه خبري TheNation نوشتم، چهار سال اخير براي جايگاه جهاني امريكا و سياست خارجي اين كشور فاجعه‌بار بوده است. دونالد ترامپ سياست يكجانبه‌گرايي را در پيش گرفت و از دستاوردهاي ديپلماتيك بزرگي چون توافق آب و هوايي پاريس و توافق هسته‌اي ايران خارج شد. او ائتلاف‌هاي ما با متحدان‌مان را نابود كرد و شراكت‌هايي كه طي چندين دهه به وجود آمده بود را از بين برد. او از ديكتاتورها و حاكمان مستبد در اقصي‌نقاط جهان، از عربستان تا مجارستان و هند، حمايت كرد و شبكه‌اي از حاكمان راست‌گرا براي خود به وجود آورد. در نتيجه اكنون ديكتاتورهاي جهان از هميشه بيشتر جسارت پيدا كرده‌اند. او با ترور يك مقام ايراني ما را تا آستانه جنگ پيش برد. در اين بين، بودجه پنتاگون و حضور نظامي ما در جهان همچنان به رشد خود ادامه داد.
سياست فشار حداكثري عليه ايران كه تركيبي از تحريم‌هاي فلج‌كننده و فشار شديد سياسي و حتي نظامي است، يكي از پايه‌هاي اساسي سياست خارجي ترامپ بود. در مورد اين سياست به عنوان يك راهبرد و تاثير آن بر مردم ايران چه نظري داريد؟
اگر آن را راهبرد در نظر بگيريم، يك شكست تمام‌عيار و وحشتناك بوده است. اين سياست نتوانست ايران را وادار به مذاكره كند. در واقع ايران اكنون ذخاير اورانيوم خود را به 12 برابر سقف مجاز برجام افزايش داده است. اين سياست دشمني با امريكا را بيشتر كرده و رسيدن به يك توافق ديگر را بسيار دشوارتر كرده است. از نظر اخلاقي نيز اين سياست به معناي واقعي كلمه باعث مرگ انسان‌ها شده است. مردم ايران، به ويژه زنان و كودكان فقير، رنج زيادي مي‌كشند. با توجه به همه‌گيري كرونا، آنها اكنون با كمبود شديد دارو مواجهند و نمي‌توانند نيازهاي اوليه خود را تامين كنند.
تيم بايدن قول داده است بار ديگر با ايران وارد تعامل و مذاكره شود. فكر مي‌كنيد دولت بعدي امريكا بايد چه سياستي در قبال ايران اتخاذ كند؟ امريكا چگونه بايد با ايران و ايراني‌ها تعامل داشته باشد؟
ما بايد هر كاري كه مي‌توانيم براي بازگرداندن ايران به ميز مذاكره و رسيدن به يك توافق انجام دهيم. اين امر نه تنها باعث كاهش فشار بر مردم ايران مي‌شود، بلكه از يك رقابت تسليحاتي هسته‌اي در خاورميانه كه مي‌تواند امريكا و كل دنيا را به خطر بيندازد، جلوگيري مي‌كند. خوشحالم كه بايدن و ظريف، مذاكره‌كننده ارشد ايران در توافق هسته‌اي، براي تعامل در اين خصوص ابراز تمايل كرده‌اند. به علاوه ما بايد به مردم ايران اطمينان دهيم در دستيابي آنها به روياها و آرزوهاي‌شان در كنارشان هستيم، اينكه مي‌خواهيم پيشرفت كنند و از حقوق اساسي خود برخوردار باشند و بتوانند سرنوشت‌شان را خودشان تعيين كنند. داشتن زندگي بهتر همان چيزي است كه براي مردم ساير نقاط جهان نيز مي‌خواهيم. اما دفاع از حقوق بشر نه با زور امكان‌پذير است و نه با فشار حداكثري عليه حكومت ايران. ما از سال 1357 اين مساله را امتحان كرده‌ايم و جوابي نگرفته‌ايم.
نظرتان در مورد سياست خارجي امريكا در قبال كل منطقه خاورميانه چيست؟ پس از سال‌ها جنگ و حضور نظامي امريكا، از اشغال عراق تا جنگ‌هاي سوريه و يمن، منطقه چگونه تحت‌تاثير قرار گرفته است؟ شما چه آينده‌اي را براي سياست خارجي امريكا و حضور نظامي آن در منطقه متصور هستيد؟
حضور نظامي ما در خاورميانه اگر نگوييم هميشه، دست‌كم در اغلب موارد تاثير معكوس گذاشته است. آرمان‌هاي حقوق بشري و عدالت‌طلبانه ما به دفعات به خاطر يكجانبه‌گرايي، جنگ‌طلبي و منافع مادي ناديده گرفته شده‌اند. بسياري از مردم جهان، به ويژه در خاورميانه، امريكا را نيرويي اشغالگر مي‌دانند كه به ارزش‌هاي مورد ادعاي خود پايبند نيست. من همچنان به اين ارزش‌ها و ايده‌آل‌ها اعتقاد دارم و فكر مي‌كنم بايدن اين فرصت را دارد تا به آنها پايبند باشد. اين به معناي آن است كه حقوق بشر را به ائتلاف‌هاي نظامي كوتاه‌مدت ترجيح دهيم و نقض حقوق بشر را در همه جاي جهان - حتي از سوي متحداني چون عربستان و امارات - محكوم كنيم. بازسازي اعتماد چند دهه طول مي‌كشد، اما امكان‌پذير است.
دولت ترامپ سرمايه سياسي زيادي را صرف مساله اسراييل و فلسطين كرده و در اين زمينه شاهد توافقاتي ميان برخي كشورهاي عربي حوزه خليج فارس با اسراييل بوده‌ايم، اما فلسطيني‌ها جايي در اين توافق‌ها نداشته‌اند. نظرتان در مورد اين توافق‌ها چيست؟ فكر مي‌كنيد امريكا چطور مي‌تواند به فرآيند صلح اسراييل و فلسطين كمك كند؟
عميقا فكر مي‌كنم صلح در آن منطقه امكان‌پذير است و بايد هر كاري كه مي‌توانيم براي برقراري صلح و تضمين حق فلسطينيان براي تعيين سرنوشت خود و در عين حال تامين امنيت اسراييل انجام دهيم. فكر مي‌كنم بايد روي مذاكره ميان اسراييل و فلسطين سرمايه‌گذاري شود. امريكا در عين حال بايد اسراييل را به خاطر نقض حقوق بشر در فلسطين مورد مواخذه قرار دهد و كمك‌هاي نظامي خود به تل‌آويو را محدود كند.
نظرتان در مورد قانون منع ورود مسلمانان به امريكا كه ترامپ وضع كرد و بايدن قول لغو آن را داده چيست؟ شما خودتان با فرار از جنگ و خشونت به امريكا پناهنده شده‌ايد. در مورد پيامدهاي اين قانون در چهار سال اخير چه فكر مي‌كنيد؟ اين قانون چه پيامي در مورد امريكا به جهان فرستاد؟
دردناك است. اين پيام را به مردم جهان مي‌دهد كه ما صرفا به خاطر كشور يا دين‌مان ديگر انسان ارزشمندي محسوب نمي‌شويم. زندگي من پس از پناهندگي در امريكا به‌طور كامل تغيير كرد و من همواره به خاطر آن قدردان خواهم بود. اما اين قانون در كنار كاهش شديد مجوزهايي كه براي ورود پناهندگان صادر مي‌شود، باعث مي‌شود ايلهان‌هاي كوچك در جهان نتوانند از جنگ و سركوب بگريزند. اين لكه ننگي در تاريخ امريكاست و بنيادي‌ترين ارزش‌هاي ما را نقض مي‌كند. بي‌صبرانه منتظرم بايدن آن را به زباله‌دان تاريخ بيندازد.
در پايان كمي هم در مورد خودتان صحبت كنيد. شما نمونه منحصر به فردي از روياي امريكايي هستيد. يك دختر آفريقايي و مسلمان جوان كه از جنگ فرار كرده و به عنوان پناهنده در امريكا مستقر شده، به يكي از اولين نمايندگان مسلمان تاريخ در كنگره تبديل مي‌شود. كمي از سرگذشت خود بگوييد.
قصه زندگي من كاملا منطبق با ارزش‌هاي امريكايي است. من به عنوان يك پناهنده به اين كشور آمدم و در آن زمان تنها دو كلمه انگليسي بلد بودم: سلام و خفه‌شو. براي اينكه بتوانم خرج تحصيلم را بدهم و بچه‌هاي كوچكم را بزرگ كنم، مجبور بودم همزمان چند جا كار كنم و در نهايت توانستم به مجلس نمايندگان امريكا راه پيدا كنم. مي‌دانم كه من نماينده اميدها و آرزوهاي بسياري از مردم هستم، اما اين را نيز مي‌دانم كه اين براي راه يافتن به كنگره كافي نيست. من راهيابي به كنگره را به مردم حوزه انتخابيه‌ام مديونم و وظيفه دارم هدف آنها يعني بهتر كردن جهان را برآورده كنم. من به آنها مديونم و بايد براي امريكايي بجنگم كه در آن هر كس فرصت دارد به پتانسيل كامل خود دست يابد و قانون با آن يكسان برخورد مي‌كند. به همين دليل است كه همچنان به خدمت در كنگره ادامه مي‌دهم.