در پي نشست وزراي خارجه كشورهاي عضو برجام اعلام شد
بررسي درخواست بازگشت امريكا با نگاه مثبت
گروه ديپلماسي
وزراي خارجه ايران و ۵ قدرت جهاني اعلام كردند كه درصورت درخواست امريكا براي بازگشت به توافق هسته‌اي با ايران، اين درخواست را «با نگاه مثبت» بررسي خواهند كرد. وزراي خارجه ۶ كشور عضو برجام، ظهر دوشنبه در نشستي غيررسمي و مجازي در مورد مسائل جاري و موانع اجراي برجام و همچنين بازگشت احتمالي ايالات متحده امريكا به اين توافق بين‌المللي گفت‌وگو كردند. از زمان اعلام پيروزي جو بايدن در انتخابات رياست‌جمهوري ايالات متحده امريكا، گمانه‌زني‌ها در مورد بازگشت امريكا به تعهدات برجامي افزايش يافته است. دو هفته پيش وزراي خارجه سه كشور اروپايي عضو برجام هم در نشستي سه‌جانبه درباره رويكردي مشترك براي احياي توافق هسته‌اي ايران در سايه روي كار آمدن دولتي جديد در ايالات متحده، شركت كرده بودند. وزراي خارجه سه كشور اروپايي عضو برجام، در اقدامي هماهنگ بعد از جلسه ديروز هم طي اظهاراتي زياده‌خواهانه، خواستار توقف اقدامات تقابلي ايران، پيش از اجراي كامل تعهدات خودشان در قالب برجام شدند.چهارشنبه هفته پيش، در پي برگزاري نشست كميسيون مشترك برجام در سطح معاونان و مديران سياسي وزارت خارجه 1+4 و ايران اعلام شد كه دوشنبه اول دي ماه، نشست مجازي غيررسمي وزراي خارجه كشورهاي عضو برجام برگزار خواهد شد. جوزپ بورل، نماينده عالي سياست خارجي اتحاديه اروپا، ديروز ميزبان نشست مجازي با حضور محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران با وزراي خارجه ۵ شريك ديگر برجام بود. سرگي لاوروف وزير خارجه روسيه، وانگ ئي وزير خارجه چين، هايكو ماس وزير خارجه آلمان، ژان ايو لو دريان وزير خارجه فرانسه و دومينيك راب، وزير خارجه بريتانيا به نمايندگي از كشورهاي‌شان در اين نشست مجازي شركت كرده بودند.
بورل: تاكيد بر اجراي كامل و موثر برجام
جوزپ بورل، نماينده عالي سياست خارجي اروپا در پي جلسه ديروز در حساب كاربري توييترش نوشت: «امروز، اعضاي برجام بر تلاش‌هاي‌شان براي حفظ توافق تاكيد كردند. اجراي كامل و موثر [توافق] توسط تمامي اعضا اهميت زيادي دارد.»بورل در ادامه نوشت: «ما بر سر مطرح كردن چالش‌هاي ادامه‌دار اجرايي كردن توافق از جمله عدم اشاعه تسليحات هسته‌اي و تعهدات لغو تحريم‌ها به توافق رسيديم.»
چين: امريكا بدون پيش‌شرط به برجام بازگردد
وانگ يي، وزير امور خارجه چين تاكيد كرد كه امريكا بايد هر چه زودتر و بدون هيچ پيش‌شرطي به برنامه جامع اقدام مشترك (برجام) بازگردد. وانگ‌يي با تاكيد بر اينكه «خروج يك جانبه امريكا از برجام و اعمال فشار حداكثري بر ايران دلايل اصلي انحراف موضوع هسته‌اي ايران از مسير درست است» ابراز نگراني كرد كه اين مساله در شرايط حساسي قرار دارد. ديپلمات ارشد چين افزود: با اين حال، امريكا در حال تشديد فشارهاي خود بر ايران است. وي همچنين تصريح كرد: بنابراين، امريكا بايد در كوتاه‌ترين زمان ممكن بدون هيچ قيد و شرطي به توافق بازگردد و تحريم‌ها عليه ايران و افراد و نهادهاي ثالث را نيز لغو كند. وزير امور خارجه چين در ادامه خواستار بازگشت ايران به اجراي كامل تعهدات هسته‌اي‌اش ذيل برجام شد و گفت: چين پيشنهاد مي‌كند كه طرف‌هاي برجام رايزني‌هايي را درباره اين موضوع در اسرع وقت داشته باشند تا روند بازگشت امريكا به اين توافق آغاز شود. وانگ‌يي اظهار داشت: تلاش‌هاي مشترك براي حفظ پايدار برجام و ارتقاي شرايط در مسير مورد انتظار جامعه بين‌الملل نياز است. اختلافات درخصوص اجراي برجام بايد به شكلي عادلانه و با بي‌طرفي حل و فصل شود. ما خواهان گفت‌وگو و همكاري براي رسيدگي به اين موضوعات، ازجمله از طريق حمايت از كار آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در راستي‌آزمايي فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران هستيم. وي با بيان اينكه «برجام نمي‌تواند تمام مشكلات را حل كند» هشدار داد كه مرتبط كردن مسائل امنيت منطقه‌اي به برجام سد خودساخته‌اي را در روند احياي اجراي توافق ايجاد مي‌كند. رييس دستگاه ديپلماسي چين در اظهارات خود گفت: پكن پيشنهاد مي‌كند كه يك بستر گفت‌وگوي چندجانبه ويژه در منطقه خليج (فارس) براي راه‌اندازي يك فرآيند گفت‌وگوي فراگير در جهت رسيدگي بهتر به مسائل امنيتي - منطقه‌اي ايجاد شود.
بريتانيا: ايران بايد توسعه برنامه‌هايش را متوقف كند
دومينيك راب، وزير امور خارجه انگليس پس از نشست مجازي ديروز ظهر وزراي امور خارجه كشورهاي عضو توافق هسته‌اي، در اظهاراتي عجيب و زياده‌خواهانه بدون اشاره به عدم اجراي تعهدات كشورش در قبال ايران بر اساس برجام، در صفحه توييترش نوشت: امروز با اعضاي برجام ديدار كرده و كاملا به وضوح گفتم كه ايران نبايد توسعه‌هاي اخير اعلام شده در برنامه هسته‌اي‌اش را انجام دهد. انجام دادن اين كار فرصت‌هاي پيشرفتي را كه اميدواريم در سال ۲۰۲۱ شاهدش باشيم، تضعيف مي‌كند.
آلمان: ايران نبايد كار بايدن را مشكل كند
هايكو ماس، وزير خارجه آلمان دقايقي پس از نشست امروز وزراي خارجه كشورهاي عضو برجام كه به صورت آنلاين برگزار شد، بار ديگر اقدام ايران در نصب سانتريفيوژهاي پيشرفته در نطنز را نمونه‌اي از عدم پايبندي ايران به تعهدات برجامي‌اش دانست. اين ديپلمات آلماني مانند همتاي بريتانيايي خود هيچ اشاره‌اي به ناتواني كشورش در اجراي تعهدات برجامي و نقض مكرر برجام توسط دولت متبوعش نكرده است. وي در ادامه گفت كه ايران بايد از هر گونه اقدام تاكتيكي كه باعث مي‌شود كار بايدن براي تغيير تصميم دونالد ترامپ (رييس‌جمهور امريكا) براي خروج از برجام دشوار شود، پرهيز كند. وزير امور خارجه آلمان افزود: براي اينكه دولت جو بايدن بتواند به برجام بازگردد، نبايد هيچ اقدام تاكتيكي ديگري كه تاكنون (از سوي ايران) شاهد آن بوده‌ايم، انجام شود. اين فرصت كه آخرين روزنه اميد است، نبايد از دست برود. ارديبهشت ۱۳۹۷ دونالد ترامپ رييس‌جمهور ايالات متحده امريكا، با صدور فرماني اجرايي، رسما خروج امريكا از برجام و از سرگيري تحريم‌هاي هسته‌اي عليه ايران را اعلام كرده بود. اما جو بايدن، رييس‌جمهور منتخب امريكا كه قرار است يك ماه ديگر كار خود را آغاز كند، وعده داده است كه تعهدات خود را در اين توافق از سر بگيرند. جمهوري اسلامي ايران، تا يك سال بعد از خروج ايالات متحده امريكا از برجام به اجراي كامل تعهدات خود در برجام ادامه داد، اما به دليل ناتواني طرف‌هاي باقي مانده در برجام از اجراي تعهدات‌شان در رفع تحريم‌ها، گام‌هاي تقابلي خود براي كاهش تعهدات بر اساس اختيارات برجامي را از بهار سال گذشته آغاز كرد. نهايتا ايران در گام پنجم از اقدامات تقابلي‌اش ۱۵ دي‌ماه ۱۳۹۸، با صدور بيانيه‌اي اعلام كرد ديگر هيچ محدوديتي در حوزه عملياتي (شامل ظرفيت غني‌سازي، درصد غني‌سازي، ميزان مواد غني‌شده و تحقيق و توسعه) نخواهد داشت و از اين پس، برنامه هسته‌اي ايران فقط بر اساس نيازهاي فني خود پيش خواهد رفت و همكاري با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي نيز طبق روال ادامه مي‌يابد. ايران بارها اعلام كرده كه اگر ساير طرف‌هاي باقي مانده در برجام تصميم بگيرند تعهدات خود را مطابق با توافق اجرا كنند، گام‌هاي كاهش تعهدات برجامي ايران قابل بازگشت خواهد بود.
بيانيه پاياني نشست وزراي خارجه
۶ كشور عضو برجام در پايان جلسه روز دوشنبه، بيانيه‌اي صادر كردند كه در آن بر اجراي كامل قطعنامه ۲۲۳۱ شوراي امنيت سازمان ملل متحد و آمادگي براي پذيرش بازگشت امريكا به اين توافق اعلام شده است. در اين بيانيه آمده است: اعضاي برجام ضمن تاكيد دوباره بر تعهدشان جهت حفظ توافق، تلاش‌هاي‌شان در اين راستا را تصريح كردند. آنها تداوم ضرورت اجراي كامل و موثر برجام توسط همه طرف‌ها و پرداختن به چالش‌هاي كنوني اجراي [برجام] از جمله در زمينه عدم اشاعه هسته‌اي و تعهدات رفع تحريمي را مورد بحث و بررسي قرار دادند. اين بيانيه مي‌افزايد: وزرا بر اهميت نقش آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به عنوان تنها سازمان بين‌المللي مستقل و بي‌طرف كه از طرف شوراي امنيت سازمان ملل متحد ماموريت يافته تا بر اجراي تعهدات عدم اشاعه هسته‌اي ذيل برجام نظارت و آنها را راستي‌آزمايي كند، تاكيد كردند. آنها بر اهميت تداوم همكاري توأم با حسن‌نيت با آژانس تاكيد كردند. در اين بيانيه تصريح شده است: وزراي امور خارجه خاطرنشان ساختند برجام كه توسط قطعنامه ٢٢٣١ (٢٠١۵) شوراي امنيت سازمان ملل متحد تاييد شده، همچنان به عنوان عنصري كليدي در نظام عدم اشاعه هسته‌اي جهاني و يك دستاورد مهم ديپلماسي چند جانبه است كه در صلح و امنيت منطقه‌اي و بين‌المللي نقش دارد. اين بيانيه مي‌افزايد: وزرا بار ديگر بر تاسف عميق خود از خروج ايالات متحده از توافق تاكيد كردند. آنها تاكيد كردند كه قطعنامه ٢٢٣١ همچنان كاملا لازم‌الاجرا است. اين بيانيه با بيان اينكه وزرا توافق كردند كه به گفت‌وگو براي تضمين اجراي كامل برجام توسط تمامي طرف‌ها ادامه دهند، يادآور شد: وزرا دورنماي بازگشت محتمل ايالات متحده به برجام را مورد توجه قرار دادند و بر آمادگي خود براي پرداختن به اين موضوع با نگاهي مثبت و در يك تلاش مشترك تاكيد داشتند.