مرگ سپيد

جست‌وجوي ۷ مفقودي صبح روز يكشنبه آغاز خواهد شد

# هشتگ روز- توچال فريبنده

نيلوفر رسولي

در آخرين لحظات تنظيم اين گزارش خبر رسيد كه تعداد فوت شدگان حادثه به 10 نفر افزايش يافته است.

 توچال، قلعه دختر آهار و ارتفاعات كلكچال از ظهر روز جمعه، ۵ دي ماه تا ظهر روز شنبه، ۶ دي ماه شاهد مرگ خاموش 10 نفر بودند. نخستين تماس در ساعت 44: 13 دقيقه ظهر روز جمعه صورت گرفت، يك كوهنورد خبر گرفتاري ۱۰۰ نفر را در ايستگاه شماره هفت توچال به اطلاع مركز اورژانس تهران رساند. با اين تماس، همزمان خبرهايي مبني بر تماس خانواده‌ها با اورژانس و هلال احمر مبني بر مفقود شدن اعضاي خانواده‌هاي آنها در ارتفاعات كلكچال و آهار متعاقب وقوع برف و كولاك منتشر مي‌شد. گرفتارشدگان در مسير توچال با راه‌اندازي تله‌كابين به سلامت بازگشتند اما تا آخرين ساعات روز جمعه، دو كشته و دو مفقودي در ارتفاعات كلكچال تهران گزارش شدند و همزمان با آن تيم واكنش سريع هلال احمر براي نجات چند نفر گرفتار در ارتفاعات دارآباد اعزام شدند. عمليات امداد و نجات افراد مصدوم در حادثه‌ روز جمعه از سوي نيروهاي امداد و نجات هلال‌احمر تا ساعت ۹ شب ادامه داشت اما با تاريك‌شدن هوا و با توجه به وخامت وضعيت جوي، اين عمليات متوقف و در صبح روز شنبه ادامه پيدا كرد. با حضور بالگردهاي هلال‌احمر، جسد ۵ نفر ديگر پيدا شد و يك نفر نيز با حضور نيروهاي امدادرساني به پايين ارتفاعات منتقل شد. تاكنون فوت سه نفر در ارتفاعات كلكچال و دو نفر در دارآباد و يك نفر در آهار تاييد شده است و از محل پيدا شدن دو جانباخته ديگر فعلا اطلاعي در دسترس نيست. از ميان كشته‌هاي كوهستان تاكنون هويت دو تن در رسانه‌ها منعكس شده است، به گزارش شوراي صنفي پرديس هنرهاي زيباي دانشگاه تهران، دكتر اشكان رضواني نراقي، استاد رشته شهرسازي دانشگاه تهران نيز در اين حادثه فوت كرده است. در حال حاضر اطلاع از محل دقيق فوت او در دسترس نيست. نفر دوم، دكتر سيد‌مصطفي فاطمي، از اعضا و مربيان باشگاه كوهنوردي تهران و از سردبيران سابق خبرگزاري ايسنا است كه به گزارش باشگاه كوهنوردي تهران، روز جمعه، ۵ دي ماه همراه با هيات ۲۱نفري اين باشگاه راهي قلعه دختر شده بود، اما در ساعت 30: 12 با وقوع يك بهمن سنگين و با توجه به وسعت زياد اين بهمن، تمام تيم گرفتار اين بهمن مي‌شود و دكتر فاطمي مفقود مي‌شود. 
10 كشته، ۱۴ مصدوم و 5 مفقودي
مهدي ولي‌پور، رييس سازمان امداد و نجات جمعيت هلال‌احمر آخرين آمار كشته‌شدگان در ارتفاعات تهران را 10 نفر مي‌داند و مي‌گويد كه ۵ نفر از اين فوتي‌ها در روز شنبه، ۶ دي ماه با بالگردهاي اين سازمان به پايين ارتفاعات منتقل شده‌اند. به گفته رييس سازمان امداد و نجات، اين حادثه ۱۴ مصدوم در پي داشت كه مصدومان براي مداوا به مراكز درماني منتقل شده‌اند و با توجه به تماس‌هاي دريافت‌شده از سوي خانواده‌ها، تاكنون حدود 5 نفر مفقود هستند كه ادامه عمليات امداد و نجات مفقودان صبح روز يكشنبه (امروز) ادامه خواهد داشت. رييس سازمان امداد و نجات جمعيت هلال‌احمر در پاسخ به اين سوال «اعتماد»، مبني بر اينكه چرا عمليات امداد و نجات ساعت 9 شب روز جمعه متوقف شد و در همان زمان از بالگردها براي جست‌وجو و امدادرساني كمك گرفته نشد، مي‌گويد: «تا ديروز امكان انتقال نيروهاي امدادرساني به ارتفاعات ممكن نبود و تا زمان اطلاع‌رساني و تجهيز ادوات امدادرساني و با توجه به شرايط جوي، ديگر فرصت پرواز بالگردها ممكن نبود و امكان امداد هوايي وجود نداشت.» او در ادامه مي‌افزايد: «جمعه شب به دليل تاريكي هوا و وضعيت نامناسب جوي امكان ارسال نيروها براي جست‌وجو وجود نداشت و عموما در كشورهاي ديگر جهان نيز در شب چنين عملياتي صورت نمي‌گيرد.» به گفته رييس سازمان امداد و نجات جمعيت هلال‌احمر، بيشترين فوتي‌ها و مفقودي‌ها در كلكچال و آهار گزارش شده‌اند، البته بر‌اساس تماس‌هايي كه از سوي خانواده‌ها برقرار شد، روز شنبه سه مفقودي در كلكچال گزارش شده بود كه آنها نجات پيدا كردند. اما همچنان در كلكچال و دارآباد مفقودي گزارش شده است و يكي از مفقودان در منطقه آهار متاسفانه جان سپرده بود. ولي‌پور در ادامه با تاكيد بر اينكه فهرست جانباختگان و مصدومان حاكي از حضور حداكثري كوهنوردان حرفه‌اي در حادثه ارتفاعات تهران است، تاكيد مي‌كند كه عمليات تا جست‌وجوي ساير مفقودان اعلام شده از‌سوي خانواده‌ها ادامه پيدا خواهد كرد. جست‌وجوي اين افراد با همكاري اداره مخابرات استان تهران و از طريق ردگيري شماره‌تلفن‌هاي مفقودان، در صورت روشن بودن گوشي‌هاي همراه آنها صورت خواهد گرفت.
از ميان مصدومان نجات‌ يافته از حادثه روز جمعه، يك مرد ۳۰ ساله و يك زن ۳۷ ساله تاكنون مرخص شده‌اند. مجتبي خالدي، سخنگوي اورژانس كشور در گفت‌وگو با «اعتماد» مي‌گويد كه تا روز شنبه، ۶ دي ماه، دو نفر از مصدومان اين حادثه به اورژانس مراجعه كرده‌اند كه از ميان آنها خانم ۳۷ ساله دچار سرمازدگي شده بود و مرد ۳۰ ساله نيز با مشكل پيچ‌خوردگي پا مواجه شده بود كه آخرين پيگيري‌ها حاكي از مرخص‌شدن هر دو نفر است. به گفته خالدي، نخستين تماس صورت گرفته با اورژانس تهران در ساعت 44: 13دقيقه و از سوي يك كوهنورد در ميان ايستگاه‌هاي 5 تا 7 توچال بوده است و پس از اين تماس، اورژانس تهران به وضعيت آماده‌باش در‌آمده است و وضعيت اضطراري به سازمان مديريت بحران و هلال احمر گزارش شده است. به گفته سخنگوي اورژانس كشور، به جز اين دو مصدوم تاكنون گزارشي از مراجعه مصدومان اين حادثه به اورژانس گزارش نشده است، با وجود اين، ۴۷ تخت بستري در بيمارستان‌ها و مراكز درماني نزديك توچال و ارتفاعات تهران براي پذيرش مصدومان احتمالي اين حادثه آماده شده‌اند و علاوه بر آن، اورژانس هوايي تهران نيز آماده‌باش است تا در صورت نياز به مصدومان احتمالي حادثه امدادرساني كند.
روايت كوهستان
«روز جمعه ما هم در كلكچال بوديم، قبل از اينكه باد شديد شروع به وزيدن كند، طبق نظر تيم تصميم گرفتيم تا برگرديم.» پارسا طلوعي، كوهنورد كه پس از شنيدن خبر مفقود شدن همنوردانش در ميان كولاك در ارتفاعات تهران با كمك دو همنورد ديگر در قالب نيروهاي انساني راهي ارتفاعات دارآباد شده بود، از وضعيت جوي دارآباد در شب حادثه به «اعتماد» خبر مي‌دهد. او پس از شنيدن خبر مفقود و گرفتار شدن كوهنوردان در ارتفاعات تهران، طي تماسي با هلال‌احمر متوجه مي‌شود كه عمليات از ساعت 9 شب متوقف شده است، منتها به دليل وضعيت نامساعد جوي در كوهستان و ارزشمند بودن ساعات باقي تا طلوع خورشيد، به همراه دو نفر از همنوردان داوطلبانه ساعت يك ربع به يك نيمه‌شب براي جست‌وجو و امدادرساني به دارآباد مي‌روند. به گفته آقاي طلوعي، عمليات اين سه نفر تا ساعت سه صبح روز شنبه ادامه داشت و آنها براي جست‌وجوي مفقودشدگان تا حوالي چال‌مگس نيز بالا رفته بودند، اما با وجود حركت عرضي اين سه نفر نه ردپايي از مفقودشدگان پيدا شد و نه نشاني از وسايل يا تجهيزات آنها. اين كوهنورد كه حالا ۱۶ سال مي‌شود به صورت حرفه‌اي مشغول كوهنوردي است، مي‌گويد كه شرايط جوي پس از چال‌مگس اجازه بيشتري براي صعود و جست‌وجو نمي‌داد و اين عمليات سه نفره متاسفانه بدون دستاوردي و به اجبار شرايط جوي پايان يافت. او در توصيف وضعيت جوي در ارتفاعات دارآباد مي‌گويد كه حوالي ساعت دو‌ تا سه صبح روز شنبه، شدت وزش باد و سوز سرما بسيار بالا بود و همين امر اين تيم سه نفره را نسبت به وضعيت جان گرفتارشدگان در كوهستان نگران‌تر مي‌كرد. آنها به ناچار عمليات خود را به پايان رساندند اما با طلوع آفتاب روز شنبه، دوباره به دارآباد بازگشتند تا همراه با خيل كوهنوردان داوطلب ديگري كه براي امداد و نجات آمده بودند، به نيروهاي هلال‌احمر ياري برسانند. در صبح شنبه و در دامنه كوه دارآباد، به ديده اين كوهنورد يكي از خانواده‌هاي مفقودان در كنار تيم‌هاي هلال‌احمر چشم‌انتظار بازگشت عضو مفقود خود بود و همان زمان نيز نيروهاي امدادرسان هلال‌احمر جسد يكي از مفقودان را يافته و از ارتفاعات پايين آوردند. اين كوهنورد به «اعتماد» مي‌گويد كه احتمال مي‌رود كوهنوردان دارآباد و كلكچال حوالي عصر روز جمعه در كولاك و بهمن گرفتار شده‌اند و با توجه به وضعيت وخيم آب و هوا، سرماي بالا و بادهاي شديد، ضرورت امدادرساني شبانه نيز به اين مفقودان به نظر مي‌آمد.  گرچه جست‌وجو در ارتفاعات كلكچال و دارآباد همچنان ادامه دارد، اما اين حادثه در توچال رنگ ديگري داشت. به گفته طلوعي، وجود تله‌كابين توانست به پايين‌ آوردن گرفتارشدگان در ايستگاه 5 و 7 توچال ياري برساند، اما باتوجه به اينكه آب و هوا و تغيير ناگهاني آن براي اسكي‌سواران و كوهنوردان آماتور قابل پيش‌بيني نبود، اين مسووليت با تله‌كابين توچال بود كه از صعود اين افراد به ايستگاه‌هاي 5 و 7 ممانعت به عمل آورد. اين كوهنورد با اشاره به اين امر، تاكيد مي‌كند كه وضعيت آب و هوا عموما از طريق تله‌كابين به افراد اطلاع‌داده نمي‌شود، مگر اينكه وخامت هوا كاملا عيان باشد و اين درحالي است كه در توچال، غالب مراجعه‌كنندگان افرادي هستند كه براي تفريح به ايستگاه‌هاي 7 و 5 مراجعه مي‌كنند، تجهيزات كافي ندارند و در صورت تغيير شرايط جوي، توانايي فرود ندارند و گرفتار مي‌شوند. اين كوهنورد از جمع ‌شدن همنوردان در دامنه ارتفاعات دارآباد و توچال و برگزاري شام غريبان براي مفقودان و كشته‌شدگان ارتفاعات تهران خبر مي‌دهد و مي‌گويد كه زنده‌ ماندن ساير مفقودان با گذشت زمان و با توجه به وضعيت جوي مي‌تواند فقط يك معجزه باشد.
ميله‌هايي كه مي‌توانستند نجاتگر باشند
«فاصله ايستگاه 7 و 5 توچال يكي از مرگبارترين مسيرهاي توچال بود، ما حدود 10 سال پيش در اين فاصله ميله‌هايي براي تعيين خط‌الراس به كار گذاشتيم تا در صورت وقوع مه، مسير براي فرود مشخص شود.» احمد حبيبي، كوهنورد و عضو تيم كوهنوردي اژدر كه سال ۸۷ به دو نفر از گرفتارشدگان در ايستگاه 7 توچال امدادرساني كرده بود، يكي از دلايل حادثه‌خيز بودن ارتفاعات كلكچال و دارآباد را نبودن ميله‌هاي راهنما مي‌داند و مي‌گويد كه فاصله ميان دو ايستگاه 7 و 5 توچال نيز پيش از به كار گذاشتن اين ميله‌ها بسيار حادثه‌خيز بود. با كوچك‌ترين وزش باد، جاي پا در اين فاصله پر از برف مي‌شد و مه غليظي اطراف اين ناحيه را پر مي‌كرد، به شكلي كه خط‌الراس مسير گم مي‌شد و كوهنوردان نمي‌توانستند جهت‌يابي كنند و مسير بازگشت را گم مي‌كردند. اين مسير حادثه‌خيز به گفته او بيشتر محل تردد كوهنوردان بود، زيرا اسكي‌بازان بيشتر در ايستگاه 5 حاضر بودند و از اين مسير استفاده نمي‌كردند. حبيبي نيز به فعاليت تله‌كابين در توچال اشاره مي‌كند و مي‌گويد كه عموما وضعيت هوا يا فشار يا تغيير شرايط جوي از سمت اين تله‌كابين به افراد اطلاع‌رساني نمي‌شود و فعاليت تله‌كابين وابسته به فعاليت هتل و رستوران توچال است و تله‌كابين در حالتي متوقف مي‌شود كه شدت وزش باد بالا باشد. حبيبي به حضور پناهگاه‌هاي فدراسيون كوهنوردي در توچال اشاره مي‌كند و مي‌گويد كه اين ايستگاه‌ها تا حدودي به كوهنوردان تغيير وضعيت جوي را اطلاع و تذكر مي‌دهند، اما در دارآباد و كلكچال، به دليل اينكه مسيرها عمومي نيستند، چنين مواردي پيش‌بيني نشده و در مسيرهاي خطرناك آن نيز ميله‌هاي راهنما كار گذاشته نشده است. گرچه ميله‌هاي گروه اژدر تاكنون جان‌هاي بسياري را نجات داده است، اما اين ابتكار به گفته حبيبي از سوي فدراسيون كوهنوردي مورد استقبال واقع نشده است و هنوز بسياري از دره‌ها و مسيرهاي خطرناك در كوه‌ها بدون اين ميله‌ها رها شده‌اند. گرچه هر دو كوهنورد معتقد هستند كه با توجه به شرايط جوي، تله‌كابين توچال عموما بايد فعاليت خود را در روز جمعه متوقف مي‌كرد و تغيير شرايط جوي را به افرادي كه قصد صعود داشتند اطلاع‌رساني مي‌كرد، اما نگاهي به محل اصلي حادثه، يعني دارآباد و كلكچال نشان مي‌دهد كه متاسفانه عموم تلفات حادثه روز جمعه متوجه كوهنورداني بوده است كه گرفتار وزش باد و برف و كولاك و بهمن شده‌اند و تا رسيدن كمك‌هاي امدادي، مرگ خاموش را تجربه كرده‌اند.