سرنوشت توافق سرمايه‌گذاري چين و اروپا در هاله‌اي از ابهام قرار گرفت
ائتلاف فراآتلانتيكي عليه توافق با پكن
گروه جهان
تا چند هفته پيش شانس زيادي براي امضاي توافق سرمايه‌گذاري ميان پكن و كميسيون اروپا وجود داشت اما اكنون با آغاز تعطيلات منتهي به سال جديد ميلادي اين موضوع دچار تغييراتي شده است. در حالي كه به نظر مي‌رسيد ديپلمات‌هاي اروپايي در آستانه رسيدن به توافق با چين قرار دارند، يكي از دستياران جو بايدن از اروپايي‌ها خواست تا ترمز اين مذاكرات را بكشند و به دلايلي پيش از پايان سال از امضاي توافق با پكن خودداري كنند. همزمان گروهي از مقامات اروپايي انتقاداتي را نسبت به به‌كارگيري اجباري برخي از گروه‌هاي اجتماعي در چين براي افزايش توليد و كاهش قيمت تمام شده اعتراض كردند. چين و آلمان اصرار دارند كه هر چه زودتر اين توافق به سرانجام برسد چراكه امضاي آن اين فرصت را براي سرمايه‌گذاران اروپايي و چيني فراهم مي‌كند تا در اقتصاد طرف مقابل سرمايه‌گذاري كنند. بسياري ديگر از كشورهاي اروپايي همچنين صداهايي در آن سوي اقيانوس اطلس اما مرددند كه آيا مقطع زماني كنوني، زمان خوبي براي تقويت روابط ميان اتحاديه اروپايي و چين است؟
به نوشته واشنگتن‌پست در اتحاديه اروپا نظر واحدي در خصوص چين وجود ندارد. بسياري از كشورها نسبت به نقض حقوق بشر در اين كشور ابراز نگراني مي‌كنند اما اجماعي پيرامون سياستي كه بايد در قبال اين موضوع در پيش گرفته شود، وجود ندارد. از سوي ديگر جو بايدن، رييس‌جمهور منتخب امريكا وعده داده است كه به زودي در مسير تقويت اتحاد ميان دو سوي آتلانتيك و گسترش همكاري‌ها با اروپا براي مهار چين گام برخواهد داشت. اين دو موضوع سبب شده تا آينده توافق سرمايه‌گذاري كه قرار بود ميان كميسيون اروپا و چين به امضا برسد در هاله‌اي از ابهام قرار گيرد و همه چيز به آينده- يعني پس از روي كار آمدن بايدن و روشن شدن راهبرد عملي دولت او در قبال اروپا- موكول شود. تحليلگران معتقدند سرنوشت اين توافق سرمايه‌گذاري، چشم‌اندازي از تنش‌هاي آتي ميان غرب و چين است كه به احتمال زياد بر سر موضوعاتي نظير نحوه تجارت، فناوري‌هاي پيشرفته و بحران‌هاي اقليمي تشديد خواهد شد. اندرو اسمال، تحليلگر ارشد موسسه مارشال آلمان در اين باره مي‌گويد:«روشن شدن سرنوشت توافق تجاري آغازي خواهد بود بر يافتن پاسخ سوالاتي نظير اينكه آينده روابط اروپا، امريكا و چين چگونه خواهد بود.»
تغيير مسير چين
توافق سرمايه‌گذاري ميان اروپا و چين در نگاه اول دست‌يافتني به نظر مي‌رسد. كشورهاي اروپايي سال‌ها تلاش كردند تا سهم بيشتري از اقتصاد كنترل شده چين را از آن خود كنند. به گفته مقامات اين كشورها، چين توانسته بود سهم بيشتري از اقتصاد اروپا را از آن خود كند اما در مقابل اجازه افزايش مشاركت كشورهاي اروپايي در اقتصاد خود را صادر نمي‌كرد. اروپا كه خواهان ايجاد تغيير در اين شرايط بود از سال 2014 مذاكراتي را با پكن آغاز كرد؛ در ابتدا پيشرفت اين مذاكرات بسيار كند بود و به همين دليل هم نزديك به 6 سال به طول انجاميد اما در نهايت با آغاز رياست دوره‌اي آلمان بر اتحاديه اروپا مذاكرات سرعت گرفت و برلين به ديگر كشورها فشار آورد تا هر چه سريع‌تر اين توافق به نتيجه برسد.
از سوي ديگر با پيروزي جو بايدن در انتخابات رياست‌جمهوري و احساس نگراني پكن از احتمال اجماع اروپا و ايالات متحده عليه چين اين كشور نيز تصميم گرفت كه هر چه سريع‌تر تا پيش از آغاز به كار دولت جديد در امريكا درصدد امضاي توافق سرمايه‌گذاري با اروپا بر‌آيد. هنوز مشخص نيست اين استراتژي جديد چين چه نتيجه‌اي در پي داشته باشد و نمي‌توان پيش‌بيني كرد در ماه‌هاي اوليه سال 2021 اتحاديه اروپايي چه تصميمي پيرامون توافق سرمايه‌گذاري با چين اتخاذ مي‌كند.
از ابتداي ماه دسامبر، ديپلمات‌هاي چيني روند مذاكرات را بسيار خوب توصيف مي‌كردند و حتي از احتمال حصول توافق تا پيش از پايان سال خبر مي‌دادند. روز دوشنبه هفته گذشته نيز وانگ‌يي، وزير امور خارجه چين در گفت‌وگو با سفير اتحاديه اروپا در پكن بر ضرورت دستيابي هر چه سريع‌تر به توافق سرمايه‌گذاري تاكيد كرد. اما دقيقا در همان روز توييتي از مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور آينده امريكا، پيغامي صريح به اروپا داد و از كشورهاي اروپايي خواست كه صبر پيشه كنند. جيك ساليوان نوشت:«دولت بايدن- هريس از آغاز زودهنگام مذاكرات با اروپا درباره نگراني‌هايي كه در خصوص تجارت با چين و شيوه‌هايي كه اين كشور براي تجارت در پيش گرفته وجود دارد، استقبال مي‌كند.»
صداي مخالفان بلندتر شد
يك روز پس از توييت جيك ساليوان، مشاور امنيت ملي جو بايدن مخالفان توافق سرمايه‌گذاري با چين آغاز به انتقاد از اين مذاكرات كردند. دولت لهستان روز سه‌شنبه در اين باره موضع گرفت و درباره تلاش‌هايي كه براي سرعت بخشيدن به مذاكرات صورت مي‌گيرد، ابراز نگراني كرد. در اين بيانيه آمده است كه «براي امضاي يك توافق سرمايه‌گذاري با چين به شفافيت بيشتري نياز است و در اين مسير اروپا، بايدن با متحدان فراآتلانتيكي خود نيز مشورت داشته باشد تا بتواند بهترين تصميم را اتخاذ كند.» لهستان همچنين تاكيد كرده است كه «يك توافق جامع و خوب بسيار بهتر از يك توافق عجولانه است.»
فرانسه نيز خيلي زود به جمع منتقدان اين توافق پيوست. روز چهارشنبه فرانك ريستر، وزير بازرگاني فرانسه به روزنامه لوموند گفت كه اين كشور توافق سرمايه‌گذاري با چين را امضا نخواهد كرد مگر آنكه پكن در به‌كارگيري اويغورها به عنوان كارگران اجباري در استان سين‌كيانگ تجديد نظر كند.
يك روزنامه چيني روز پنجشنبه نوشت كه پكن نگران انتقادهاست و وانگ‌يي، وزير امور خارجه مستقيما تلاش دارد تا هر چه زودتر توافق سرمايه‌گذاري با اروپا را به سرانجام برساند. حتي در همين راستا با همتايان خود در هلند و اسپانيا نيز تماس گرفته و از آنها خواسته تا اطمينان حاصل كنند كه در اتحاديه، حمايت كافي از توافق وجود خواهد داشت.
موافقان معتقدند امضاي توافق سرمايه‌گذاري با چين هر چند اقدامي بي‌نقص نيست اما عملگرايانه به حساب مي‌آيد و مي‌تواند بخشي از منافع كشورهاي اروپايي را تامين كند. در مقابل مخالفان بر اين باورند كه در مقطع زماني كنوني و با روي كار آمدن دولت جديد ايالات متحده در اواخر ژانويه، پاداش دادن به چين و امضاي توافق با اين كشور اقدامي هوشمندانه نيست.
جانكا اورتل، مدير برنامه آسيا در شوراي روابط خارجي اروپا در اين باره مي‌گويد:«در مقطع زماني كنوني پس از اتفاقاتي كه طي چند سال اخير رخ داد و رفتار نامناسبي كه چين در بسياري از حوزه‌ها با جهان داشت، جالب نخواهد بود كه اروپا به امضاي توافق با اين كشور تن در دهد؛ چراكه اين اقدام سيگنال نامناسبي را به ديگر كشورها ارسال خواهد كرد.» به گفته او، نمي‌توان اين توافق را بخشي از تجارت روزمره و روتين با چين در نظر گرفت و چشم بر بسياري از مسائل فرو بست.
پژوهشگران بريتانيايي: چين در سال ۲۰۲۸ امريكا را پشت سر مي‌گذارد
بر پايه ارزيابي‌ها چين به علت موفقيت در مهار بحران كرونا 8 سال ديگر به قدرت اول اقتصادي جهان تبديل مي‌شود. پيش از پاندمي كرونا پيش‌بيني مي‌شد چين 5 سال ديرتر به عنوان اقتصاد برتر جهان جانشين امريكا شود. به گزارش رويترز، مركز پژوهش‌هاي اقتصادي و تجاري بريتانيا(CEBR) در تحليل سالانه خود كه شنبه ۶ دي(۲۶دسامبر) منتشر شد، پيش‌بيني كرده كه چين به همين دليل 5 سال زودتر از برآوردهاي قبلي به قدرت اول اقتصادي جهان تبديل شود و امريكا را پشت سر بگذارد. امريكا در حال حاضر درگيرترين كشور جهان با بحران كرونا به شمار مي‌رود. تا روز شنبه شمار مبتلايان شناسايي شده در ايالات متحده از ۱۸ ميليون و ۷۶۲ هزار نفر فراتر رفته و تعداد قربانيان مبتلا به كوويد ۱۹ به حدود يك ميليون و ۷۵۲ هزار نفر رسيده است. مركز پژوهش‌هاي اقتصادي بريتانيا مي‌گويد، تفاوت نتيجه سياست‌هاي مقابله با كرونا در امريكا و چين براي پكن از نظر رقابت اقتصادي با واشنگتن يك امتياز بوده است. پژوهشگران بريتانيايي پيش‌بيني مي‌كنند كه اقتصاد چين در 5 سال آينده، سالي نزديك به 6 درصد رشد كند. افزون بر اين اقتصاد امريكا كه احتمالا در سال جاري 5 درصد كوچك‌تر شده در چند سال آينده اندكي كمتر از ۲ درصد سال رشد خواهد داشت. با توجه به اين روند انتظار مي‌رود چين تا سال ۲۰۲۸ جاي امريكا به عنوان بزرگ‌ترين اقتصاد جهان را بگيرد. رشد اقتصادي چين امسال ۲ درصد محاسبه شده در حالي كه اقتصاد ديگر كشورهاي جهان به طور ميانگين ۴/۴ درصد كوچك‌تر شده است. اين بزرگ‌ترين سقوط اقتصاد جهاني از زمان جنگ دوم جهاني تاكنون است.