ماجراي ژيلت
مرتضي ميرحسيني
از فروش تيغ اصلاح ميليونر و به يكي از مردان ثروتمند روزگار خود تبديل شد. اما رويايش، تحقق آرمانشهري سوسياليستي بود كه در آن همه صنايع زير نظر يك شركت بزرگ كار كنند و مالكيت و اداره اين ابرشركت هم در دست همه مردم باشد، يا در واقع به كسي تعلق نداشته باشد. همچنين دوست داشت همه ساكنان ايالات متحده، شهروندان شهري بزرگ باشند كه آبشار نياگارا انرژياش را تامين ميكند. حتي گامهاي اوليه در تحقق اين آرزو را برداشت و به تئودور روزولت (26امينرييسجمهور امريكا) پيشنهاد اجراي بخشي از اين طرح بزرگ و تقبل هزينههاي آن را هم داد. روزولت نپذيرفت. كينگ كمپ ژيلت سال 1855 در چنين روزي در فوندولاك ايالت ويسكانسين متولد شد. اجدادش پروتستانهاي فرانسوي بودند كه مدتي در انگليس مقيم شدند و در قرن 17 به قاره امريكا رفتند و مستعمره تازهاي را كه در ساحل ماساچوست برپا شده بود براي زندگي انتخاب كردند. البته بيشتر سالهاي كودكي و نوجواني ژيلت در شيكاگو گذشت و تا جايي كه ميدانيم تا اوايل 40 سالگي هنوز تاجري گمنام و خردهپا بود. در آن سالها عادت تراشيدن روزانه ريش ميان بسياري از امريكاييها كاملا جا افتاده بود، اما تيغهايي كه براي آن به كار ميرفت كمي خطرناك بودند و با كوچكترين خطايي، معمولا زخم بدي به گردن يا صورت ميزدند. ژيلت به اين فكر افتاد كه براي انجام بهتر و تروتميزتر اين كار هر روزه، ابزار مناسبتري اختراع كند و جاي تيغ كلفتي كه بارها و بارها از آن استفاده ميشود، تيغهاي نازك و دورريختني بسازد. البته قبل از او برخيها به چنين ابزاري فكر كرده بودند و حتي شركت برادران كامپف در نيويورك نمونهاي از اين وسيله را به بازار عرضه كرده بود. اما اين ژيلت بود كه اين محصول را با كيفيتي - كمي - بهتر عرضه و آن را به نام خود ثبت كرد. به نوشته سايت آنديسدي، ژيلت با اين وسيله - كه حتي ابتكاري و از آن خودش هم نبود - مشكلي را كه انسانها از پيش از تاريخ با آن درگير بودند، چاره كرد (در همين سايت آمده كه در گذشتههاي خيلي دور، انسانها با پوست صدف يا سنگهاي تيز يا حتي دندان كوسه موهاي سر و صورتشان را كوتاه ميكردند) . ژيلت به يكي از كارمندانش گفته بود بايد چيزي را عرضه كنيم كه هم مشتري هميشه و مدام به آن نياز داشته باشد و هم دورانداختني و يكبار مصرف باشد، تا او دوباره براي خريدش پيش ما برگردد. اوايل قرن بيستم كه تازه كارش را شروع كرده بود خودتراش را به قيمت بسيار پايين- و حتي با كمي ضرر - ميفروخت، اما قيمت بستههاي 10تايي تيغ نسبتا بالا بود كه هم ضرر خودتراش را جبران ميكرد و هم سود هنگفتي برايش داشت. در همان سايت آنديسدي آمده است كه اين روش فروش را «روش خودتراش و تيغ» مينامند و امروزه بهترين مثال آن در فروش چاپگر و جوهر چاپگر ديده ميشود.
ژيلت در اولين سال فروش (1903) فقط 51 خودتراش و 168 تيغ فروخت، اما در 1904 اين عدد به 90 هزار خودتراش و 12 ميليون و 400 هزار تيغ رسيد و سال به سال به شمار مشتريانش افزود. اينچنين بود كه كينگ كمپ ژيلت ميليونر شد. او در 77 سالگي در هاليوود از دنيا رفت. ميراث او يعني برند ژيلت امروزه در مالكيت يك شركت چندمليتي به نام پروكتراند گمبل است.