مروري بر روابط آيات هاشمي‌رفسنجاني و مصباح‌يزدي در خاطرات سال‌هاي دولت اول سازندگي
هاشمي؛ حامي مصباح‌يزدي در ساخت موسسه امام‌خميني(ره)
چهارمين سالگرد درگذشت آيت‌الله اكبر هاشمي‌رفسنجاني در حالي برگزار شد كه اين چند روز گذشته علاوه بر نخستين سالگرد ترور شهيد سليماني، اخباري در ارتباط با درگذشت آيات محمد يزدي و مصباح‌يزدي، صحبت از فراز و فرود روابط ميان اين روحانيون بيش از پيش مورد توجه قرار گيرد. در اين ميان به خصوص روابط آيات هاشمي‌رفسنجاني و مصباح‌يزدي كه اولي داعيه‌دار ديدگاهي ميانه‌رو در جناح راست بوده و ديگري به باور ناظران از نظريه‌پردازان ديدگاه تندروتر جريان اصولگرايي به ويژه در دهه‌هاي اخير به نحو مضاعف مورد توجه قرار گرفت. حال آنكه سنت خاطره‌نويسي اكبر هاشمي‌رفسنجاني به باور بسياري از ارزشمندترين اقداماتي است كه او طول دوران زندگي‌اش به آن همت گماشته و حال مي‌توان با تورق صفحات اين خطرات، به بسياري نكات ارزشمند نزديك شد. مرحوم اكبر هاشمي‌رفسنجاني در خاطرات مربوط به حدفاصل سال‌هاي 69 تا 75 بارها از مرحوم محمدتقي مصباح‌يزدي نام برده است. اين سال‌ها هاشمي‌رفسنجاني رييس‌رجمهوري بود و كشور متاثر از جنگ، تمام توان خود را براي بازسازي زيرساخت‌هايي صرف مي‌كرد كه دوران دفاع مقدس به شدت آسيب ديده بود. هاشمي‌رفسنجاني در خاطرات خود به موضوعات كاري ميان خود و مصباح‌يزدي اشاره كرده و با تورق اين صفحات از خاطرات هاشمي، با موارد متعددي مراجعه مصباح‌يزدي به او مواجه مي‌شويم و جالب آنكه در بيشتر موارد، موضوع بحث ميان اين دو مساله‌اي نبوده مگر اين درخواست و آن مطالبه مرحوم مصباح‌يزدي از رييس‌جمهوري وقت؛ گاه براي سفر به امريكا و كانادا و گاه راه‌اندازي و پيشبرد امور موسسه امام خميني. هاشمي‌رفسنجاني در اين خاطرات نوشته كه مصباح‌يزدي اين موسسه را با كمك او و آيت‌الله سيدعلي خامنه‌اي ( رهبر معظم انقلاب) راه‌اندازي كرده و با اين كمك‌هاست كه امور موسسه را به پيش مي‌برد. هاشمي‌رفسنجاني در خاطرات 29 مرداد ماه 69 نوشته كه محمدتقي مصباح يزدي به همراه محمود محمدي‌عراقي نماينده وقت ولي‌فقيه در سپاه پاسداران به او مراجعه كرده و از او براي اعزام جمعي از فضلا به ايالات متحده جهت شركت در كنفرانسي با موضوعي فلسفي و همچنين برنامه تربيت طلاب به سبك روز، براي تدريس در دانشگاه‌ها مشورت و استمداد كرده است. هاشمي‌رفسنجاني در اين تاريخ نوشته كه دو ميهمان روز 29 مرداد ماه 69 او در عين حال از مواضع دولت سازندگي و او تقدير كرده‌اند. 14 بهمن ماه همان سال نيز هاشمي‌رفسنجاني نوشته آقايان محمدتقي مصباح‌يزدي و محمود محمدي‌عراقي آمدند و گزارش سفر به امريكا و كانادا را براي شركت در سمينار فلسفه ارايه دادند؛ احتمالا همان سفري كه پيش از اين، براي انجامش از هاشمي‌رفسنجاني كمك گرفته بودند. رييس‌جمهوري وقت ايران اما دقيقا نگفته كه چه كمكي در اين بين انجام شده و آيا دولت براساس قانون بودجه يا از منابع ديگر اين كمك مالي را تامين كرده است. به هر حال او نوشته كه آنان از سفر خود «اظهار رضايت و توفيق نمودند و كمك بيشتري خواستند.» در خاطرات 12 شهريور ماه 1370 همان موضوع اعزام طلاب به خارج از كشور تكرار شده اما اين‌بار به مقصد اشاره نشده و از اينجا به بعد است كه بحث تاسيس موسسه امام خميني نيز در مذكرات آيات هاشمي‌رفسنجاني و مصباح‌يزدي مطرح مي‌شود. هاشمي در اين تاريخ نوشته است: «آقاي محمدتقي مصباح‌يزدي با همكارانش در بنياد امام باقر(ع) آمدند. براي اعزام طلاب به خارج، ساخت مدرسه و رسميت يافتن موسسه استمداد كردند؛ قول كمك و حواله مصالح دولتي براي ساختمان دادم.» اين همان موسسه‌اي است كه بعدها با عنوان امام خميني(ره) شهرت مي‌يابد و هنوز هم به كار خود ادامه مي‌دهد. هاشمي‌رفسنجاني همچنين در خاطرات آبان ماه 1371 نوشته است: «آقايان [محمدتقي] مصباح [يزدي] و [سيدابوالحسن] نواب آمدند. براي تصويب مواد درسي‌شان در شوراي‌عالي انقلاب فرهنگي، توضيحاتي نيز درباره مدرسه باقرالعلوم(ع) دادند. جهت رسميت يافتن استمداد كردند؛ تشويق‌شان كردم.» از اين تاريخ به بعد اما عمده خاطرات هاشمي از مصباح‌يزدي، درخواست‌هاي اوست براي پيشبرد برنامه‌هاي موسسه امام خميني؛ «آقايان [محمدتقي] مصباح‌يزدي و نواب آمدند و براي موسسه باقرالعلوم(ع) كمك خواستند؛ مي‌خواهند اعتبار رسمي دانشگاهي داشته باشند، ولي اسم حوزه باشد، نه دانشگاه» اين خاطره به تاريخ 16 مرداد ماه 1372 ثبت شده است. هاشمي‌رفسنجاني در تاريخ 27 مرداد ماه 1372 نوشته است: «اعضاي دفتر وحدت حوزه و دانشگاه آمدند. آقايان [علي] احمدي، [محمدتقي] مصباح [يزدي] و [محمود] محمدي عراقي گزارش دادند و كمك خواستند؛ وعده كمك دادم.» او همچنين در خاطرات 23 آذر ماه 1373 جزيياتي از ساختمان موسسه امام خميني(ره) ذكر و تاكيد مي‌كند كه پروژه با كمك او و آيت‌الله خامنه‌اي در حال پيشرفت است: «به ساختمان در دست احداث مركز تحقيق و آموزش كه آقاي [محمدتقي] مصباح [يزدي]، به كمك من و آيت‌الله خامنه‌اي مي‌سازد، رفتم؛ با هفت هزار متر زمين و 22 هزار متر بنا، قابل توجه است. خواستار تسريع در پرداخت كمك‌هاي موعودم شدند.» نام موسسه امام خميني(ره) در خاطرات هاشمي از سال 74 به بعد آمده است. هاشمي در 20 تير ماه 1374 نوشته است: «عصر آقاي [محمدتقي] مصباح‌يزدي آمد. براي موسسه امام خميني كه قبلا به نام باقرالعلوم(ع) بود، استمداد كرد؛ هم كمك مالي و هم كمك براي تصويب امتياز دانشگاه با تفاوت‌هايي با ساير دانشگاه‌ها.» تقاضاي بيشتر براي پيشرفت موسسه امام خميني(ره) و همچنين توضيح درباره فعاليت افرادي كه ازسوي مصباح‌يزدي به كانادا اعزام شده‌اند، از ديگر خاطرات هاشمي در سال 75 است. او در تاريخ 7 تير ماه همان سال توضيح داده است: «آقاي[محمدتقي] مصباح‌يزدي آمد. براي بقاياي هزينه مدرسه‌اي كه با كمك رهبري و من ساخته است، استمداد كرد و از خوبي تحصيل شاگردان و افراد اعزامي به كانادا، تمجيد زيادي كرد.» نكته‌‌اي كه شايد در پي بررسي نقش آيت‌الله هاشمي در راه‌اندازي و پيشبرد امور موسسه امام خميني(ره) بيش از هر بحث مورد توجه قرار گيرد، مشي و مرام سياسي دانش‌آموختگان و فارغ‌التحصيلان موسسه امام خميني(ره) است كه اغلب از مخالفان جدي هاشمي‌رفسنجاني بوده و در بسياري از صف‌بندي‌ها، جلودار اعتراض و مخالفات با او ايستادند. هرچه هست، اكنون هر دو شخصيت برجسته جمهوري اسلامي، چشم از جهان فروبسته‌اند و قضاوت درباره عملكرد‌شان با افكار عمومي است و تاريخ.