دولت بودجه تبليغات را از محل ديگري تامين كند

گروه اجتماعي

12 آذر ماه پس از انتشار لايحه بودجه كشور براي سال 1400 رسانه‌ها مثل سال‌هاي گذشته به سراغ تفكيك بودجه رفتند تا ببينند سهم هر دستگاه و حوزه‌اي از بودجه چيست و مانند هر سال هم حواس‌ها خيلي زود به سمت بودجه صداوسيما معطوف شد. همان موقع خبرگزاري‌ها نوشتند:«لايحه بودجه سال ۱۴۰۰ كل كشور منتشر شد كه بر اساس آن، سهم سازمان صداوسيما براي توليد برنامه‌هاي صوتي و تصويري از بودجه پيشنهادي معادل ۲۶۱۹ ميليارد تومان است.» 2 هزار و 619 ميليارد تومان در قياس با بودجه سال قبل اين سازمان كه هزار و 915 ميليارد تومان بود. مركز پژوهش‌هاي مجلس در گزارشي كه اخيرا منتشر شده، نظر كارشناسي‌اش را در خصوص «بررسي بودجه حوزه رسانه و ارتباطات جمعي در لايحه سال ۱۴۰۰ كل كشور» منتشر كرده كه البته بخش اعظم آن به صداوسيما تعلق گرفته است.  براي روشن شدن سهم صداوسيما از بودجه حوزه رسانه و ارتباطات جمعي بايد مد نظر داشت كه كل سهم در نظر گرفته شده از بودجه براي اين بخش 3 هزار و 381 ميليارد تومان است. بر اساس گزارش مركز پژوهش‌ها در قياس اعدادي كه به دستگاه‌هاي مختلف حوزه رسانه تعلق گرفته است بيشترين افزايش اعتبار براي شوراي نظارت بر صداوسيما و كمترين آن براي سازمان صداوسيما بوده است(كل اعتبارات از بودجه و سهم آنها را نسبت به هم مي‌توانيد در جدول ببينيد).  رويكرد گزارش مركز پژوهش‌ها البته تاكيد بر تقويت صداوسيماست و مكلف شدن دولت به جلوگيري از لطماتي كه ممكن است بدهي‌هاي سازمان بر آن وارد آورد. اما در همين گزارش هم موضوع تبليغات صداوسيما و بودجه‌اي كه براي آن به ارمغان مي‌آورد، اشاره شده است:«با توجه به نگراني‌هاي فرهنگي و اقتصادي كارشناسان فرهنگي و اقتصادي درباره برآورد صورت گرفته براي تبليغات بازرگاني صداوسيما، گرچه رقم افزايش سقف تبليغات بازرگاني در بودجه امسال حدود 30 درصد است اما پيش‌بيني اين رقم بدون وجود شاخص‌هاي خاص اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي محل تامل است. علاوه بر اين درحال حاضر نارضايتي زيادي از اين تبليغات در ميان توليدكننده‌هاي متوسط و خرد، مخاطبان و حتي كاركنان بخش‌هاي ديگر صداوسيما(غيربازرگاني) از حيث لطمه خوردن به اعتماد رسانه وجود دارد.» اما راهكار مركز پژوهش‌ها چيست؟ تاكيد مركز بر اين است كه «صداوسيما بزرگ‌ترين و تاثيرگذارترين رسانه رسمي نظام، زبان و چهره جمهوري اسلامي و به مثابه دانشگاه عمومي است كه درحال مقابله با تبليغات شبكه‌هاي ماهواره‌اي فارسي‌زبان و فضاي مجازي است و براي همين به گفته نويسندگان اين گزارش، دولت‌ها بودجه مربوط به تبليغات بازرگاني را بايد از محل ديگري تامين كنند:«بايد پيوست‌هاي فرهنگي و اقتصادي متناسب با سياست‌هاي كلي نظام براي نمونه اقتصاد مقاومتي و صيانت فرهنگي تهيه شود و از اين رو بايد به پيوست‌نويسي براي چنين بودجه‌هايي توجه داشت. همزمان پيشنهاد مي‌شود هر گونه افزايش اعتبار صداوسيما از محل اعتبارات عمومي منوط به كاهش درصدي از سقف درآمدهاي تبليغات بازرگاني باشد.»

نياز كشورهاي محور مقاومت 
به «توليدات پاك»  براي كودكان
در قبال بودجه‌اي كه به صداوسيما تعلق مي‌گيرد و هر ساله جنجال‌برانگيز هم مي‌شود الزامات و تكاليف بالادستي در قبال برنامه‌سازي‌هايش وجود دارد. گزارش مركز پژوهش‌ها در بخشي از متنش به اين تكاليف هم اشاره كرده. براي مثال بند «د» ماده 33 قانون برنامه ششم توسعه در مورد توليد و پخش برنامه‌هاي آموزشي، ترويجي، مديريت مصرف آب، بهبود كمي و كيفي محصولات كشاورزي و فراوري توليدات، حفاظت از محيط زيست و منابع طبيعي كشور، بهره‌وري و انتقال يافته‌هاي علمي به بهره‌برداران است كه البته ذكر شده به «سفارش و تامين مالي وزارت جهاد كشاورزي» است و بخش اجرايي‌اش بر عهده سازمان صداوسيماست. تكاليف ديگري مانند بند «پ» ماده 86 كمي متفاوت‌تر است:«صداوسيماي جمهوري اسلامي ايران موظف است ضمن اختصاص بخشي از برنامه‌هاي شبكه‌هاي مختلف به موضوع ترويج فرهنگ ايثار و شهادت، حداقل 10 درصد از توليدات برنامه‌هاي هنري نمايشي خود را به اين موضوع اختصاص دهد.» يك بند ديگر هم (بند «ب» ماده 104) صداوسيما را مكلف كرده در برنامه‌هاي خود «ترويج ازدواج، ضد ارزش بودن طلاق و آسيب‌هاي اجتماعي آن براي زوج‌ها و فرزندان» را مد نظر قرار دهد. 
هر چند دولت موظف شده تا در قالب بودجه سنواتي سهم خود را در تامين بودجه سازمان صداوسيما به ميزان هفت دهم درصد تخصيص دهد تا هزينه افزايش پوشش و توليد برنامه‌هاي «فاخر» و توليدات درون‌مرزي و برون‌مرزي و انيميشن شوند اما مركز پژوهش‌ها مي‌گويد كه صداوسيما تاكنون گزارشي از عملكرد خود درخصوص افزايش پوشش، توسعه كمي و كيفي برنامه‌هاي توليدي، پويانمايي و... به مجلس شوراي اسلامي ارايه نكرده است. با اين وجود نويسندگان گزارش معتقدند اين سازمان بايد به توليداتي مانند «مختارنامه» جاني دوباره بدهد به خصوص حالا كه نوع نفوذ ايران در منطقه از گذشته هم متفاوت‌تر شده است:«شايسته است با توجه به مختصات كنوني جمهوري اسلامي ايران به خصوص در دهه 1390و اتفاقاتي چون نابودي داعش در كشورهاي منطقه و افزايش ضريب نفوذ كشورمان در منطقه اين مهم بيش از پيش مورد توجه قرار گيرد». علاوه بر اين، اين گزارش به صورت ويژه روي محصولات كودكان تاكيد دارد و بحث توليد انيميشن را مطرح مي‌كند چراكه به باور نويسندگان گزارش «نياز شديد داخلي و كشورهاي جبهه مقاومت به محصولات پاك براي كودكان» وجود دارد. 
در اين گزارش تنها بخشي از گزارش مركز پژوهش‌ها كه در خصوص بودجه و وظايف صداوسيما بود، آمده است كه البته اين تاكيد بر صداوسيما قسمت‌هاي پررنگ‌تري از اين گزارش را به خود اختصاص داده است. نويسندگان گزارش اغلب نگاهشان به سمت نقد از دولت است و مكلف كردن به تمركز بيشتر دولت بر وظايفش در قبال صداوسيما.