راه‌حل بايدن براي عبور از بحران مهاجرت چيست؟
تعامل با مكزيك، تقابل با مخالفان داخلي
محمدحسين لطف‌الهي
جو بايدن رييس‌جمهور امريكا كه از يك سو تحت فشار ليبرال دموكرات‌هايي قرار دارد كه اقدامات دولت او در قبال مساله مهاجران غيرقانوني را ناكافي مي‌دانند و از سوي ديگر با جمهوري‌خواهاني مواجه است كه معتقدند دولت جديد امريكا در ميانه يك همه‌گيري كشنده بي‌پروايانه مرزهاي كشور را به روي مهاجران غيرقانوني گشوده است، شامگاه دوشنبه به وقت محلي با آندرس مانوئل لوپز اوبرادور رييس‌جمهور مكزيك گفت‌وگو كرد تا راهي براي افزايش همكاري‌هاي مشترك در اين حوزه بيابد.
در پايان اين گفت‌وگو بايدن و لوپز اوبرادور با صدور بيانيه‌اي مشترك از عزم خود براي براي همكاري در موضوعات مربوط به مهاجرت، به ويژه اهداف بلندمدتي نظير ايجاد مشاغل بيشتر در جنوب مكزيك و امريكاي مركزي خبر دادند اما پاسخ اين سوال كه آيا رييس‌جمهور ايالات متحده قادر خواهد بود در كوتاه‌مدت كمكي از سوي مكزيكوسيتي در اين حوزه دريافت خواهد كرد، هنوز مشخص نيست.
در شرايطي كه جو بايدن تلاش مي‌كند سياست‌هاي اعمالي از سوي دولت پيشين ايالات متحده را تغيير دهد، موج ورود كودكان بي‌سرپرست به امريكا به چالشي براي رييس‌جمهور جديد تبديل شده است. بايدن تاكنون ساخت ديوار مرزي را متوقف كرده، مانع از اخراج مهاجران غيرقانوني شده و از ورود پناهجوياني كه دونالد ترامپ ترجيح مي‌داد در مكزيك باقي بمانند استقبال كرده است. ادامه اين روند اما مي‌تواند وضعيت را در داخل براي دموكرات‌ها سخت كند و به جمهوري‌خواهان فرصت دهد تا بار ديگر از مساله مهاجرت و تاثيرات اين موضوع روي زندگي شهروندان امريكايي كارتي انتخاباتي بسازند. به همين دليل كاخ سفيد اميدوار است تا از طريق افزايش همكاري‌ها و بهبود روابط دوجانبه با مكزيك، بدون بهره‌گيري از سياست‌هاي ترامپي از فشار ورود مهاجران غيرقانوني به خاك امريكا بكاهد. در همين راستا بايدن روز دوشنبه گفت «تاريخ پيچيده‌اي ميان دو ملت وجود دارد و ما هميشه همسايگان خوبي براي يكديگر نبوده‌ايم اما بارها و بارها ديده‌ايم كه وقتي دو كشور در مسير همكاري و تعامل گام برمي‌دارند، چه نتايج خوبي حاصل مي‌شود.» اين خوشبيني به بهبود روابط در طرف مكزيكي هم وجود دارد. شب گذشته لوپز اوبرادور در پاسخ به اظهارات بايدن ضمن طعنه زدن به ترامپ اعلام كرد «مهم است كه روابط دوجانبه بر پايه گفت‌وگوهاي مداوم تقويت شود». او همچنين گفت: «اطمينان دارد در آينده روابط واشنگتن و مكزيكوسيتي بهتر نيز خواهد شد.»
واشنگتن پست به نقل از مقامات مكزيكي نوشته است كه براساس برنامه‌ريزي‌ها قرار بود ديدار و گفت‌وگوي مجازي دو رييس‌جمهور 45 دقيقه باشد اما اين جلسه بيش از 90 دقيقه به طول انجاميد و اصلي‌ترين مباحث مطرح شده مهاجرت، توسعه، اقتصاد، تغيير اقليم و بيماري كوويد19 مربوط مي‌شد. به نوشته اين روزنامه، در اين ديدار دو طرف بر اهميت گشودن مسيرهاي قانوني بيشتر براي مهاجران كه ايده‌اي قابل قبول براي دموكرات‌هاست، تاكيد كردند اما منابع آگاه مي‌گويند صحبت‌هايي نيز پيرامون راه‌هاي افزايش مهاجرت‌پذيري مكزيك به منظور جلوگيري از ورود جمعيت غيرقابل كنترلي از مهاجران به ايالات متحده نيز صحبت‌هايي انجام شد.
تحليلگران پيش‌بيني مي‌كنند كه هر چند مساله مهاجرت تاكنون يكي از جدي‌ترين چالش‌هاي دولت در عرصه سياست داخلي به حساب مي‌آمده و نحوه اولويت‌بندي صدور فرامين اجرايي نيز اين موضوع را اثبات مي‌كند، اما در ادامه شرايط براي دولت بايدن سخت‌تر مي‌شود و منتقدان به صورت جدي‌تري به طرح اين مساله خواهند پرداخت.
خواسته‌هاي مكزيك
براي مكزيك مهم‌ترين موضوع اقتصاد است. در دوره رياست‌جمهوري دونالد ترامپ، لوپز اوبرادور بر‌خلاف وعده‌هايي كه طي كارزار انتخاباتي خود داده بود، پذيرفت با رييس‌جمهور وقت امريكا همكاري‌هايي داشته باشد و از همين رو نيز از سوي ترامپ مورد تمجيد قرار گرفت. اوبرادور بيم از آن داشت كه در صورت عدم همكاري با دونالد ترامپ بر سر موضوع مهاجران، ايالات متحده تعرفه‌هايي سنگين عليه مكزيك اعمال كند و اقتصاد آشفته اين كشور با بحراني جديد روبه‌رو شود. نيويورك تايمز در گزارشي نوشته است كه مكزيك در قبال مهاجرت‌پذيري بيشتر، خواسته‌هاي مشخصي از دولت امريكا دارد. براساس اين گزارش، لوپز اوبرادور از دولت بايدن درخواست كرده تا شرايط را براي تامين به‌موقع واكسن در كشورهاي فقيرتر به ويژه مكزيك فراهم كند تا اين كشورها نيز امكان مقابله با اين ويروس را داشته باشند؛ خواسته‌اي كه بايدن پاسخ مشخصي براي آن نداشت و تنها به گفتن اين جمله كه «بايد ببينيم چگونه در اين حوزه امكان همكاري وجود خواهد داشت، اكتفا كرد.» رييس‌جمهور مكزيك همچنين طرحي را ارائه داده كه براساس آن سالانه حدود 600 تا 800 هزار مهاجر از مكزيك و امريكاي مركزي وارد ايالات متحده شود كه اجراي اين طرح با بازدهي كامل، مي‌تواند نرخ ورود سالانه مهاجران به امريكا را كاهش دهد. در واقع مكزيك از امريكا مي‌خواهد تا از طريق مبارزه با مانعي به نام كرونا، سرمايه‌گذاري مستقيم و اعطاي برخي امتيازات اقتصادي به اين كشور شرايط را براي بهبود وضعيت اقتصادي مهيا كند تا در مقابل مكزيكوسيتي بپذيرد تا مهاجران بيشتري را در خود جاي دهد و مانع از ورود مهاجران بيشتر به ايالات متحده شود.
ميراث شوم ترامپ
الخاندرو مايوركاس، وزير امنيت داخلي دولت امريكا معتقد است شرايط كنوني و بحران مهاجرت، ميراثي است كه دولت ترامپ براي دولت بايدن به ارث گذاشته است. او در اين باره مي‌گويد: «ما با يك بحران جدي روبه‌رو هستيم؛ يك چالش ناخوشايند. ما با كودكاني مواجه هستيم كه از والدين‌شان جدا شده‌اند و به زندان افتاده‌اند.» به گفته او، دولت بايدن در هر روز و هر ساعت در مرزهاي خود به چالش كشيده مي‌شود؛ چالشي با چاشني حقوق بشري و امنيتي.
تا پيش از اين ديدار مجازي 90 دقيقه‌اي نيز چشم‌اندازي از همكاري‌هاي مثبت مكزيك و امريكا در راستاي كنترل موضوع مهاجرت با شيوه‌هاي انساني ديده نمي‌شد. لوپز اوبرادور، رهبر پوپوليست و برآمده از حزبي چپگرا در مكزيك روابط ويژه‌اي با ترامپ داشت و از جمله آخرين رهبراني به حساب مي‌آمد كه پيروزي جو بايدن را به رسميت شناخته و به او تبريك گفتند.
بايدن اكنون با دو چالش در اين حوزه روبه‌رو است. از يك‌سو مكزيك امتيازات زيادي مي‌خواهد و از سوي ديگر هم جمهوري‌خواهان و هم بخشي از دموكرات‌هاي ميانه‌رو به سياست‌هاي مهاجرتي دولت و باز كردن فضا در اين زمينه معترضند. تنها در همين زمان كوتاه از آغاز به كار دولت، زماني كه بايدن دستور گشايش دفتري در جنوب تگزاس براي كاهش تعداد «افراد زير سن قانوني بازداشت شده» را صادر كرد و اين مساله باعث آزادي تعدادي از مهاجران شد، تعدادي از دموكرات‌ها زبان به انتقاد از رييس‌جمهور مستقر گشودند و دولت او را براي توقف اجراي سياست‌هاي اين‌چنيني تحت فشار گذاشتند.