سخت‌ترين سال جنگ به روايت سردار علايي
سردار حسين علايي در يادداشتي به تشريح عمليات «كربلاي 4» و شفاف‌سازي ابعاد مختلف حوادثي كه در جريان اين عمليات يك روزه در سال 1365 رخ داده بود، پرداخت. به گزارش ايسنا، سردار حسين علايي كه در كارنامه فعاليت‌هاي خود مسووليت‌هايي همچون فرماندهي سپاه آذربايجان‌شرقي از ابتداي سال 1359، فرماندهي بسيج مستضعفين آذربايجان‌شرقي در زمان قبل از الحاق به سپاه از اواخر سال 1359، فرماندهي سپاه آذربايجان‌غربي در سال 1360، جانشيني واحد طرح و عمليات ستاد مركزي سپاه در سال 1361، رياست ستاد قرارگاه خاتم‌الانبيا(ص) سپاه از اواخر سال 1362، تشكيل «قرارگاه نوح نبي(ع) » و تصدي فرماندهي آن از سال 1363، تاسيس نيروي دريايي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در سال 1364 و تصدي فرماندهي آن در دوران دفاع‌مقدس و تا سال 1369، قائم‌مقامي وزير دفاع وقت از سال 1370 و رياست ستاد مشترك سپاه پاسداران انقلاب اسلامي از سال 1376 تا 1379 را دارد، در اين يادداشت نوشت: عمليات كربلاي4 يكي از طرح‌هاي بزرگ عملياتي ايران در دوران جنگ تحميلي است كه براي كسب برتري نظامي و براي ايجاد تحول در جبهه‌هاي جنگ، توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامي به مرحله اجرا درآمد. در سال 1365، جمهوري اسلامي ايران به‌دنبال ايجاد شرايطي در جبهه‌هاي جنگ بود تا بتواند از طريق آن، به خواسته‌هاي خود برسد. باتوجه به كاهش اميدواري به اقدامات ديپلماتيك، تمركز تلاش‌هاي ايران جهت رسيدن به يك موفقيت بزرگ در جبهه‌هاي جنگ بود. فرماندهان كربلاي 4 در تلاش بودند تا با عبور يگان‌هاي رزمي از اروندرود از يك سو و حمله از محور شلمچه به عنوان يكي از معابر وصولي به شهر بصره، بخشي از اهداف عمليات «الي‌بيت‌المقدس» در سال 1361 را كه به دليل كمبود نيرو و توان رزمي، نتوانسته بودند به آن دسترسي پيدا كنند، تحقق بخشند و سرپل فاو را توسعه دهند. در چنين شرايطي برنامه‌ريزي براي انجام عمليات كربلاي4 براي رسيدن به «شرق بصره و منطقه تنومه» در محدوده سپاه سوم ارتش بعثي عراق از يك سو و «عبور از اروندرود و رسيدن به منطقه زبير» در محدوده سپاه هفتم ارتش بعثي از سويي ديگر در دستور كار طراحان عمليات قرار گرفت. در شرايطي كه ايران در حال آماده شدن براي انجام عمليات كربلاي4 بود، فرماندهان ارتش بعثي عراق پس از انجام يك بازرسي ميداني، در آذرماه 1365 از خطوط مقدم جبهه در اروندرود، امكان عبور رزمندگان اسلام از اروندرود را منتفي ندانسته و باتوجه به تجربيات به دست آمده از عمليات والفجر8 و نيز تمركز قواي ايران در شلمچه و در حاشيه اروندرود، احتمال عمليات نيروهاي ايراني را در اين منطقه و نيز منطقه هورالهويزه متصور مي‌دانستند. از سوي ديگر براي ستاد ارتش عراق تا حدود زيادي منطقه و زمان عمليات كربلاي4 نيز مشخص شده بود.
عمليات كربلاي4 در روز چهارشنبه سوم دي ماه 1365 در منطقه‌اي به عرض حدود 40 كيلومتر از پاسگاه زيد عراق در شمال شلمچه تا تقاطع رودخانه‌هاي اروند و كارون و در حد فاصل سپاه‌هاي سوم و هفتم ارتش عراق، با رمز «يا محمد(ص)» انجام شد. چهار قرارگاه براي انجام اين عمليات در نظر گرفته شده بود. محدوه «قرارگاه نجف» از شمال پنج ضلعي در شلمچه تا جزاير بوارين و ام‌الطويله در نظر گرفته شده بود. برنامه قرارگاه‌هاي «قدس»، «نوح» و «كربلا» در اين عمليات، عبور رزمندگان سپاه پاسداران انقلاب اسلامي از اروندرود، در جنوب شهر خرمشهر و مقابل شهر آبادان و در آن سوي جزيره مينو و نيز حمله به منطقة شلمچه، طرح‌ريزي شده بود.
قبل از آغاز عمليات، بخشي از نيروهاي رزمنده در خانه‌هاي خالي مردم در شهر خرمشهر استقرار يافتند تا در شب عمليات به يك‌باره از اين خانه‌ها خارج شده و بر قواي ارتش بعثي يورش ببرند. عمليات در حالي شروع شد كه فرمانده جنگ در حال بازديد از واحدهاي ارتش در بوشهر بود و از لحظه آغاز آن اطلاع نداشت. البته فرمانده جنگ در بوشهر مستقر شده بود تا حفاظت عمليات رعايت شود و عمليات كشف نشود، ولي با شروع عمليات، ايشان خود را به اهواز رساند. در مرحله اول عمليات، 30 گردان وارد عمل شدند. با آغاز عمليات مشخص شد كه ارتش عراق در آمادگي كامل به‌سر مي‌برد و امكان عبور سريع از رودخانه اروند وجود ندارد و شرايط نسبت به زمان انجام عمليات والفجر به كلي تفاوت كرده است. با زير آتش قرار گرفتن دهان رودخانه كارون كه سمت تلاش اصلي تك بود، معلوم شد كه واحدهاي ارتش عراق، هوشيار هستند و آماده رويارويي با رزمندگان اسلام و كاملا مجهز و مهيا براي درگيري هستند. در واقع ارتش بعثي عراق متوجه تاكتيك ويژه اين عمليات كه عبور غواصان خط شكن از بين دو جزيره ام‌الرصاص و ام‌الطويل و رسيدن به ساحل جنوبي اروندرود بود شده بود و بلافاصله دو طرف معبر كم‌عرض آبي ام‌الرصاص را كه از آن به عنوان تنگه ياد مي‌شد را با آتش پرحجم توپ‌هاي ضدهوايي 23 و 5/14 ميليمتري كه به صورت افقي و تير تراش اجرا مي‌كرد، مسدود كرد و مشكل عمده‌اي بر سر عبور نيروهاي خط‌شكن ايجاد كرد. اما با وجود آتش سنگين قواي عراقي، خط اول دشمن شكسته شد اما با آتش تيربارهاي دشمن و بسته شدن ورودي كارون به اروندرود، سازمان نيروهاي دنبال پشتيبان كه سوار بر قايق بودند كاملا به هم خورد. در نهايت اين عمليات موفقيتي را در بر نداشت و موجب شد تا ارتش عراق با كسب موفقيت بزرگي، حمله قواي ايران را متوقف كند، عراق اين عمليات را «روز بزرگ » ناميد.. عمليات كربلاي4 در حالي ناموفق شد كه شايد حجم امكانات و مقدوراتي كه براي انجام آن فراهم شده بود، بيش از يك و نيم برابر نيرو و تجهيزات عمليات والفجر8 بود. دلايل زيادي براي اين عدم موفقيت وجود دارد كه پس از گذشت سال‌ها از انجام اين عمليات و جمع‌آوري اطلاعات بيشتر مي‌توان علل و عوامل ذيل را براي آن برشمرد؛ نشت اطلاعاتي و هوشياري دشمن/آشكار شدن تاكتيك‌هاي قواي ايران/اقدام منافقين.