نقد و نظرها و همه آنچه بايد از «مكس ديوانه» بدانيد
فيلمي كه نياز به زيرنويس ندارد
پويا معنوي/ همين چند روز پيش بود كه جورج ميلر كارگردان استراليايي «مكس ديوانه: جاده خشم»، روي صفحه توييترش خبر از توليد قسمت‌هاي بعدي اين فيلم اكشن ماجراجويانه داد. او همچنين طي گفت‌وگويي كه تنها به شكل صوتي پخش شد، اعلام كرد قسمت بعدي «مكس ديوانه: سرزمين هرز» نام خواهد داشت. تام هاردي، بازيگر نقش مكس كه جاي مل گيبسون را در اين نقش گرفته نيز طي گفت‌وگويي خبر از بازي در سه قسمت بعدي مكس ديوانه داده است. چارليز ترون ديگر بازيگر اصلي «مكس ديوانه: جاده خشم» در اين فيلم در نقش فيوريوسا ظاهر شده است. اين فيلم دنباله سه قسمت قبلي است كه آخرين آنها 30 سال پيش نمايش داده شد.
سال ۱۹۹۸ بود كه جرج ميلر تصميم گرفت قسمت چهارم مكس ديوانه را بسازد و ابتدا قرار بود در سال ۲۰۰۱ فيلمبرداري آن آغاز شود. اما وقايع ۱۱ سپتامبر توليد فيلم را عقب انداختند. اين امر باعث شد ميلر روي پروژه انيميشن «خوش‌قدم» تمركز كند كه جايزه بهترين فيلم انيميشن را براي ميلر به ارمغان آورد. مل گيبسون كه در سه قسمت ابتدايي نقش مكس را بازي كرده، ابتدا قرار بود دوباره اين نقش را بر عهده بگيرد اما در نهايت عقب افتادن پروژه و از سوي ديگر خواسته ميلر براي جوان ماندن مكس باعث شد وي كناره‌گيري كند. هيث لجر ديگر بازيگري بود كه براي ايفاي نقش مكس انتخاب شده بود، بازيگري كه مرگش باعث شد اين نقش به تام هاردي برسد. در سال ۲۰۰۳ بود كه خبرهايي درباره مراحل پيش‌توليد فيلم به گوش رسيد اما اين‌بار نيز توليد فيلم به خاطر مسائل امنيتي در كشور نامبيا، محل فيلمبرداري، متوقف شد. با شروع جنگ عراق توليد فيلم دوباره به تعويق افتاد و به زمان ديگري موكول شد. در نهايت پس از كش و قوس‌هاي فراوان فيلمبرداري فيلم در سال ۲۰۱۲ در نامبيا آغاز شد.
درحالي كه بسياري منتقدان پس از نمايش عمومي و همچنين نمايش در جشنواره كن به تحسين فيلم پرداختند مجله فيلم چاپ آلمان از بي‌محتوا بودن فيلم انتقاد كرده است: «برخلاف قسمت‌هاي فروتنانه قبلي فيلم، ميلر با وجود مهارت‌هايش در بخش روايت سهل‌انگاري كرده است. خلأ روايي فيلم به‌شدت قابل مشاهده است.» هاليوود ريپورتر در مطلبي به مقايسه اين فيلم با قسمت دوم مكس ديوانه يعني «جنگجوي جاده» پرداخته است: «جاده خشم شباهت‌هاي زيادي با قسمت دوم دارد. بخش زيادي از اين فيلم نيز به تعقيب مكس و گروه شورشي‌اش توسط اوباشي ديوانه اختصاص يافته است. قسمت چهارم البته حاوي درصد بيشتري صحنه‌هاي اكشن تمام‌عيار است... دو قسمت ابتدايي تقريبا ۹۰ دقيقه بودند. ساختن يك تعقيب و گريز دوساعته بدون تعداد زيادي ديالوگ جرات و اعتماد به نفس زيادي مي‌خواهد. » در بخش ديگري از اين مطلب به اين نكته اشاره شده كه بازيگرهاي مختلفي با سن‌هاي متفاوت نقش جيمز باند را بازي كردند مثل تام هاردي كه حالا جاي مل گيبسون را در نقش مكس گرفته است: «البته تفاوت مكس ديوانه با ديگر فيلم‌هاي دنباله‌دار اين است كه اين اثر زاييده ذهن و تخيل يك نفر است، كسي كه مهارت، انضباط و انرژي‌اش را به روي پرده سينما منتقل كرده است.»
نشريه ايندي واير در مطلبي با تحسين فيلمبرداري فيلم كه توسط جان سيل انجام شده مي‌نويسد: «اكشني كه در تك‌تك صحنه‌هاي فيلم ديده مي‌شود با تكنولوژي سي‌جي‌اي كه اين روزها در اكثر فيلم‌هاي اكشن هاليوودي ديده مي‌شود متفاوت است. در «جاده خشم» جلوه‌هاي ويژه نقشي ثانوي دارند، در مقايسه با دنياي تصويري كه توسط پالت رنگ فيلمبردار اثر خلق شده است. » اريك كوهن، منتقد ايندي واير در بخش ديگري از متنش معتقد است فيلم آنقدرها هم بي‌محتوا نيست: «مضمون‌هاي متعددي وراي داستان فيلم قابل مشاهده هستند. مي‌توان از فيلم به عنوان حكايتي هشداردهنده درباره پديده گرم شدن زمين ياد كرد، درحالي كه با جمله‌اي از آلبر كامو پايان پيدا مي‌كند. اثري كه حرص و استيصالي را به تصوير مي‌كشد كه اطراف منابع طبيعي را فرا گرفته.»
جورج ميلر در گفت‌وگويي پس از توليد فيلم به اين نكته اشاره كرده كه در عوض فيلمنامه پيش از توليد فيلم استوري‌بورد تمامي اثر طراحي شده است: فيلم در تعقيب و گريز بي‌وقفه سپري مي‌شود و تماشاچي با شخصيت‌ها طي اين تعقيب و گريز آشنا مي‌شود. يكي از جمله‌هاي مورد علاقه من در مورد سينما را هيچكاك گفته است: «مي‌خواهم فيلم‌هايي بسازم كه آدم‌ها در ژاپن نيز احتياجي به خواندن زيرنويس نداشته باشند.» آثار تعقيب و گريزي از اين قبيل نيز چنين خصوصيتي دارند. تو به عنوان كارگردان مي‌خواهي افراد، فيلمت را جوري بخوانند كه انگار فيلمي صامت است.» ميلر در ادامه اين گفت‌وگو در پاسخ افرادي كه گفته بودند مكس ديوانه جديد به خاطر تكنولوژي سي جي‌اي اصالت فيلم‌هاي قبلي را ندارد، گفته: «درست است كه در چند صحنه از پرده سبز استفاده كرديم اما اين يك فيلم پرده سبز نيست. ما تا حد زيادي به سيستم‌هاي قديمي وفادار مانديم. ماشين‌ها واقعا تخريب شدند و فيلم در لوكيشن‌هاي واقعي فيلمبرداري شده. من در كار با سي جي تجربه كافي دارم و مي‌دانم گاهي كار آنقدرها اصيل از آب درنمي‌آيد.» وي كه اكنون ۷۰ سال دارد با يادآوري خاطرات گذشته درباره تجربه نخستين فيلمش گفته: « نخستين قسمت مكس ديوانه با بودجه محدودي ساخته شد. به جرات مي‌توانم بگويم تا آن زمان سر صحنه فيلمبرداري نبودم. يادم مي‌آيد با پيتر وير در اين باره صحبت كردم كه چند فيلم ساخته بود. به او گفتم احساس مي‌كنم كنترل كار دارد از دستم خارج مي‌شود. وي گفت هميشه همين‌طور است. فكر كن در جنگ هستي و نمي‌داني كجا مين‌گذاري شده است. تو اما بايد با سربازهايت به هرشكلي از منطقه عبور كني.»