مردي كه كتاب او را از فوتبال گرفت
به بهانه سالروز تولد محمد صلاحِ ادبيات
گروه ورزش
نويسنده‌هاي زيادي در طول تاريخ عاشق فوتبال شده‌اند. ما آلبر كامو را داريم كه زماني خودش يك فوتباليست حرفه‌اي بود. كامو در تيم دانشگاه الجزيره بازي مي‌كرد، دروازه‌بان بود و اين جمله هم از اوست: «هر آنچه را كه من در مورد اخلاق مي‌دانم، مديون فوتبالم.» تيم «راسينگ اونيورزيتر آلژير» يا «ار.او.آ» در دهه سي ميلادي يكي از قدرتمندترين تيم‌هاي الجزاير بوده است. اين تيم سه‌بار در آن سال‌ها قهرمان آفريقاي شمالي شد.
يكي ديگر از برندگان نوبل ادبيات كه عاشق فوتبال است ماريو بارگاس يوسا نويسنده پرويي است كه احتمالا علاقه‌مندان به فوتبال و ادبيات عكس‌هاي او در سانتياگو برنابئو همراه با ايكر كاسياس را ديده باشند. به اعتقاد بسياري از كارشناسان نوشته‌هاي روزنامه‌نگارانه يوسا از جام جهاني ۱۹۸۲ جزو خواندني‌ترين متون در مورد فوتبال هستند.
يوسا در همان گزارش‌هاي مربوط به جام جهاني ۱۹۸۲ در پاسخ به كساني كه اعتقاد داشتند فوتبال پديده‌اي است بيهوده و با روشنفكري در تضاد نوشت: «آن دسته از ما كه فوتبال را دوست داريم و از آن لذت مي‌بريم، به هيچ‌وجه از محبوبيت عظيم آن همچون سرگرمي جمعي تعجب نمي‌كنيم. اما بسياري ديگر هم هستند كه اين نكته را درنمي‌يابند و حتي از آن اظهار تاسف يا انتقاد مي‌كنند. آنان اين پديده را مايه تاسف مي‌دانند، زيرا مي‌گويند فوتبال توده‌هاي مردم را از خود بيگانه مي‌سازد و تحليل مي‌برد و از موضوعات مهم منحرف مي‌كند. آنهايي كه اين طور فكر مي‌كنند يادشان مي‌رود كه تفريح كردن مهم است. همچنين ايشان فراموش مي‌كنند كه آنچه يك سرگرمي را مشخص مي‌سازد، هر قدر كه شديد و جذاب باشد، و بازي خوب فوتبال سخت چنين است، اين است كه موقتي، غيرمتعالي و بي‌ضرر است.»
ديگر نويسنده برنده نوبل عاشق فوتبال نجيب محفوظ مصري است كه كمتر در مورد وجهه فوتبالي او حرف زده شده. امروز يازده دسامبر سالروز تولد اين نويسنده شهير است كه در سال ۱۹۸۸ برنده جايزه نوبل ادبيات شد. اگر محمد صلاح معروفترين فوتباليست تاريخ مصر است، نجيب محفوظ معروفترين نويسنده اين كشور به حساب مي‌آيد.
اين نويسنده مصري طبق گفته خودش تا قبل از «شروع كتاب خواندن» زندگي‌اش را وقف فوتبال كرده بود. محفوظ فوتبال را از بازي در تيم مدرسه آغاز كرد. چپ‌پا بود و در كودكي به عنوان مهاجم بازي مي‌كرد. در دوره دبيرستان پستش را تغيير داد و بازي در نقش مدافع را به‌خوبي فراگرفت. محفوظ بيشتر در بخش عباسيه قاهره در خيابان بازي مي‌كرد. او مي‌گفت در دهه‌هاي ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰، در حالي كه مصر تحت اشغال بريتانيا بود، فوتبال جذابيت خاصي داشت. او در اين رابطه به هفته‌نامه الاهرام گفت «اين تنها چيزي بود كه مي‌توانستيم بريتانيايي‌ها را بدون شكايت شكست دهيم.» محفوظ ادامه داد اما در مقطعي، «از فوتبال به كتابخواني روي آوردم».
نويسنده مصري در جاي ديگري در مورد استعداد فوتبالي‌اش گفته بود: «كساني كه آن‌موقع بازي‌ام را مي‌ديدند پيش‌بيني‌شان ظهور يك نابغه فوتبال بود كه در آينده در يك باشگاه مشهور بازي خواهد كرد و به تيم ملي و مسابقات المپيك راه خواهد يافت.» محفوظ بعد از 10 سال بي‌خيال توپ شد و به ادبيات روي آورد. محفوظ در اين رابطه مي‌گفت: «هيچ‌چيزي جز ادبيات مرا از فوتبال جدا نكرد. اگر بازي‌كردن را ادامه مي‌دادم، شايد يكي از ستارگان بزرگ فوتبال مي‌شدم.»
با اين وجود، آقاي نويسنده به نفس كشيدن در فضاي فوتبال ادامه داد و هميشه مشتري دايم مسابقات مهم از جمله دربي سرزمين فراعنه يعني بازي الزمالك و الاهلي بود. نجيب محفوظ به ارتباط قلبي‌اش با فوتبال ادامه داد. او مرتباً با دوستان خود در يك كافه ملاقات مي‌كرد تا در مورد فوتبال صحبت كنند. طبق گفته جمال الغيطاني نويسنده و روزنامه‌نگار مصري، محفوظ رماني در مورد فوتبال نوشت اما بعدها دست‌نوشته‌هاي آن را پاره كرد. محفوظ يك جمله خيلي معروف در مورد فوتبال دارد كه بعد از قهرماني مصر در جام ملت‌هاي آفريقا ۲۰۰۸ گفت: «اكنون ما بازي مي‌كنيم تا غم‌هاي‌مان را فراموش كنيم.»
دانشگاه نبراسكا در سال ۲۰۰۸ كتابي با عنوان «ورزش جهاني؛ نويسندگان فوتباليست» منتشر كرد. در اين كتاب يك تيم يازده نفره از نويسندگان معرفي شده كه نجيب محفوظ در قلب خط دفاعي آن قرار دارد. در اين كتاب جيمز جويس به عنوان مربي و آلبر كامو به عنوان پزشك تيم معرفي شده‌اند.