گروه ديپلماسي| همه نگاه‌ها ديگر به وين دوخته شده است. نبض مذاكرات هسته‌اي در وين با سرعتي بيش از پيش مي‌تپد و جلسات فشرده و پي در پي در اتاق‌هاي دربسته هتل كوبورگ در سطح مختلف جريان دارد. ديگر همه وزرا به وين آمده‌اند و حداقل يك بار ميان همه وزرا رايزني شده است. روز پنجشنبه نيز يوكيا آمانو، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به تهران آمد و با مقامات عالي كشورمان ديدار كرد. داود هرميداس باوند، استاد روابط بين‌الملل در گفت‌وگو با «اعتماد» معتقد است كه فضاي كنوني مذاكرات هسته‌اي اميدواركننده است و البته اين فضا فقط مختص به ايران نيست و فضاي بين‌المللي نيز خود را براي حل يك معضل آماده كرده است. اين ديپلمات پيشين با اشاره به ابعاد توافق هسته‌اي معتقد است كه همه شواهد و قراين نشان از پيشرفت دارد و مجموعه روند نيز مثبت است و مي‌توان از در دسترس بودن آن سخن گفت. مشروح اين گفت‌وگو در ادامه مي‌آيد:
فضاي كنوني مذاكرات هسته‌اي ايران و گروه 1+5 را چگونه مي‌بينيد؟
فضاي كنوني مذاكرات هسته‌اي اميدواركننده است. اين فضا البته فقط مختص به ايران نيست و فضاي بين‌المللي نيز خود را براي حل يك معضل و بحران بين‌المللي كه مي‌تواند اثرات بلندمدتي باشد، آماده كرده است. شش قدرت جهاني كه پنج عضو آن از اعضاي دايم شوراي امنيت سازمان ملل متحد هستند، مدت‌هاست كه درگير اين مذاكرات شده‌اند و در واقع آبرو و اعتبار خود را با اين مذاكرات گره زده‌اند. از طرفي فدريكا موگريني نيز نماينده اتحاديه اروپا است كه از مصالح و منافع اتحاديه اروپا دفاع مي‌كند. حل اين معضل هم به نفع ايران و هم به نفع سازمان ملل متحد و هم به نفع اتحاديه اروپا و ساير كشورهاي دنياست. شوراي امنيت سازمان ملل با صدور قطعنامه‌اي در خصوص پايان تحريم‌ها در واقع توانسته تا ديپلماسي بحراني را بكاهد. به نفع كشورمان خواهد بود چراكه به تحريم‌ها پايان مي‌دهد. به نفع دولت كنوني امريكا و شخص اوباما خواهد بود چراكه دولت وي در عرصه سياست خارجي مورد حملات تندي قرار گرفته و مي‌خواهد دستاوردي در اين‌باره داشته باشد و براي همين سرمايه‌گذاري بسياري انجام داده است. براي منطقه نيز مفيد خواهد بود زيرا با وجود اينكه بسياري از كشورهاي منطقه براي شكست آن سرمايه‌گذاري كرده‌اند اما در بلندمدت منافعي را براي آنها خواهد داشت و به ثبات و آرامش كمك مي‌كند و حتي ممكن است موجب شود تا كشورهايي مانند عربستان به بازتعريف از خود بپردازند.
ارزيابي‌تان از رفت و آمدهاي وزراي امور خارجه به وين در اين ايام چيست؟ به نظر شما چقدر انجام ديدار ميان وزرا مي‌تواند گره‌گشايي از مذاكرات را در پي داشته باشد؟
سفرهاي پي در پي وزراي امور خارجه دال بر اهميت موضوع است. در اين مدت كه مذاكرات انجام شده است، برخوردها و فضاي نسبتا دوستانه مبتني بر حل مساله نيز ايجاد شده است و اين برخلاف دوره‌هاي پيشين است كه فقط با سياست‌هاي تهاجمي همراه بود و در واقع، مذاكره‌اي انجام نمي‌شد و نظرات‌مان را اعلام مي‌كرديم و بس و هيچ نتيجه‌اي نداشت و موجبات تحريم را فراهم مي‌كرد و بهانه دست آنها مي‌داديم. با اين وجود، با فضاي دوستانه ايجاد شده كنوني شرايط براي به دست آمدن توافق فراهم شده است و آمد و رفت وزرا نيز نشانه عزم و اراده آنها براي حصول توافق است.
در روز پنجشنبه آقاي آمانو سفري به تهران داشت و با مقامات ارشد كشورمان ديدار كرد. اين سفر چه تاثيري مي‌تواند بر مذاكرات داشته باشد؟
آژانس چه در مساله هسته‌اي و چه در توافق از يك جايگاه ويژه‌اي برخوردار است. در تفاهم لوزان نيز ديديم كه نهاد ناظر بر راستي‌آزمايي اقدامات ايران آژانس است و اين آژانس است كه بايد بگويد كه ايران به تعهدات خود پايبند بوده است يا نه. از طرفي مذاكرات هم‌اينك با گره‌هايي روبه‌رو است كه نظر آژانس براي حل آن بسياري كليدي است و آمدن آمانو و رايزني او مي‌تواند كليد حل مشكلات باشد. آمانو شخصا فردي محافظه‌كار است ولي اكنون به نقطه عطفي رسيده است و گزارش اوست كه مي‌تواند سرانجام مذاكرات را مشخص سازد. من اميدوارم رايزني‌هاي اخير بتواند اثر مثبت داشته باشد و كار به حصول توافق هموار سازد.
ولي برخي‌ها انتقاد دارند كه آژانس رفتاري دوگانه دارد و مي‌گويند نمي‌توان به آژانس اعتماد داشت؟
افرادي كه اين انتقادات را دارند، نه به مذاكره، نه به ديپلماسي، نه به آژانس و نه به سازمان ملل و... اعتقادي ندارند. درست است كه آژانس در مقاطعي دوگانه رفتار كرده اما اگر آژانس اين مسووليت را برعهده نگيرد، نهاد تخصصي ديگري مي‌تواند اين كار را انجام دهد؟ اگر آژانس نباشد، اين سوال ايجاد مي‌شود كه چه كسي يا چه نهادي اين مسووليت را برعهده بگيرد. از طرفي در اين مدتي كه توافق ژنو صورت گرفته، ديده‌ايم كه آژانس اجراي تعهدات ما را گزارش داده است.
پي‌ام‌دي و مساله نظارت‌ها از ديگر مسائل اختلافي ايران و 1+5 در مذاكرات بوده‌اند. چقدر اين مسائل در رايزني‌هاي آمانو ممكن است مورد توجه قرار گرفته باشد؟
متاسفانه مسائل فني از مسير خود خارج شده و ابعاد سياسي به خود گرفته است. در لوزان براي مسائل نظارت، كشورمان قبول به پذيرش داوطلبانه پروتكل الحاقي كرده است ولي در پروتكل، اگر آژانس بخواهد تا از محيط غيرهسته‌اي بازرسي داشته باشد، اين بازرسي بايد همراه با اسناد و مدارك باشد و همچنين حكم باشد و از دو روز تا يك هفته قبل بايد آن را به طرف مقابل اطلاع دهد و اين طور نيست كه هر وقت درخواست بدهند، طرف مقابل لبيك بگويد. در خصوص اراك، فردو و نطنز نيز چه با پروتكل و چه بي‌پروتكل، دولت موظف به پذيرش بازرسي است و همچنين بايد بگويم كه اين مساله‌اي نيست كه قابل حل شدن نباشد.
يكي از كشورهايي كه در اين مذاكرات مواضعي سخت داشته، فرانسه بوده است. اكنون نحوه همراهي فرانسوي‌ها با مذاكرات چگونه بوده است؟
فرانسه در اين مدت قراردادهاي فروش تجهيزات و همكاري‌ها و سرمايه‌گذاري هنگفتي با كشورهاي عربي داشته است و مي‌خواهد منافعي كه كسب كرده را حفظ كند و از طرفي هواي اسراييلي‌ها را داشته باشد. از طرفي سياست فرانسه از قديم‌الايام بر اين بوده است كه خود را مستقل نشان داده و خودنمايي كند ولي در آخرالامر همان راهي را مي‌رود كه امريكا مي‌خواهد. محور اصلي در طرف مقابل امريكا و اصلي‌ترين تحريم‌ها نيز از سوي امريكاست.
در اين مدت شاهد فعال‌تر شدن نقش روسيه در مذاكرات بوده‌ايم. ارزيابي‌تان از عملكرد روس‌ها چيست؟
در گذشته روس‌ها چه در شوراي حكام آژانس و چه در شوراي امنيت همسو با غرب عليه ما راي داده و البته از آنها امتياز گرفته است. يكي از اين امتيازات، اين بود كه قرار بود تا سپر موشكي امريكا در لهستان مستقر شود اما در روماني استقرار يافت. روسيه نيز به اوستياي جنوبي لشكر كشيد و با سكوت غرب همراه شد. گروه گوام مانند گرجستان و اوكراين درخواست عضويت در ناتو را دادند ولي به درخواست آنها رسيدگي نشد. البته آنها موشك‌هاي اس 300 را به ما ندادند و در بوشهر سياست تعلل و تاخر را در پيش گرفتند. اكنون نيز كه در مساله اوكراين با غرب سياست تضاد را در پيش گرفته‌‌اند، سياست‌شان مبتني بر نگاه به شرق است و براي همين تلاش مي‌كند تا ايران را در طيف حاميان خود بياورد و براي همين است كه چهره دلسوزانه از خود نشان مي‌دهد و حتي مي‌خواهد ايران، پاكستان و هند را به اعضاي دايم پيمان شانگهاي درآورد.
با اين وجود، فكر مي‌كنيد كه توافق نهايي به چه ميزان در دسترس است؟
من اميدوار هستم. همه شواهد و قراين نشان از پيشرفت دارد و مجموعه روند نيز مثبت است و مي‌توان از در دسترس بودن آن سخن گفت.