ماه مبارك رمضان را دريابيم!
سيد عطاءالله مهاجراني
در روزه اهل طريقت چشم و گوش و زبان نيز روزه مي‌گيرند
امروز بيست‌وچهارم ماه مبارك رمضان است. تا سرمان را چرخ بدهيم رمضان تمام شده است و عيد فطر است. نمي‌دانيم تا ماه رمضاني ديگر ما باشيم يا اينكه:
ساقي چو از اين دير كهن در گذريم
با هفت هزار سالگان سر بسريم
براي تامل بيشتر درباره ماه رمضان، كتاب اسرارالشريعه را مي‌خواندم. نويسنده كتاب حكيم الهي و مفسر نكته ياب قرآن مجيد، سيد حيدر آملي (۷20-۷78 هجري قمري) است. كتاب اسرارالشريعه به همت و با شايستگي علمي- پژوهشي ممتاز، توسط دوست دانشمند آيت‌الله سيد محسن موسوي تبريزي تصحيح و منتشر شده است. بحث «روزه» را در اسرارالشريعه مي‌ديدم. نكات بسيار پر لطف در كتاب درباره لايه‌هاي عميق‌تر روزه مطرح شده است. در روزه ظاهري و روزه شريعت ما از خوردن و آشاميدن و آميزش پرهيز مي‌كنيم. در روزه اهل طريقت، چشم و گوش و زبان نيز روزه مي‌گيرند، سيد حيدر آملي در روزه اهل حقيقت و روزه حواس باطن، از روزه انسان در «تفكر و خيال» نيز سخن گفته است. ما مي‌بايست از توانايي تفكر و خيال خويش، بيهوده و بي‌فايده استفاده نكنيم. وزنه‌هاي اضافي را بر بال تفكر و خيال‌مان نبنديم، تا بتوانيم سبكبال پرواز كنيم و اوج بگيريم. اين دو امر، يعني روزه تفكر و تخيل، از اموري است كه در زندگي كساني كه اهل نظر و انديشه و نيز هنر هستند، بسيار اهميت دارد. ديده‌ايد برخي نمي‌دانند پول‌شان يا دارايي‌شان را چگونه صرف كنند؟ سردرگم و پريشانند. «فكر» دارايي مهم‌تري است. به تعبير جلال‌الدين بلخي، همه سرمايه انساني ما همان فكر است و: «اي برادر تو همه انديشه‌اي!» انديشه مي‌بايست مديريت شود، تا مثل گردباد در خود نپيچد. ما در زندگي خود با انسان‌هايي روبرو شده‌ايم كه توانايي مديريت انديشه خود را داشته‌اند. خانم دكتر فاطمه طباطبايي از قول امام خميني روايت مي‌كردند. در صحبتي امام خميني گفته بودند، «مي‌توانند فكرشان را كنترل كنند.» اين توانايي آسان به دست نمي‌آيد. مي‌بايست فرد عمري روزه فكر و خيال بگيرد تا توان و امكان مديريت نيروي فكر و خيال برايش فراهم شود. ما در روزگاري زندگي مي‌كنيم كه گويي اساسا بحث مديريت فكر و خيال، خارج از موضوع است؛ فضاي مجازي و عصر ارتباطات و ديجيتال، فكر و خيال را با خود برده است! ما آن چنان در اين سيلاب يا درياي خروشنده درگير و در تب و تابيم كه نمي‌دانيم شب و روزمان چگونه مي‌گذرد. ماه رمضان آزموني براي چنين تجربه زيسته و سرنوشت‌سازي است. هنگامي كه انسان به اين موضوع فكر مي‌كند: درباره كدام موضوع بايستي بينديشد يا نينديشد؟ در واقع به جست‌وجوي خويشتن حقيقي خويش پرداخته و از روزمرّگي گريخته است. اينكه شب قدر در ماه رمضان است و اين شب به به اندازه عمر طولاني انساني كه هزار ماه عمر كند، اهميت و اعتبار دارد؛ يعني ماه رمضان و شب قدر فرصتي و رهنمودي است تا انسان خود را پيدا كند و بداند به كجا مي‌رود؟ امساك از خوراك و نوشاك، نشانه‌هاي ظاهري توجه است و امساك از فكر بيهوده و خيال پريشان در درون، انسان را سامان مي‌دهد.
اين دهان بستي دهان باز شد
تا خورنده لقمه‌هاي راز شد