نامه سازمان حمايت به سايت‌هاي فروش خودرو: تا اطلاع ثانوي قيمت نزنيد
بازگشت به سياست شكست‌خورده «حذف قيمت» از پلتفرم‌هاي آنلاين
سازمان حمايت در نامه‌اي به سايت‌هاي اينترنتي معاملات خودرو (خريد و فروش خودرو در بازار آزاد) دستور داد به منظور ساماندهي بازار خودرو تا اطلاع ثانوي از درج قيمت خودروها اعم از صفر و كاركرده، خوددداري شود؛ ضمن اينكه از سقف قيمت اتحاديه نمايشگاه‌داران و فروشندگان خودرو تجاوز نكند، براي خودروهايي كه قيمت توسط اتحاديه بارگذاري نشده به صورت توافقي و بدون درج در آگهي فروش باشد.
آخرين بار دي‌ماه 99 بود كه درج قيمت در پلتفرم‌هاي اينترنتي نظير ديوار و شيپور يا باما ممنوع و هشت ماه بعد اين ممنوعيت برداشته شد. البته قبل از آن هم در ارديبهشت ماه 98 دولت و در راس آن سازمان تعزيرات دست به اين اقدام زده بود و بدون نتيجه خاصي، اين قانون را برداشت. مخالفان حذف قيمت‌ها مي‌گويند كه سانسور قيمت، تنها باعث زحمت متقاضيان مي‌شود و راه را براي شفافيت بازار مي‌بينند كه به سوءاستفاده برخي سوداگران مي‌انجامد.
حالا حسين فرهيدزاده، رييس سازمان حمايت از مصرف‌كنندگان و توليدكنندگان خودرو در اطلاعيه‌اي به مديران وب‌سايت‌هاي خريد و فروش خودروها، ابلاغ كرده است كه با توجه به هماهنگي‌هاي به عمل آمده با اتحاديه نمايشگاه‌داران و فروشندگان خودرو تهران، تا اطلاع ثانوي و به منظور ساماندهي بازار خودرو، قيمت فروش نقدي در آگهي‌هاي فروش درج نشود و از قيمت اعلامي اتحاديه هم بالاتر نرود؛ براي خودروهايي هم كه قيمت در اتحاديه مشخص نشده، به صورت توافقي صورت گيرد.
در متن ابلاغيه سازمان حمايت آمده است:
«با عنايت به نوسانات اخير در بازار خودرو و افزايش قيمت حاشيه بازار نسبت به قيمت درب كارخانه و اقدامات برخي افراد سودجو در قيمت‌سازي با هدف ايجاد بازارهاي كاذب در خريد و فروش خودرو و بهره‌برداري سوء از التهابات ايجاد شده و با توجه به هماهنگي‌هاي به عمل آمده با اتحاديه صنف دارندگان نمايشگاه و فروشندگان اتومبيل تهران مبني بر بارگذاري و درج روزانه قيمت متعارف بازار خودروهاي صفر كيلومتر معامله‌شده توليد داخل در سايت اتحاديه مذكور به نشاني www.uead.ir، مقتضي است تا اطلاع ثانوي و به منظور ساماندهي بازار خودرو ترتيبي اتخاذ كنيد تا اعلام و درج قيمت فروش نقدي خودروهاي صفر كيلومتر توليد داخل از سقف آخرين قيمت بارگذاري شده در سايت اتحاديه صنف دارندگان نمايشگاه و فروشندگان اتومبيل تهران تجاوز نكند. در ضمن آگهي فروش ساير خودروها اعم از كاركرده و صفر كيلومتر كه قيمت آنها در سايت اتحاديه بارگذاري نشده به صورت توافقي و بدون نمايشِ قيمت منتشر شود.»
چه تاثيري مي‌گذارد؟
همان‌طور كه گفته شد، ممنوعيت درج آگهي آنلاين سابقه دارد و در دولت قبل هم علاوه بر خودرو، در مسكن نيز تكرار شده بود. وب‌سايت پرطرفدار «ديوار» به عنوان يكي از پلتفرم‌هايي كه به صورت رايگان امكان درج آگهي را فراهم مي‌كند اواسط دي ماه 99 گزارشي آماري از تاثير حذف دستوري قيمت خودرو و مسكن در اين سايت منتشر كرد و در آن به بررسي تاثير حذف قيمت‌ها بر رفتار كاربران ديوار پرداخته بود. در اين گزارش رفتار كاربران در دسته فروش آپارتمان مسكوني در دو ماه پس از حذف قيمت‌ها در مقايسه با دو ماه پيش از آن براي شهر تهران (كه حذف قيمت‌ها در آگهي‌هاي آن اتفاق افتاده) مطالعه شده و با رفتار كاربران شهر كرج (كه همچنان قيمت آگهي‌هاي فروش آپارتمان در آن مشاهده مي‌شود) مقايسه شده است.
بررسي‌اي كه نشان مي‌داد اين تصميم منجر شده كه هر كاربر ۲ برابر بيش از قبل براي كسب اطلاعات زمان صرف كند. صرف «۲ برابر زمان بيشتر» به معناي حدود «۱.۵ ميليون تماس اضافه» و اگر هر تماس را فقط ۱ دقيقه در نظر بگيريم، معادل چيزي حدود «۲۵ هزار ساعت» است. هزينه و وقتي كه حالا با تصميم مسوولان در شرايطي به مردم تحميل شده كه آنها پيش از حذف قيمت‌ها از سايت‌ها، به سادگي به آنها دسترسي داشتند و اصلا نيازي به برقراري ارتباط و تماس تلفني براي پرس‌وجوي قيمت نبوده است. در همان زمان نتايج يك نظرسنجي از سوي مركز افكارسنجي سپنتا بين گروهي از كاربران پلتفرم‌هاي نيازمندي‌هاي آنلاين (شامل كاربران عادي و مشاوران املاك) منتشر شد كه نشان مي‌داد ۸۸ درصد كاربران با بازگشت قيمت‌ها به آگهي‌هاي فروش مسكن و خودرو موافق بوده‌اند.
در اين نظرسنجي تلفني بيش از ۹۰ درصد پرسش‌شوندگان گفته بودند كه حذف قيمت‌ها سبب شده آنها وقت بسيار بيشتري در تماس‌هاي تلفني با طرف مقابل يا انجام مكالمه متني در محيط پلتفرم صرف كنند. سوال كاربران معترض به تصميم حذف قيمت‌ها از سايت‌ها، اين است كه مگر حذف قيمت‌ها به بهانه كنترل قيمت و كوتاه شدن دست دلالان نبود، پس چرا قيمت‌ها افزايش پيدا مي‌كنند و دلال‌ها مشغول ادامه كارشان هستند؟ تاثير حذف قيمت‌ها جز دردسر بيشتر براي مردم چه بوده است؟
بررسي تغييرات قيمت خودروهاي صفر كيلومتر داخلي و وارداتي در ماه‌هاي پس از حذف قيمت‌ها در آگهي‌هاي فروش خودروهاي سواري در سال 99 نشان مي‌داد كه حذف قيمت‌ها تاثيري بر قيمت خودرو نداشته و متوسط قيمت خودروهاي صفر كيلومتر داخلي و وارداتي در پايان آبان ۱۳۹۹ به‌ترتيب حدود ۶۵ درصد و ۱۲۵ درصد بيشتر از متوسط قيمت آنها در پايان تير ۱۳۹۹ بوده و در ماه‌هاي آذر و دي اندكي در مقايسه با آبان افت كرده است.
برخي كارشناسان مي‌گويند با حذف قيمت‌ها كنترل بازار رخ نمي‌دهد؛ كنترل بازار با توليد زياد رخ مي‌دهد و اگر توليد اتفاق بيفتد، خود به خود بازار كنترل مي‌شود. بنابراين تصميم حذف قيمت‌ها (از جمله قيمت خودرو) از سايت‌ها نه تنها فايده ندارد، بلكه به ضرر بازار است و باعث داغ شدن بازار شايعات و به دست گرفتن كنترل افكار عمومي از سوي آنهايي مي‌شود كه فضاي مجازي خاكستري را كنترل مي‌كنند.