ايرج فاضل، رييس جامعه جراحان در گفت‌وگو با «اعتماد»:
جامعه پزشكي را تحقير كرده‌ايم
شمار داوطلبان رشته‌هاي جراحي كودكان و قلب به صفر رسيده است
به نقطه‌اي رسيديم كه انجام پيوند كرونر و جراحي قلب و پيوند كليه و ساير اعضاي بدن در كشور ممكن شد
گروه اجتماعي
رييس جامعه جراحان در گفت‌وگو با «اعتماد» از كاهش نگران‌كننده استقبال دانشجويان پزشكي از رشته‌هاي تخصصي جراحي همچون جراحي كودكان و جراحي قلب خبر داد و بابت بازگشت چرخه معيوب اجبار به اعزام بيماران به خارج از كشور به دليل كمبود متخصص و فوق متخصص جراحي در برخي رشته‌ها ابراز نگراني كرد.
ايرج فاضل، ديروز و در حاشيه كنگره چهل و چهارم جامعه جراحان ايران ضمن اين هشدار در ادامه گفت‌وگوي خود با «اعتماد» افزود: «البته استقبال از تمام رشته‌هاي پايه در كنكور كاهش يافته و شاخه‌هاي تخصصي پزشكي هم از اين كاهش استقبال مصون نبوده‌اند. امروز در بسياري رشته‌هاي تخصصي مثل جراحي كودكان يا جراحي قلب حتي يك داوطلب هم نداريم. اين وضع از چند سال قبل آغاز شد و در سال‌هاي اخير به شدت پيشرفت داشته و مهم‌ترين مساله اين است كه با ادامه چنين شرايطي، 10 يا 20 سال بعد، در بسياري رشته‌ها ديگر متخصصي در كشور نداريم. 20 سال قبل، بيماران براي جراحي كرونر بايد به خارج از كشور اعزام مي‌شدند در حالي كه امروز اين عمل جراحي در داخل ايران انجام مي‌شود، اما اگر كاهش استقبال دانشجويان پزشكي از رشته جراحي قلب تداوم داشته باشد، 10 سال بعد دوباره بيماراني براي درمان به خارج از كشور خواهند رفت. ما در اين سال‌ها با جامعه پزشكي بد برخورد كرديم. تحقير جامعه پزشكي، صدماتي در آينده براي كشور ما دارد و بزرگ‌ترين صدمه از اين بابت، به سلامت كشور وارد خواهد شد. ما جامعه پزشكي را تحقير كرده‌ايم همچنانكه با معلمان هم همين گونه رفتار كرديم. معلمان كه همچون جامعه پزشكي، از گروه‌هاي مرجع جامعه و تربيت‌كننده نسل آينده كشور هستند، به جاي اينكه سر كلاس درس باشند، هر روز بايد كنار خيابان بايستند و براي معاش‌شان شعار بدهند. اين‌گونه رفتار با گروه‌هاي مرجع جامعه كه نقش مهمي در اداره و آينده مملكت دارند، شيوه مملكت‌داري نيست و عاقبت خوبي ندارد.»
رييس جامعه جراحان در حالي اين نگراني‌ها را ابراز كرد كه در مراسم افتتاحيه اين كنگره و در جمع اعضاي اين جامعه تخصصي هم در سخنان خود گفت: «از وضع عمومي پزشكي اين كشور خشنود نيستم. براي پزشكي اين كشور زحمت زيادي كشيده شد. زمان انقلاب 5 هزار پزشك خارجي و از كشورهاي بنگلادش و هند در بيمارستان‌هاي كشور مشغول به كار بودند و بيماران براي ساده‌ترين تا دشوارترين اعمال جراحي، با صرف هزينه‌هاي مادي و معنوي بسيار بايد به خارج از كشور اعزام مي‌شدند. تمام پيوندهاي كليه و كبد در خارج از كشور و البته با هزينه‌هاي هنگفت انجام مي‌شد. سال 1357، ما چنين وضعي را تحويل گرفتيم و پس از آن، طي چند سال و با وجود كمبودها و نارسايي‌هاي دوران جنگ، با مجاهدت شبانه‌روزي جامعه پزشكان و جراحان با غيرت كشور، بسياري از اين كمبودها در حوزه پزشكي و جراحي جبران شد و به نقطه‌اي رسيديم كه انجام پيوند كرونر و جراحي قلب و پيوند كليه و ساير اعضاي بدن در كشور ممكن شد و در تمام شاخه‌هاي پزشكي به خودكفايي كامل رسيديم به‌گونه‌اي كه امروز هيچ نيازي به اعزام بيمار به خارج از كشور نيست، چون تمام اعمال پزشكي و جراحي در داخل كشور انجام مي‌شود. امروز پزشكي كشور سرآمد است و شايد تنها شاخه‌اي كه به خودكفايي نزديك شده، حوزه پزشكي است.»
رييس اسبق فرهنگستان علوم پزشكي كشور ضمن هشدار بابت مشكلات متعدد فارغ‌التحصيلان پزشكي عمومي و دستياران جراحي افزود: «البته اين خودكفايي شايد به مذاق بعضي‌ها خوش نيامد كه فعاليت‌ها بر متوقف كردن اين پيشرفت متمركز شد و البته مخالفان، راه متوقف كردن اين پيشرفت را هم پيدا كردند؛ گلوگاه هر فعاليتي، وضعيت اقتصادي است، پس اقتصاد پزشكي را مورد حمله قرار دادند. در حالي كه طبق قانون، تعيين تعرفه‌هاي درماني در اختيار سازمان نظام پزشكي بود، يك عده نماينده به اسم دلسوزي براي مردم، قانون را تغيير داده و تعيين تعرفه‌هاي درماني را از نظام پزشكي گرفتند و به شوراي عالي بيمه سپردند در حالي كه در هيچ حوزه ديگري در كشور چنين تحول نوظهوري صورت نگرفت و البته در هيچ كشوري از دنيا هم، تعيين نرخ خدمات به مصرف‌كننده خدمات سپرده نمي‌شود اما در ايران چنين اتفاقي افتاد و تعيين تعرفه‌هاي درماني به مصرف‌كنندگان و پرداخت‌كنندگان هزينه خدمت كه همان سازمان‌هاي بيمه‌گر هستند، سپرده شد و طبيعي است كه در چنين شرايطي، رقم تعرفه‌ها نه‌تنها مطابق قانون نيست، عادلانه هم نخواهد بود. اين وضع تا امروز ادامه يافته و تا تغيير نكند و قانون ظالمانه و نامعقول سلب اختيار از سازمان نظام پزشكي براي تعيين تعرفه‌هاي درماني ابطال نشود، مشكلات حوزه سلامت به قوت خود باقي خواهد بود در حالي كه راه‌حل مشكلات گسترده در زمينه تعرفه‌هاي پزشكي، اصلاح وضع بر مبناي قانون است.»
اين اظهارات در حالي مطرح شد كه سياوش صحت، دبير علمي جامعه جراحان ايران هم ديروز در سخنان خود در مراسم افتتاحيه اين كنگره، بر ضرورت حمايت از جامعه پزشكي به عنوان راهكار ارتقاي سلامت مردم تاكيد داشت و گفت: «وظيفه پزشكان است كه بهترين خدمت را تا جايي كه امكان دارد با بهترين كيفيت به بيماران ارايه دهند ولي يك پزشك اگر از نظر اقتصادي، معيشتي و جايگاه اجتماعي مورد توجه قرار نگيرد و عزت و احترامش حفظ نشود، آيا انگيزه‌اي براي خدمت خواهد داشت؟ انسجام جامعه پزشكي كشور كمك مي‌كند كه مسائل بهداشتي و درماني را بهتر و دقيق‌تر مورد توجه قرار دهيم و مشكلات را آن‌طور كه بايد تجزيه، تحليل و رسيدگي كنيم. ما مي‌خواهيم در اقصي نقاط كشور بهترين شرايط و امكانات جهت ارايه خدمت به هموطنان فراهم باشد. اگر چنين شرايطي برقرار شود پزشكان با روحيه بالاتر و انگيزه بهتر مي‌توانند هر لحظه و هر جاي اين مرز و بوم خدمت ارايه دهند.»
در كنگره چهل و چهارم جامعه جراحان ايران، در حالي از چهره‌هاي ماندگار جراحي كشور همچون علي ملك حسيني (پايه‌‌گذار جراحي پيوند كبد در ايران و يكي از 5 جراح برتر پيوند كبد دنيا) و همچنين حشمت‌الله كلباسي (از پايه‌گذاران جراحي درون‌بين و لاپاراسكوپي كشور) تجليل شد كه رييس جامعه جراحان ايران، چند روز پيش از افتتاح اين كنگره 40 ساله در گفت‌وگو با خبرگزاري‌ها به موفقيت ايران در زمينه پيوند كبد و كليه اشاره كرده و گفته بود: «در سال‌هاي گذشته ضوابطي برقرار كرديم كه در ايران هم همچون ساير نقاط دنيا، خريد و فروش اعضاي بدن، حتي پيوند اعضا براي خارجي‌ها در كشور ممنوع شود و امروز انواع پيوند بافت‌ها و اعضاي بدن در كشور در حال انجام است و بيش از ۶ هزار پيوند كبد و بيش از 5 هزار پيوند كليه در ايران انجام شده و در مجموع، بعد از دوران همه‌گيري كرونا، انجام عمل پيوند براي بيماران نيازمند روند رو به افزايش دارد. البته سال‌هاي دور اولين و دومين پيوند روده باريك در خاورميانه را بنده انجام دادم كه اين كار در شيراز ادامه پيدا كرد و با فتواي حضرت امام(ره) هم استفاده از اعضاي بدن افراد دچار مرگ مغزي مجاز اعلام شد اگر چه در آن زمان، مجلس سه مرتبه طرح پيوند عضو از بيماران مرگ مغزي را رد كرد.
ولي در ادامه، قانون و فتواي امام پشتيبان هم شدند تا بتوانيم از اعضاي قابل پيوند بدن افراد دچار مرگ مغزي براي نجات جان بيماران استفاده كنيم.»
ديروز همچنين محمد رييس‌زاده، رييس كل سازمان نظام پزشكي ايران در صحبت‌هاي خود در مراسم افتتاحيه اين كنگره گفت: «به جرات و صراحت مي‌توان گفت يكي از حوزه‌هاي پرافتخار كشور كه در آن به‌طور مطلق خودكفا شده‌ايم و با افتخار مي‌توانيم آن را به عرصه جهاني عرضه كرده و بر خود بباليم؛ حوزه پزشكي كشور است. امروز در كشور به هيچ پزشك خارجي نياز نداريم و هيچ بيماري هم نياز ندارد براي درمان به خارج از كشور اعزام شود در حالي كه طي سال‌هاي 1367 و 1368 اين وضع كاملا عكس بود، اما امروز در مخيله هيچ هموطني اين فرضيه وجود ندارد كه براي درمان ولو پيچيده‌ترين آن، اگر به خارج از كشور مراجعه كند، نتيجه بهتري خواهد گرفت و مي‌توانيم ادعا كنيم به مدد استادان حوزه پزشكي، به خودكفايي مطلق رسيديم.»
رييس‌زاده افزود: «بنيان‌هاي سلامت و پزشكي كشور را بايد بيش از پيش تقويت كنيم نه اينكه تضعيف شود در حالي كه امروز در حوزه حكمراني سلامت و درك متقابل مسوولان از اهميت و ارزش حوزه سلامت، آموزش و درمان، مشكلات و معيشت درمان، بحث تعرفه‌ها و اقتصاد درمان، پزشكي عمومي و اخلاق و تعهد حرفه‌اي، مهاجرت پزشكان و نخبگان، توريسم و ديپلماسي سلامت با چالش‌هاي بسيار جدي و نگران‌كننده‌اي مواجه هستيم. اگر قرار است بنيان‌هاي پزشكي كشور مانند سابق تقويت شود، چاره‌اي نداريم جز اينكه مسوولان از چند كار اجتناب كنند؛ بايد از حاكميت شبه علم بر علم پزشكي، حاكم كردن افراد غيرپزشك بر جامعه پزشكي، تصميم‌گيري براي سرنوشت جامعه پزشكي به دست غير، محبوب شدن به بهانه هجمه به جامعه پزشكي در رسانه‌ها و تريبون‌ها و همچنين، تصميم‌گيري تخصصي براي آموزش جامعه پزشكي اجتناب شود. تئوريسين‌هاي پشت پرده نبايد كساني باشند كه به بهانه عدم تعارض منافع، هيچ علم و سواد و تخصص و تجربه‌اي در حوزه پزشكي ندارند در حالي كه متاسفانه امروز شاهد اين موارد هستيم و قطعا با رعايت اين اجتناب‌ها و با درك اهميت پزشكي توسط مسوولان و سياستگذاران، جامعه پزشكي مي‌تواند راه پرافتخار خود را ادامه دهد.»