نقشه راه دستگاه ديپلماسي
حسن هاني‌زاده
بيانات مهم و راهبردي رهبر معظم انقلاب اسلامي در ديدار با وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران و اعضاي اين وزارتخانه و سفراي جمهوري اسلامي ايران در خارج از كشور، در واقع نقشه راه روشني است كه مقام معظم رهبري براي دستگاه ديپلماسي جمهوري اسلامي ايران ترسيم كرده‌اند تا چراغ راه سياست خارجي كشور باشد. تجربه ايران در طول چهار دهه گذشته در تعامل با كشورهاي غربي تجربه تلخي است؛ چراكه جمهوري اسلامي ايران در طول ساليان گذشته نرمش‌هاي قابل قبولي در سياست خارجي در مقابل كشورهاي غربي نشان داد كه با استفاده از عبارتي كه مقام معظم رهبري استفاده كرده بودند در رسانه‌ها و افكار عمومي از آن با عنوان نرمش قهرمانانه ياد شد. اين نرمش و انعطاف‌ها نهايتا در پي مذاكرات با مجموعه 1+5 منجر به توافقنامه هسته‌اي مشهور به برجام در سال ۲۰۱۵ ميلادي شد. انتظار مي‌رفت كه برجام به عنوان يك توافقنامه مهم بين‌المللي آثار اقتصادي مثبتي براي جامعه ايران داشته باشد، اما سه سال بعد خروج امريكا از توافقنامه برجام در سال ۲۰۱۸ ميلادي نشان داد كه كشورهاي غربي به ويژه امريكا و همچنين اتحاديه اروپا به به توافق‌هاي خودشان پايبند نيستند. موضوعي كه اكنون به عنوان يك كليدواژه از سوي مقام معظم رهبري مطرح شده است مساله پرهيز از ديپلماسي التماسي است؛ به اين معني كه ديپلماسي التماسي موجب مي‌شود كه ايران امتيازهاي بالايي به كشورهاي خارجي بدهد بدون اينكه امتياز متقابلي از آنها دريافت كند. كليدواژه‌ها و محورهاي سخنان رهبر معظم انقلاب اسلامي در حقيقت نقشه راه كاملا واضح و روشن براي كاركنان و روساي هيات‌هاي نمايندگي ايران در خارج از كشور تلقي مي‌شود.
بر اين اساس جمهوري اسلامي ايران بايد با حفظ اصول و ارزش‌هاي خود با جامعه جهاني تعامل داشته باشد، اما اين تعامل نباشد منجر به نوعي ديپلماسي التماسي شود. ايران بايد انعطاف لازم را نشان بدهد و در عين حال نبايد تحت تاثير باج‌خواهي‌ها و زياده‌خواهي‌هاي غرب قرار بگيرد.
جمهوري اسلامي ايران به عنوان يك واقعيت تاريخي و جغرافيايي بايد با جامعه جهاني تعامل داشته باشد، اما اصول و ارزش‌هاي انقلاب و محورهايي كه انقلاب اسلامي و امام خميني(ره) ترسيم كردند بايد مورد احترام در هر تعاملي با كشورهاي خارجي قرار بگيرد.
دستگاه ديپلماسي هم به عنوان متولي سياست خارجي بايد رهنمودها، اظهارات و بيانات رهبر معظم انقلاب را به دقت مورد توجه قرار دهد. ديپلمات‌هاي ما به درنظر گرفتن اين رهنمودها بايد بتوانند در جايي كه لازم است انعطاف نشان بدهند و جايي كه ضروري است بر اصول و ارزش‌هاي جمهوري اسلامي ايران پافشاري و ايستادگي كنند.