ضرورت اقدام فوري دولت براي حل بحران آب سيستان

گروه  اجتماعي

در هفدهمين نشست تخصصي حوزه افغانستان در انجمن حامي موضوع «آب هيرمند: سياست‌ها، روندها و چشم‌انداز آينده» بررسي شد. در اين نشست‌ها، كارشناساني از مقامات سابق وزارت خارجه، مشاوراني از سازمان ملل، كارشناسان حوزه آب و استاندار اسبق سيستان و بلوچستان حضور پيدا كردند. 
در اين نشست علاوه بر بررسي ريشه‌هاي تاريخي منازعات آبي ايران و افغانستان، چالش‌هاي پيش رو هم مورد بررسي قرار گرفت. يكي از نكات مطرح شده در اين نشست اين بود كه ميان ايران و افغانستان سه موضوع آبي هريرود، هيرمند و هامون‌ها وجود دارد كه افغانستان حاضر نيست درباره هريرود و هامون‌ها وارد بحث شود. علاوه بر اين بايد به سرعت اقداماتي ضربتي براي حل بحران آب سيستان درنظر گرفته شود، چون شرايط منابع آبي اين استان به‌شدت تحت فشار قرار دارند.
 مشاور ارشد سابق سازمان ملل در حوزه افغانستان در اين نشست، ماهيت نزاع ميان ايران و افغانستان را پيچيده دانست و گفت: «ماهيت قضيه ژئوهيدروپولتيكال و منطقه هم بسيار حساس است. در طرف افغانستان برداشت اين است كه قرارداد هيرمند كه در سال 1351 منعقد شد، به اين كشور تحميل شده است. رودخانه هيرمند ويژگي سركش و غيرقابل پيش‌بيني دارد. اقليم منطقه هم به‌شدت تحت‌تاثير تغييرات اقليمي قرار گرفته و شرايط رژيم اين رودخانه مثل سال گذشته نيست. منطقه 1.5 تا 2 درجه گرم‌تر شده و ميزان تبخير هم تا 50درصد بالا رفته است. مساله از نظر اقليمي هم پيچيده است. مشروعيت نداشتن و پذيرفته نشدن طالبان هم به پيچيدگي مساله اضافه مي‌كند. توسعه‌نيافتگي منطقه نزديك رودخانه هم مي‌تواند مساله را پيچيده كند. 
سيد محمود حسيني، استاندار اسبق سيستان‌و‌بلوچستان هم با اشاره به مهاجرت‌هاي گسترده اوايل دهه 50 شمسي از سيستان به سراسر كشور ادامه داد: در اين دوره با اينكه قطع آب رودخانه طولاني‌تر بود، مردم كمتر مهاجرت كردند. يكي از پيشنهادات اين است كه سريعا ستاد بحران به رياست رييس‌جمهوري تشكيل شود؛ چون ميزان ذخيره آب تا مرداد بيشتر كفاف نمي‌دهد و راه‌هاي انتقال آب شرب به زابل بايد بررسي شود. بايد مشاغلي كه محتاج رودخانه هيرمند نباشند در نظر گرفته شود. افغانستان مي‌گويد آب نيست، اما ملاك كم‌آبي يا بي‌آبي طبق معاهده سال هيرمند ايستگاه آب‌سنجي دهراوود است. اگر وضعيت طبق اين ايستگاه نرمال بود بايد 820 ميليون متر مكعب منتقل شود و اگر كم‌آب بود، طبق همان بايد آب منتقل شود. وي ادامه داد: با اين شرايط مهاجرت‌ها گسترش پيدا مي‌كند. تمام سيستان آبرفت رودخانه هيرمند است و زمين تا 500 متر آب ندارد. از هشت تا 12 متر هم آبي سطحي دارد. در دوره‌اي 18 هزار چاهك زده و به روستاييان سپرده شد و 90 تا 100 هزار نفر تحت پوشش قرار داده شدند. بايد راه‌هايي براي نگه داشتن جمعيت و ايجاد مشاغل پيدا كرد. طالبان گفته است اگر آب را از پشت سد كجكي رها كنيم در ريگستان فرو مي‌رود، ولي ملاك همان ايستگاه آب‌سنجي دهراوود است.