زنان در جامعه مردسالار از تبعيض مضاعف رنج مي‌برند
آذر منصوري
روانشاد فريده ماشيني قرآن‌پژوهي باورمند به انطباق دين با اقتضائات زمان و مكان بود و در اين راستا سعي بسيار كرد و رنج‌هاي فراواني را نيز متحمل شد. روحش شاد و ياد و نامش ماندگار. در يازدهمين سالمرگ هجران جانكاه فريده مراسمي به همت مركز مطالعات زنان و خانواده او در دفتر آقاي خاتمي، با حضور جمعي محدود از فعالان نوانديش حوزه زنان برگزار شد. تاملي در نوشته‌هاي فريده ماشيني به عنوان يكي از زنان نوانديش و اصلاح‌طلب دوران معاصر نشان مي‌دهد كه اصلاح‌طلبان نسبت به جايگاه زن نگاهي متناسب با اقتضائات زمان و مكان دارند و در مقوله پوشش زنان نيز اين رويكرد و باور جاري و ساري است. هر چند ممكن است اين ويژگي را همه گروه‌ها و‌كساني كه در جرگه اصلاح‌طلبي تعريف مي‌شوند نداشته باشند، اما اكثريت قريب به اتفاق اصلاح‌طلبان باور دارند كه اگر حقوق انساني آحاد جامعه بدون تبعيض رعايت شود، هيچ‌گاه موضوع پوشش زنان تبديل به مناقشه نخواهد شد، چراكه موضوع زنان ذيل حكمروايي خوب و توسعه دموكراتيك همه‌جانبه و متوازن بايد تعريف و تحليل شود. موضوعي كه آقاي خاتمي در اين نشست روي آن تاكيد داشت، تحقق حقوق انساني زنان بود كه در يك جامعه مردسالار از ظلم مضاعف نيز رنج مي‌برند. آنچه مجموعه كنشكران مدني و سياسي و اصلاح‌گر باورمند به دين رحماني اسلام بايد براي آن تلاش كنند، تحقق همين حقوق انساني نيمي از جمعيت كشور است. به بيان ديگر به ميزاني كه آحاد جامعه و خاصه نيمي از جمعيت كشور از حقوق انساني برابر و عادلانه برخوردار باشند، مي‌توان ادعا كرد كه جامعه و حاكميت در مسير توسعه‌يافتگي در حركتند و در مقابل هر چه ميزان تبعيض‌ها و بي‌عدالتي‌ها بيشتر باشد، كشور از توسعه عقب مانده است.
مواضع سيد محمد خاتمي پس از مرگ جانسوز مهسا اميني و شكل‌گيري جنبش زن، زندگي، آزادي نيز تبلور همين نوانديشانه، توسعه‌گرايانه و پرداختن به جايگاه انساني زنان است و در اين چارچوب هر نوع اجباري تحت لواي دين آن هم در شرايطي كه در انتخاب آن بر «لااكراه في الدين» تاكيد و تصريح شده است، نيز در باور اصلاح‌طلبان و به ويژه آقاي خاتمي رد مي‌شود. نگاهي به برنامه چهارم توسعه و مجموعه تلاش‌هاي دولت اصلاحات پس از تاسيس مركز امور مشاركت زنان و مجموعه اقداماتي براي تحقق آن صورت گرفت، بيانگر پذيرش جايگاه زنان در توسعه دموكراتيك و همه‌جانبه كشور است. تلاش‌هايي كه در دولت پس از اصلاحات به ناموجه‌ترين شكل ممكن خمير و به‌طور كامل از دستور كار كنار گذاشته شد. همان‌طور كه صراحت آقاي خاتمي در پيشنهادات پانزده‌گانه‌اي كه در آخرين بيانيه خود پس از جنبش زن، زندگي، آزادي منتشر كرده نيز اين نگاه و باور مشهود است. طبيعي است به ميزاني كه به اين پيشنهادات توجه شود، اميد به اصلاح نيز تقويت خواهد شد و به ميزاني كه اصلاحات پذيرفته شود، مي‌توان اميدوار به بهبود جايگاه انساني نيمي از جمعيت كشور و ترميم يكي از بزرگ‌ترين شكاف‌هاي بين حاكميت و ملت بود.