ايران در قعر درآمد سرانه نفتي كشورهاي اوپك

اداره اطلاعات انرژي امريكا امروز در گزارشي مدعي شد ايران در ۵ ماه ابتداي سال ۲۰۲۳ حدود ۱۹ ميليارد دلار درآمد داشته و پيش‌بيني مي‌كند مجموع درآمدهاي نفتي كشور تا پايان سال به حدود ۴۶ ميليارد دلار برسد.
با چنين مقدار درآمدي ايران بعد از عربستان، عراق، امارات و كويت در رتبه پنجم پردرآمدترين كشورهاي عضو اوپك ايستاده است. برآوردهاي EIA نشان مي‌دهد كه عربستان ۵ برابر، عراق و امارات بيش از دو برابر ايران و كويت بيش از ۷۰ درصد بيشتر از كشورمان از فروش نفت درآمد كسب كرده‌اند.
اما يكي از نكات جالب اين گزارش اين است كه با وجود برآوردها از رشد صادرات نفت ايران در سال جاري اما اداره اطلاعات انرژي امريكا پيش‌بيني كرده كه درآمدهاي نفتي كشور با افت ۱۵ درصدي نسبت به سال گذشته مواجه شود. البته افت درآمد مشمول غالب كشورهاي عضو اين سازمان مي‌شود كه تحت تاثير كاهش قيمت‌ها در سال جاري است. اين نهاد امريكايي پيش‌بيني مي‌كند كه درآمدهاي كشور در سال آينده رشد اندكي را تجربه كند كه آن هم تحت تاثير برآوردها از رشد قيمت نفت در سال ۲۰۲۴ است. در واقع اين گزارش نشان مي‌دهد اين نهاد، وزارت انرژي امريكا، فرض كرده كه تحريم‌ها در سال آينده نيز ادامه يابد، اما فشارها براي تاثير بيشتر تحريم و كاهش صادرات نفت ايران تغيير چنداني نكند. رتبه پنجم ايران در كسب درآمد نفتي در اوپك اصلا موضوع خوشايندي نيست به خصوص اينكه ايران سال‌ها و پيش از اعمال تحريم‌هاي دوره اوباما بعد از عربستان در جايگاه دوم قرار داشت. اما از آن ناخوشايندتر ميزان درآمد سرانه نفت كشور است. بر اساس گزارش اداره اطلاعات انرژي امريكا ميزان درآمد نفتي سرانه ايران در سال جاري ميلادي (مقدار درآمدهاي نفتي به ازاي هر فرد در يك‌سال) ۵۱۶ دلار (حدود ۱۶ ميليون تومان) است. ايران با اين مقدار درآمد سرانه قبل از ونزوئلا و نيجريه در انتهاي ليست كشورهاي عضو اوپك بر اساس درآمد سرانه ايستاده است. درآمد سرانه نفتي ايران ۵۱۶ دلار در سال جاري برآورد شده كه تقريبا ۴۰ درصد متوسط درآمد سرانه كشورهاي عضو اوپك است. درآمد سرانه ايران حدود ۳ درصد درآمد سرانه كويت و حدود ۸ درصد درآمد سرانه عربستان است.
اداره اطلاعات انرژي امريكا تخمين مي‌زند كه اعضاي اوپك در مجموع حدود ۸۸۸ ميليارد دلار درآمد خالص از صادرات نفت در سال ۲۰۲۲ به دست آورده‌اند.
درآمد خالص اوپك در سال ۲۰۲۲ در مقايسه با سال قبل، زماني كه درآمد خالص صادرات نفت اوپك بالغ بر ۶۲۲ ميليارد دلار (دلار واقعي) برآورد شد، تقريبا ۴۳ درصد افزايش يافته است. افزايش درآمد خالص صادرات در سال ۲۰۲۲ بيشتر به دليل افزايش قيمت نفت خام و تا حدي توليد بيشتر نفت اين سازمان بوده است. مجموع توليد نفت اوپك در سال ۲۰۲۲ نزديك به ۳۴.۲ ميليون بشكه در روز رسيد كه نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲.۵ ميليون بشكه در روز بيشتر است.
بر اساس اين گزارش، ايران و ونزوئلا كه اعضاي اوپك هستند و مشمول توافق اوپك پلاس براي كاهش عرضه نيستند، كل توليدات خود را در سال ۲۰۲۲ افزايش داده‌اند و با در نظر گرفتن قيمت‌هاي جهاني نفت اين رشد عرضه براي ايران درآمد ۱۵ ميليارد دلاري و براي ونزوئلا درآمد ۲ ميليارد دلاري به همراه داشته است. با اين حال، اين نهاد تاكيد مي‌كند كه برآورد از درآمدهاي نفتي ايران و ونزوئلا بدون در نظر گرفتن تخفيف‌هاي احتمالي است كه اين دو كشور به خريداران خود اعطا مي‌كنند.
عربستان سعودي كه بيشترين مقدار توليد نفت را در اوپك دارد، بيشترين سهم از درآمد كل اوپك در سال ۲۰۲۲ را به خود اختصاص داده است. برآورد EIA اين است كه درآمد خالص صادرات نفت عربستان سعودي در سال گذشته ۳۱۱ ميليارد دلار بوده است كه حدود ۳۵ درصد از كل درآمد نفتي اوپك در سال ۲۰۲۲ را تشكيل مي‌دهد.
قيمت سبد نفتي اوپك در سال ۲۰۲۲ نسبت به سال ۲۰۲۱ حدود ۴۷ درصد افزايش يافت.
با اين حال EIA پيش‌بيني مي‌كند كه درآمد خالص نفت اوپك در سال ۲۰۲۳ به ۶۵۶ ميليارد دلار كاهش يابد. اين كاهش به دليل كاهش توليد اوپك در نتيجه تمديد توافق اوپك پلاس، همراه با كاهش قيمت نفت خام در سال جاري ميلادي است. اداره اطلاعات انرژي امريكا انتظار دارد كل توليد نفت اوپك (از ۳۴.۲ در سال گذشته) به ۳۳.۵ ميليون بشكه در روز در سال ۲۰۲۳ كاهش يابد، در حالي كه پيش‌بيني مي‌شود متوسط قيمت برنت از ۱۰۱ دلار در هر بشكه در سال ۲۰۲۲ به ۸۰ دلار در هر بشكه در سال جاري كاهش يابد.

متوسط درآمد سرانه كشورهاي نفتي چقدر است؟
متوسط درآمد خالص سرانه كشورهاي عضو اوپك از فروش نفت از ۱۲۰۵ دلار در سال ۲۰۲۱ به ۱۶۸۵ دلار در سال ۲۰۲۲ رسيده است. اداره اطلاعات انرژي امريكا پيش‌بيني مي‌كند كه درآمد سرانه در سال ۲۰۲۳ با تعديل تورم به ۱۲۱۹ دلار كاهش يابد. در اين ميان بيشترين درآمد سرانه متعلق به كويت با حدود ۱۸ هزار دلار در سال جاري است. امارات، عربستان، ليبي و عراق در رتبه‌هاي بعدي هستند.
ايران، ونزوئلا و نيجريه هم سه كشوري هستند كه كمترين درآمد سرانه نفتي را به خود اختصاص داده‌اند.
درآمد سرانه نفتي ايران ۵۱۶ دلار در سال جاري برآورد شده كه تقريبا ۴۰ درصد متوسط درآمد سرانه كشورهاي عضو اوپك است. درآمد سرانه ايران حدود ۳ درصد درآمد سرانه كويت و حدود ۸ درصد درآمد سرانه عربستان است.