اجسادي در اعماق آب

بهاره شبانكارئيان

«دريا، كانال‌هاي آب، حوضچه‌ها، استخرهاي كشاورزي، رودخانه‌ها، هوتك‌ها و... در ايران كمينگاه مرگ هستند و برخي افراد هر ساله در اين مكان‌ها جان خود را از دست مي‌دهند.»

بررسي‌هاي «اعتماد» از آمار منتشر شده توسط سازمان پزشكي قانوني نشان مي‌دهد طي 10 سال گذشته 10 هزار و 494 نفر بر اثر غرق شدگي جان‌شان را از دست دادند كه بيشترين تعداد فوتي‌ها در اين بازه زماني مربوط به سال 1398 با هزار و 275 نفر بوده است. همچنين سال گذشته (1401) هزار و 152 نفر به علت غرق شدگي جان باختند. بالاترين آمار غرق‌شدگان مربوط به استان مازندران است آن هم با 161 فوتي و استان‌هاي خراسان شمالي و خراسان جنوبي هر كدام با 5 فوتي كمترين آمار غرق شدگي را داشتند.چند روز پيش، نهم تير ماه «بابك يكتاپرست»، معاون سازمان اورژانس كشور در مورد آمار ناشي از غرق شدگي طي سه ماهه اول سال جاري اعلام كرد: «در ۳ ماهه اول امسال، ۱۹۸ نفر بر اثر غرق شدگي در كشور جان باختند و استان‌هاي مازندران، خوزستان و خراسان رضوي بيشترين آمار فوتي‌هاي ناشي از غرق شدگي را داشتند. ۳۱۸ نفر دچار حادثه غرق شدگي شدند و اين آمار در مقايسه با مدت مشابه سال قبل كه ۴۴۹ نفر بوده، ۲۸ درصد كاهش يافته است. ۸۵ درصد افرادي كه غرق شدند، آقا و ۱۵ درصد خانم بودند. در اين بازه زماني، كوچك‌ترين فردي كه غرق شده است، يك سال سن داشته و بزرگ‌ترين فرد غرق شده نيز ۷۵ ساله بوده است.»
عواملي همچون وضع ساحل، چگونگي موج و جريان شكافنده و عدم آشنايي با مناطق ساحلي، نبود امكانات تفريحي و آگاه نبودن و بي‌احتياطي مردم، رفتن به مناطق ممنوعه شنا و نبود تابلوي هشدار در مناطق پرخطر رودخانه‌ها و توجه نداشتن مردم به هشدارهايي كه در مناطق پرخطر رودخانه‌ها نصب شده از جمله مواردي است كه در غرق شدگي افراد موثر است. 
طبق بررسي‌هاي ديگر «اعتماد» مشخص است؛ عواملي كه باعث غرق شدگي در استان مازندران مي‌شود، جريان‌هاي ساحلي و جريان‌هاي شكافنده مرگبار هستند كه در بسياري از نقاط جهان به ويژه در سواحل درياي خزر، تلفات جاني بسياري را به بار مي‌آورند. 
در خوزستان نيز دماي بالاي 50 درجه در فصل تابستان باعث مي‌شود كه مردم براي فرار از گرما به كنار رودخانه‌ها براي شنا و آب‌تني پناه ببرند. شناي مردم در رودخانه بدون آموزش و بدون استفاده از وسايل ايمني باعث شده كه آمار بالايي از مرگ و مير در خوزستان به دليل غرق شدگي ثبت شود. بسياري از كودكان، نوجوانان و جوانان در خوزستان براي سپري كردن اوقات فراغت خود و براي گريز از گرما در رودخانه‌هاي اين استان شنا مي‌كنند و در بسياري از موارد به دليل نداشتن آموزش‌هاي لازم و نبود وسايل ايمني نجات غريق لازم در ساحل رودخانه‌ها، جان خود را از دست مي‌دهند و همين موضوع باعث شده كه خوزستان آمار بالايي از فوتي‌هاي ناشي از غرق شدگي را داشته باشد. همچنين در استان خراسان رضوي، مردم براي آب‌تني در استخرهاي ذخيره آب كشاورزي، باغي و سدهاي مخزني مي‌روند كه در اكثر مواقع با مرگ و مير همراه مي‌شود.
    
9 تير ماه جاري، طي يك روز دو جوان در شهرستان بوكان غرق شدند. يكي از آنها در سد بوكان و ديگري در رودخانه ساروقاميش بوكان جان باخت. «حسن حسيني»، مسوول كانون امداد و نجات ساتيار بوكان در مورد اين دو حادثه به «اعتماد» مي‌گويد: «هر دو در يك روز غرق شدند. هر كدام 21 و 23 ساله بودند. يكي اهل شهرستان بوكان و ديگري اهل سقز بود. به دليل اينكه وسعت سد بوكان بسيار زياد است، نمي‌توانند حفاظي دور آن بكشند. معمولا براي سدهاي كوچك حفاظ نصب مي‌كنند. متاسفانه منطقه بوكان و سقز محل گردشگري و تفريح ندارد براي همين در تابستان مردم براي تفريح به كنار رودخانه يا سد بوكان مي‌آيند. سال گذشته در رودخانه و سد بوكان دست‌كم 11 نفر غرق شدند. از اين تعداد يك نفر زن بود و مابقي مرد بودند. يك كودك هم در ميان اين افراد بود كه البته او را نجات داديم، ولي دچار مشكل مغزي شده است.»

آب‌هاي آزاد كمينگاه مرگ 
«بهمن پرورش»، نجات غريق در مورد علت غرق‌شدگي به «اعتماد» مي‌گويد: «آشنا نبودن به فنون شنا، خستگي، خالي كردن بدن، اسپاسم عضلاني از موارد مهمي است كه باعث غرق شدگي افراد مي‌شود. در اين بيست و چهار سالي كه جنازه‌هاي افراد مختلف را از آب بيرون مي‌آورم، بيش از 200 نفر از افراد شاخص را از عمق آب‌ها خارج كردم. بعضي از اين افراد قهرمان جهان بودند؛ مثل «سامان عباسي»، برخي ديگر ماهيگيران حرفه‌اي يا شناگران ماهر بودند. صرفا غرق شدگي ربطي به بلد بودن شنا ندارد و اگر خانواده‌ها مروري بر اين اخبار تلخ داشته باشند به هيچ عنوان اجازه نمي‌دهند فرزندان‌شان وارد آب‌هاي آزاد شوند. احتمال مي‌دهم امسال آمار غرق شدگي بيشتر شود، چراكه سال پرباراني را پشت سر گذاشتيم و اكثر سدها، رودخانه‌ها و بركه‌ها از آب پر شدند. اگر افراد براي شنا به داخل آب‌هاي آزاد مي‌روند بايد يك وسيله شناور با خود به همراه داشته باشند. مردم به خاطر اينكه يك ساعت خوش بگذرانند داخل آب‌هاي آزاد مي‌شوند كه اين موضوع مي‌تواند بعضي از خانواده‌ها را يك عمر داغدار كند. آب‌هاي آزاد كمينگاه مرگ افرادي است كه براي شنا به آنجا مي‌روند.»
او در مورد عجيب‌ترين موارد غرق شدگي كه تا به حال با آن مواجه شده است، توضيح مي‌دهد: «يكي، دو سال پيش سه برادر در سد آزادي غرق شدند. وقتي ساعت ۱۲ شب مي‌خواستم آنها را از عمق آب بيرون بكشم با ماشيني برخورد كردم كه راننده هم داخل آن بود. عجيب اينكه اين ماشين در سال گذشته در همان تاريخ و ساعت مفقود شده بود. همين چند روز پيش هم مردي 75 ساله در رودخانه كنگرشاه غرق شده بود كه خانواده‌اش هم در جريان نبودند كه اصلا كجاست. در اين ميان فردي سوءاستفاده‌گر به بهانه اينكه مي‌داند گوشي پدر آنها براي ساعاتي در دسترس بوده، از آنها 8 ميليون تومان اخاذي كرده بود.»

غرق شدگي يكي از 10 علت اصلي مرگ  و مير افراد زير 25 سال است
سال گذشته سازمان جهاني بهداشت اعلام كرد: سالانه ۲۳۶هزار نفر دچار غرق شدگي مي‌شوند. غرق‌شدگي يكي از 10 علت اصلي مرگ و مير در افراد 1 تا 25 ساله در جهان است و كودكان زير 5 سال در معرض خطر بيشتري قرار دارند. بيش از 90 درصد مرگ و مير ناشي از غرق شدگي در رودخانه‌ها، درياچه‌ها، چاه‌ها، منابع آب خانگي و استخرهاي شنا در كشورهاي با درآمد كم و متوسط رخ مي‌دهد. همه ساله با فرا رسيدن فصل تابستان، گردشگران و مسافران با هدف فراهم كردن اوقات مفرح يا انجام ورزش‌هاي تابستاني به شنا كردن و قايق‌سواري در دريا و مكان‌هاي آبي مي‌پردازند و در برخي موارد به دليل رعايت نكردن اصول ايمني، دچار غرق شدگي مي‌شوند. غرق شدگي به معناي ورود آب به داخل ريه‌ها و مجاري تنفسي و خفگي در نتيجه فرو رفتن در آب است. غرق‌شدگان دچار هيپوكسي (كاهش اكسيژن‌رساني به بدن) مي‌شوند و در نتيجه آسيب به سلول‌هاي عصبي در دقايق اوليه بعد از غرق شدگي روي مي‌دهد. برخلاف تصور عمومي، غرق شدگي فقط در دريا اتفاق نمي‌افتد، بلكه شنا كردن در محيط‌هاي آبي ديگر نظير كانال، رودخانه و سد نيز مي‌تواند موجب غرق شدگي شود. غرق شدگي سومين علت مرگ‌هاي ناشي از حوادث است. غرق شدگي در روزهاي آخر هفته و در ماه‌هاي گرم سال شايع‌تر است. قربانيان غرق شدگي اكثرا كودكان و جوانان هستند. غرق‌ شدگي در مردان بيشتر از زنان روي مي‌دهد. بيماري‌هاي زمينه‌اي مي‌توانند مستعد‌كننده غرق‌شدگي باشند. مانند صرع، بيماري‌هاي قلبي، ضعف عضلاني، عقب‌ماندگي ذهني و... همچنين مصرف داروهاي خواب‌آور، الكل و مواد روانگردان قبل از شنا مي‌تواند زمينه‌ساز غرق شدگي باشد. كودكان 1 الي 4 سال در معرض خطر غرق شدگي در حوض، استخر و وان حمام هستند. آنها به دليل كنجكاوي، عدم درك خطر و غفلت والدين دچار غرق ‌شدگي مي‌شوند.