زندگي و زمانه شيخ محمد خالصي‌زاده
محمد خالصي‌زاده (۱۳83 ـ ۱۳08ق) فرزند شيخ مهدي خالصي، از علماي مبارز عراق عليه استعمار انگليس در ايران و عراق بود. خالصي‌زاده پس از جنگ جهاني اول و بعد از حمله انگليس به بندر فاو در ۱۳۳۲ق، به همراه پدرش و يكي از علماي كاظمين، مردم اين شهر را براي جنگ با انگليسي‌ها بسيج كردند. در قيام مردم عراق در ۴ شوال ۱۳۳۸/ ۱۹۲۰ به مردم انقلابي پيوست. حكومت عراق به خاطر تحريم انتخابات عراق، خالصي‌زاده و پدرش را به ايران تبعيد كرد. خالصي‌زاده در تهران روزنامه اتحاد اسلام را منتشر كرد و پس از آن به اتهام تحريك مردم به اغتشاش، زنداني يا به مناطق مختلف كشور تبعيد شد. دولت ايران سرانجام وي را به زادگاهش كاظمين تبعيد كرد.
خالصي‌زاده در سال‌هاي ۱۳۰۳ تا ۱۳۲۴ش، بارها به دليل دخالت در امور سياسي يا تحريك مردم به اغتشاش، زنداني يا به نقاط مختلف كشور ازجمله خواف، تويسركان، نهاوند و كاشان تبعيد شد. او در اين شهرها نيز فعاليت‌هايي شامل كارهاي عمراني، تأليف چندين كتاب و بسيج مردم در اعتراض به برخي امورانجام داد. پاره‌اي از تحريكات خالصي‌زاده كه به اعتراضات مردمي در نقاط مختلف كشور منجر شد، در اسناد موجود منعكس است. او در تهران «جمعيت ستمديدگان دوره ديكتاتوري رضاخان» را در ۱۳۲۳ش تشكيل داد[۲۴] و با برپايي نماز جمعه در شهر ري، در سخنراني‌هاي خود از شاه، دولت و مجلس ايران انتقاد كرد. به همين دليل اداره نظميه پس از اقامه دومين نماز جمعه از برپايي آن جلوگيري كرد.
خالصي‌زاده به دليل پاره‌اي از اظهارنظرها درباره آيين‌ها و رسومات ديني مردم مورد انتقاد برخي افراد بود تا آنجا كه وي را متهم به وهابيت، يا دنباله‌روي از كسروي مي‌كردند. از آن ميان ايرادات وي به برخي دعاها يا تقبيح رسومي چون زنجيرزني و گل ماليدن در عزاداري امام حسين(ع) در خور ذكر است. او خواهان اتحاد دنياي اسلام و تشكيل حكومت بزرگ اسلامي بود. خالصي‌زاده براي ترويج انديشه اتحاد اسلام علاوه بر تأليف كتاب و مقاله و ايراد سخنراني به حجاز، سوريه، مصر، فلسطين و لبنان مسافرت كرد و با بزرگان اهل تسنن در اين مناطق به گفت‌وگو پرداخت. او در راه تحقق آرمان‌هاي خود، با حكومت‌هاي وقت ايران و عراق و با دولت‌هاي استعمارگر انگليس و شوروي مبارزه كرد. او در كنار مبارزات سياسي به تحقيق و پژوهش نيز مشغول بود و حدود يكصد جلد كتاب و رساله در زمينه‌هاي گوناگون به زبان فارسي و عربي تأليف كرد.
«فقيه اصلاح‌گر» عنوان كتابي است كه رضا مختاري اصفهاني در آن به زندگي و زمانه آيت‌الله شيخ محمد خالصي‌زاده پرداخته و به همت نشر ني منتشر شده است.