تغيير منبع اصلي آب نوشيدني سنندج از سد قشلاق به سد آزاد
كاهش استفاده از منابع زيرزميني آب در كردستان
گروه اجتماعي
ميانگين تامين آب شرب استان‌هاي ايران از منابع زيرزميني حدود ۶۰ درصد است و سال به سال هم بر اين عدد افزوده مي‌شود، اما در استان كردستان روند به شكل معكوسي در جريان است؛ همين حالا تنها حدود ۴۸ درصد آب نوشيدني مردم اين استان از منابع زيرزميني است و در سه سال گذشته اين ميزان حدود ۴ درصد كاهش هم يافته است. اين اعداد را «محمد فرهاد»، مديرعامل شركت آب و فاضلاب استان كردستان به «اعتماد» مي‌گويد و تازه‌ترين آمار رسمي از چاه‌هاي كشور هم صحت آن را تاييد مي‌كند. براساس اطلاعات سالنامه آماري مركز آمار ايران كه مربوط به سال ۱400- ۱399 است و ميزان تخليه سالانه منابع زيرزميني آب كشور را نشان مي‌دهد، تعداد چاه‌هاي عميق اين استان ۲هزار و ۷۶۹ حلقه است و اين درحالي است كه همين شاخص در استان كرمانشاه ۷هزار و ۷۶۳ حلقه است. اگرچه بخش وسيعي از اين چاه‌ها در كل كشور اما مربوط به كشاورزي است و سهم آب نوشيدني از اين چاه‌ها انگشت‌شمار است اما همين شاخص هم شرايط استان‌هاي مختلف در تخليه آب‌هاي زيرزميني را تا اندازه‌اي نشان مي‌دهد. فارغ از تعداد چاه‌ها و ميزان مصرف سفره‌هاي آب زيرزميني، كيفيت آب هم حالا يكي از بحث‌هاي جدي بسياري از شهرهاي ايران است و همين موضوع باعث شده كه منبع آب شهر سنندج از سد قشلاق به سد آزاد تغيير كند. آ‌ن‌طوركه فرهاد به «اعتماد» مي‌گويد: احداث خطوط جديد آبرساني شهري و روستايي و همچنين احداث تصفيه‌خانه‌هاي متعدد آب و فاضلاب در استان كردستان، شرايط كلي آب اين استان مرزي را در وضعيت مناسب قرار داده و اگر اين پروژه‌ها به سرانجام برسد در آينده‌اي نزديك كردستان به استاني پيشرو در زمينه تامين آب پايدار تبديل خواهد شد. در كنار تغيير در منبع آب تامين‌كننده شهر سنندج و بهبود كيفيت آب اين شهر، تامين آب آشاميدني روستاها هم يكي از مسائل اين استان است و به همين دليل هم تعداد فراواني از روستاهاي كردستان در طرح جهاد آبرساني قرار گرفتند. آن‌طور كه مديرعامل شركت آب و فاضلاب استان كردستان به «اعتماد» مي‌گويد: «طرح جهاد آبرساني در سطح كشور توسط وزارت نيرو با هدف آبرساني به روستاهاي محروم از اواخر سال 1400 آغاز شده كه سهم استان كردستان در اين زمينه آبرساني به 169 روستا در حال اجراست و 40 درصد پيشرفت فيزيكي دارد.» فرهاد مي‌گويد در مرحله بعد هم قرار است روستاهاي ديگري به اين طرح افزوده شوند.
پرونده كيفيت آب سد قشلاق اما عمري طولاني دارد و در سال‌هاي گذشته بارها مردم و كارشناسان از كدربودن آب اين سد و همچنين كيفيت پايين آن گلايه كرده بودند كه حالا و با بهره‌برداري از سد آزاد اين مساله رنگ باخته است. نزديك به 8 ماه است كه مردم سنندج، از آب سد آزاد بهره‌مند شده‌اند و سد قشلاق كه پيش از اين، آب شرب سنندج را تامين مي‌كرد به عنوان دومين منبع تامين آب قرار گرفت. اين سد قرار است آب آشاميدني دست‌كم ۴۰ درصد از مردم استان را تامين كند. اما منبع اصلي تامين آب اين شهر در سال‌هاي پيشين يعني سد قشلاق چه سرنوشتي پيدا خواهد كرد؟ آن‌طور كه مسوولان استاني مي‌گويند اين منبع آب حالا يك پشتيبان مهم خواهد بود كه پتانسيل بسيار قوي آن از نوع پدافند غير عامل است. استان كردستان حدودا 1.8 ميليون نفر جمعيت دارد كه 1.3 ميليون نفر در حوزه شهري در 33 شهر و مابقي در حوزه روستاها در 1671 روستا زندگي مي‌كنند.
تامين آب پروژه مسكن ملي كه يكي از برنامه‌هاي دولت سيزدهم است، يكي از مهم‌ترين مسائل و دغدغه‌هاي آبي كشور محسوب مي‌شود. براساس اين طرح قرار است ۴ ميليون مسكن در ۴ سال ساخته و مورد بهره‌برداري قرار گيرد اما كارشناسان و فعالان حوزه آب كشور مي‌گويند تامين آب اين پروژه كار آساني است؛ بررسي اخبار در استان‌هاي مختلف هم نشان مي‌دهد كه حالا يكي از دغدغه‌هاي مسوولان و مديران حوزه آب در استان‌هاي مختلف تامين آب شرب براي همين شهرك‌ها و مناطق است. در استان كردستان كه به لحاظ تامين آب آشاميدني وضعيت بهتري از ديگر استان‌هاي كشور دارد، هم اين موضوع حالا يك دغدغه است. در بزرگ‌ترين شهر اين استان يعني سنندج دست‌كم ۸۰ هزار نفر حاشيه‌نشين محسوب مي‌شوند كه بخش عمده هدررفت آب هم به همين مناطق برمي‌گردد و حالا قرار است چندين هزار مسكن ديگر هم به اين شهر افزوده شود. آن‌طور كه مديرعامل آبفا اين استان مي‌گويد تامين آب اين پروژه‌ها اگرچه شدني است اما كار آساني است و در كنار تامين بودجه، نيازمند پروژه‌هاي تازه است. دو مساله حاشيه‌نشيني و تامين آب پروژه‌هاي مسكن ملي حالا در بسياري از استان‌هاي كشور به دغدغه‌اي جدي تبديل شده و در بسياري از موارد مسوولان راهكار را در حفر چاه جديد تعريف و طراحي كرده‌اند؛ راهكاري كه از نگاه كارشناسان كمكي به آينده كشور و مساله تنش آبي نخواهد داشت و بيش از آنكه راهكار باشد تسكين‌دهنده است.