از مشروطه تا شوراي نگهبان
20 تيرماه:
حمله آزاديخواهان و مشروطهطلبان براي تصرف تهران (1288ش)
با مرگ مظفرالدين‌شاه و روي كار آمدن فرزندش، محمدعلي شاه، وي با وجود امضاي فرمان مشروطه، از همان ابتداي امر با آن مخالفت ميورزيد و به بهانه‌هاي مختلف درصدد از بين بردن آن بود. سرانجام وي به بهانه ترور ناموفق خود، مجلس شوراي ملي را در دوم تيرماه 1287. ش، به توپ بست و مجاهدان و مشروطه‌خواهان را سركوب كرد. اين عمل شورشهاي متعددي را در شهرهاي گوناگون كشور برانگيخت و سرانجام مجاهدان تصميم به فتح تهران و خلع محمد علي شاه از قدرت گرفتند. نخستين جنبشي كه براي فتح تهران و بركناري محمدعلي شاه قاجار به عمل آمد از ناحيه محمد ولي خان تنكابني سپهدار اعظم و ياران او بود. سردار اسعد بختياري و معروف به صمصام‌السلطنه نيز پس از چندي به او ملحق شده و پس از مقداري درگيري با قواي دولتي وارد تهران شدند. در تهران نيز مقداري زد و خورد روي داد و محمدعلي شاه كه خود را در برابر آزاديخواهان و مشروطهطلبان ناتوان مي‌ديد به سفارت روس پناهنده شد. در همان روز با حضور فاتحان و نمايندگان مجلس جلسهاي فوق‌العاده در بهارستان منعقد شد و پس از خلع
محمدعلي شاه از سلطنت، احمد ميرزاي وليعهد را در 12 سالگي به شاهي برگزيدند.
21 تيرماه:
قيام خونين مسجد گوهرشاد مشهد عليه كشف حجاب (1314. ش)
پس از آنكه زمزمه شوم نقشه ننگين رضاخاني جهت به تاراج دادن ارزش‌هاي ديني در قالب كشف حجاب به مردم رسيد اعتراضات سراسري، كشور را فرا گرفت. در اين ميان يكي از علماي مشهد در شوراي مجتهدان شهر، به عنوان نماينده معرفي شد تا با رضاخان مذاكره كند ولي به محض رسيدن به تهران، به دستور رضاخان بازداشت و در ري ممنوعالملاقات شد. مردم كه در مسجد گوهرشاد مشهد به اين امر اعتراض داشتند، با سخنراني وعاظ، شوري چند برابر يافته و خواهان مراجعت آن عالم شدند. در ادامه اعتراضات، در روز شنبه 21 تيرماه 1314، در مسجد گوهرشاد، شعارهاي ضد سلطنت و ضد حجاب‌زدايي داده شد و مسجد، يكپارچه سرود مقاومت سر ميداد. قواي دولتي كه مقاومت مردم را ديدند به دستور رضاخان به اجتماع آنان يورش برده و در كشتاري خونين و وحشيانه بين دو تا پنج هزار نفر را كشتند. كاميونهاي بسياري، اجساد مبارزان را كه جز سلاح ايمان و شهادت، سلاح ديگري نداشتند جابهجا كردند. به گفته شاهدان عيني، ماموران دولتي، شهدا و زخميها را به وسيله 56 كاميون منتقل كرده و در خندقهايي كه در اطراف مشهد پيشبيني شده بود، دفن كردند. به اين ترتيب، اين فاجعه هولناك پايان يافت ولي ياد حماسه خونين اين نهضت اسلامي و برخاسته از باورهاي ارزشي مردم، براي هميشه در تاريخ مبارزات اسلامي ملت ما باقي ماند. برخي، اين حادثه را در 31 مرداد ذكر كردهاند.
22 تير:
ضد حمله ايران عليه عراق موسوم به عمليات رمضان (1361. ش)
هفتمين اجلاس سران كشورهاي غيرمتعهد قرار بود در بغداد تشكيل شود و اين كشور ميزبان سران اين جنبش در بغداد در اوايل دهه 1360. ش (1980. م) باشد. در اين ميان عراق به‌شدت ميكوشيد با آماده كردن تاسيسات و تهيه زودرس پيشنويس بيانيه اجلاس، كشورهاي عضو را در مقابل يك عمل انجام شده قرار داده، با يك وجهه بين‌المللي موثر، عنوان متجاوز را از خود دور سازد اما جمهوري اسلامي ايران با محل اجلاس مخالفت كرد و تلاشهاي وسيعي را جهت عدم برگزاري اجلاس در بغداد به انجام رساند زيرا شخصي همانند صدام حسين كه به اصول عدم تعهد پايبند نبود، شايستگي رياست جنبش را نداشت. در اين ميان امنيت بغداد به عنوان محل تشكيل اجلاس هفتم سران مورد بحث قرار گرفت تا اينكه با عمليات نظامي ايران عليه عراق موسوم به عمليات رمضان - كربلاي 4 در 22 تيرماه 1361 ش برابر با 13 جولاي 1982. م و بمباران بغداد توسط تيزپروازان نيروي هوايي ارتش جمهوري اسلامي ايران، فشارهاي جديدي بر بغداد وارد آمد و اعضاي جنبش نسبت به امنيت پايتخت عراق مردد شدند. اين فشار سرانجام به اينجا انجاميد كه سران عراق در مرداد آن سال، از ميزباني اجلاس سران انصراف داده و هند به عنوان ميزبان جديد كنفرانس معرفي شد.
23 تير:
ترور آيت‌الله بهبهاني يكي از سران اصلي مشروطيت (1289.ش)
آيت‌الله بهبهاني با آغاز نهضت مشروطه، به صف مبارزان پيوست و با ياري و همكاري آيت‌الله سيدمحمد طباطبايي، رهبري مشروطه‌خواهان را به عهده گرفت. آيت‌الله بهبهاني در رهبري نهضت مشروطه، نقش بسزايي داشت و در اين راه، زحمات فراواني را متحمل شد. وي پس از به توپ بستن مجلس و پس از ضرب و شتم و اهانت به ايشان، به دستور محمدعلي شاه قاجار به كرمانشاه تبعيد و پس از چند ماه راهي عتبات شد. آيت‌الله بهبهاني پس از فتح تهران توسط مشروطهطلبان به پايتخت بازگشت و از آن پس نفوذ فوقالعادهاي در مجلس پيدا كرد. ميانهروها كه اكثريت مجلس دوم را تشكيل ميدادند از بهبهاني پيروي مي‌كردند كه اين امر خشم تندروان را برانگيخت و تصميم به قتل آيت‌الله بهبهاني گرفتند. سرانجام با نقشه تندروها، در 24 تيرماه .1289 ش برابر با نهم رجب 1328. ق، مزدوران به خانه اين روحاني مجاهد رفته و با شليك سه گلوله، وي را به شهادت رساندند. پس از شهادت ايشان، مجلس شوراي ملي و بازار تهران تعطيل و عزاي عمومي اعلام شد. بعدها پيكر آيت‌الله بهبهاني به شهر نجف منتقل و مدفون شد.
25 تيرماه:
استعفاي دكتر مصدق از نخست وزيري و انتخاب قوام (1331. ش)
دكتر محمد مصدق در روز 25 تيرماه 1331. ش، با شاه ملاقات كرد و ليست وزيران خود را تسليم محمدرضا پهلوي كرد. در اين ديدار، مصدق از شاه درخواست كرد تا پست وزارت جنگ هم با او باشد زيرا مدعي بود كه نظاميان به حرف او اهميت نمي‌دهند و در كارها كارشكني مي‌كنند و با اين وضعيت دولت نمي‌تواند به فعاليت خود ادامه دهد. شاه با واگذاري وزارت جنگ به مصدق موافقت نكرد و مصدق به خانه بازگشت و بدون مشورت با احدي، استعفاي خود را براي شاه فرستاد. در نتيجه، شاه، قوامالسلطنه را به نخست‌وزيري برگزيد و او نيز در نخستين روز زمامداري خود با انتشار اعلاميهاي، برخورد قاطع دولت با مخالفانش را اعلام كرد. اقدامات قوام كه مورد حمايت همه‌جانبه شاه بود، مردم و علما را به صحنه كشاند و سرانجام اين وقايع، زمينهساز حضور گسترده مردم در قيام تاريخي 30 تير 1331 و
بازگشت مصدق به قدرت شد.
26 تيرماه:
شروع به كار نخستين دوره شوراي نگهبان (1359. ش)
به موجب اصل نود و يكم قانون اساسي و براي پاسداري از احكام اسلام و قانون اساسي از نظر عدم مغايرت مصوبات مجلس شوراي اسلامي با آنها، شورايي به نام شوراي نگهبان تشكيل مي‌شود. در اين شورا، شش فقيه عادل و آگاه به مقتضيات زمان و مسائل روز، منتخب از جانب رهبر انقلاب و شش حقوقدان مسلمان كه به وسيله قوه قضاييه به مجلس معرفي شده و با راي مجلس انتخاب مي‌شوند، عضويت دارند. مهم‌ترين وظيفه شوراي نگهبان عبارتند از تشخيص عدم مغايرت مصوبات مجلس شوراي اسلامي با احكام اسلامي و قانون اساسي، تفسير قانون اساسي و نظارت بر انتخابات بر اين اساس. نخستين دوره شوراي نگهبان پس از انتخاب حقوقدانان اين شورا توسط مجلس شوراي اسلامي در بيست و ششم تيرماه 1359.ش شكل گرفت و كار خود را آغاز كرد.