آيا فروش اوراق، شرايط بورس را نزولي كرد؟
بي‌اعتنايي بورس به گشايش‌هاي اخير ارزي
ندا جعفري
پس از فروش سنگين حقوقي‌ها كه در تاريخ ۱۷ ارديبهشت ماه رخ داد و به يك‌باره روند نزولي شاخص‌ها شروع شدند تا اينكه مدتي بعد نامه نرخ خوراك و سوخت صنايع در رسانه‌ها منتشر و معلوم شد كه ظاهرا يكسري از افراد از بحث افزايش نرخ خوراك خبر داشتند و پس از آن شاهد بوديم كه ديگر خريدار جدي در بازار حضور پيدا نكرد و همين موضوع هم باعث درجا زدن بورس شد كه البته شبيه همين اتفاق در دهه ۹۰ هم رخ داد و نرخ خوراك پتروشيمي‌ها در آن زمان هم افزايش پيدا كرد و روند بازار در آن زمان هم نزولي شد.
تلاش‌ها براي بازپس‌گيري
كانال 2 ميليون واحدي بي‌فايده بود
روز گذشته هم بازار بورس ريزشي بود و شاخص كل با 19 هزار واحد كاهش به يك ميليون و 978 هزار واحد رسيد و نتوانست كانال 2 ميليون واحدي را بازپس گيرد، شاخص كل هم‌وزن هم با ريزشي
9 هزار واحدي به ارتفاع 687 هزار واحد رسيد. گفتني است سه نماد «فملي»، «فولاد» و «خودرو» بيشترين تاثير در شاخص كل بورس و سه نماد «وسپهر»، «بپاس» و «آريا» بيشترين تاثير را در شاخص فرابورس داشتند، همچنين سه نماد «ثامان»، «شهر» و «خودرو» سه نماد پرتراكنش بازار بورس و سه نماد «فن‌افزار»، «دي» و «نيان» سه نماد پرتراكنش در بازار فرابورس در اين بازار بودند همچنين ارزش معاملات خرد در بازار روز گذشته «24 مرداد ماه 1402»، به 4 هزار ميليارد و 200 ميليون تومان رسيد و حقيقي‌ها هم در اين روز حدود 510 ميليارد تومان از بازار سهام خارج كردند.
رابطه فروش اوراق با بورس چيست؟
فرزين آقابزرگي، كارشناس بازار سرمايه در واكنش به بي‌اعتنايي بورس به گشايش‌هاي اخير ارزي معتقد است؛ اين موضوع نه تنها براي بورس مثبت نبود بلكه باعث تاثير منفي بر بورس هم شد و علت آن هم به اين دليل بود كه درآمد شركت‌هاي صادرات‌محور افت داشت و اثر منفي بر آنها گذاشت اما اين گشايش‌هاي ارزي هم اثرچنداني بر بازار نگذاشت و مجددا نرخ دلار از 48 هزار تومان به محدوده 50 هزار تومان رسيده است. آقابزرگي در ادامه به «اعتماد» گفت: نكته مهم‌تر از نوسانات نرخ ارز تصميمات مهمي است كه از سوي دولت گرفته مي‌شود مانند فروش اوراق كه از ابتداي خرداد ماه حدود 15 تا 16 همت به فروش رسيده كه ظاهرا تا پايان شهريور ماه هم ادامه دارد، اينكه فروش اين اوراق بيشتر به صورت دستوري به بانك‌ها و نهادهاي مالي فعال در حوزه سرمايه‌گذاري مانند صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري است مهم است و اينكه اين پول از بازار سرمايه خارج مي‌شود و منابعي كه يك شركت سرمايه‌گذاري يا نهاد مالي مي‌خواهد به خريد سهام تخصيص دهد بايد براي خريد اوراق بپردازد. اين كارشناس بازار سرمايه تصريح كرد: مبلغ كل سررسيد اوراق حدود 70 همت است اما به دليل اينكه اين پول موجود نيست آن را دست به دست مي‌كنند اما بايد نهايتا يك جابه‌جايي در پاياپاي و سپرده‌گذاري انجام گيرد و اين هم مزيد بر ساير ابهامات و نكاتي است كه بازار سرمايه را سردرگم كرده است.او با اشاره به نرخ خوراك، نرخ تسعير ارز و سخنان ضد و نقيض در مورد تعطيلي بورس كالا افزود: كليه اين تناقض‌ها باعث شده تا بورس از مدار اصلي خود كه ثبات و پيش‌بيني‌پذيري و عقلانيت است خارج شود و ما مي‌بينيم كه هر چند به لحاظ سودآوري به شركت‌هاي صادرات‌محوري كه از نرخ ارز تاثير مي‌پذيرند خدشه‌اي وارد نمي‌شود اما اين دست از موضوعات كلي حتي بر شركت‌هاي غذايي قند و شكر و روغن و... هم اثرگذار است.
منابع ارزي آزاد شده در چرخه سرمايه
در گردش قرار نمي‌گيرد
آقابزرگي در مورد آزادسازي 6 ميليارد دلار منابع ارزي ايران از كره‌جنوبي خاطرنشان كرد: تبليغات و برداشت اوليه مبني بر اينكه اين منابع ارزي قرار است در چرخه سرمايه در گردش قرار گيرد چندان دوامي نداشت و همه متوجه شدند كه عملا اين مساله رخ نخواهد داد و اين منابع براي تامين مايحتاج خوراك و دارو مصرف خواهد شد كه همين مساله باعث خنثي شدن واكنش اوليه بازار سرمايه شد. او افزود: پاشنه آشيلي كه بازار سرمايه را آزار مي‌دهد درگير كردن نهادهاي مالي و بانك‌ها و موسسات سرمايه‌گذاري براي خريد اوراق دولتي است.
بازار سرمايه هم بايد مشابه اتاق بازرگاني شود
آقابزرگي در پاسخ به اين پرسش كه براي جلوگيري از فرار منابع مالي از بورس بايد چه سياستي پياده شود، گفت: اين بازار نيازمند يك شوك است تا مجددا به مدار اصلي‌اش بازگردد كه از طريق آزادسازي اراده و تصميم‌گيري مديران سرمايه‌گذاري در بخش‌هاي كلي است و اينكه دولت به صورت دستوري با اين بازار برخورد نكند اما راه اصلي و پايداري كه مي‌تواند بازار را از اين مدار نجات دهد اين است كه مشابه كاركرد اتاق بازرگاني ايران كه داراي اقتدار است بازار سرمايه هم همين منزلت را در بين ذي‌نفعان خود پيدا كند، چراكه تا زماني كه بخش خصوصي در كنار بخش دولتي وجاهت قانوني نداشته باشد وضعيت بورس به همين شكل خواهد ماند. اين كارشناس بازار سرمايه خاطرنشان كرد: يك روز نرخ خوراك پتروشيمي‌ها كنترل مي‌شود و روز ديگر موضوع خودرو مطرح مي‌شود يا در مورد نرخ تسعير تغييراتي اعمال مي‌شود كه البته به صورت موردي اين موارد بسيار است كه هر كدام را حل مي‌كنند مشكل بعدي ايجاد مي‌شود بنابراين بها دادن به تشكل‌هاي خود انتظام حائز اهميت است.
سهامداران خرد هيچ متولي ندارند
آقابزرگي با بيان اينكه سهامداران خرد هيچ متولي ندارند، گفت: متولي اين سهامداران سازمان بورس است و سازمان بورس هم معاونتي در بدنه دولت است و هر آنچه دولت بخواهد را بايد انجام دهد بنابراين تا زماني كه تشكل و هماهنگي نباشد، نظرات مشورتي و اصلاحي نخواهد بود و به سختي مقاومت‌هايي در مقابل تصميمات نابجا انجام مي‌شود و اصلا اين اجازه وجود ندارد اين در حالي است كه در ماده 33 قانون بازار اعلام شده كه بايد اين اجازه داده شود تا متوليان و نهادهاي فعال در بازار سرمايه تشكل‌هاي خود انتظام در بازار سرمايه داشته باشند. او با اشاره به ايجاد كانون سهامداران حقيقي در زمان محمدعلي دهقان دهنوي افزود: متاسفانه اين كانون كلا به فراموشي سپرده شده اين در حالي است كه حق 50 ميليون سهامدار است تا يك تشكل صنفي براي حمايت از صنف خود داشته باشند اما شاهد آنيم كه كميسيون‌ها تصميمات ذي‌نفعانه‌اي مي‌گيرند كه به زيان سهامداران است كه يك نمونه آن مربوط به بخشنامه 17 ارديبهشت ماه بود كه نامه افزايش نرخ خوراك گاز شركت‌هاي پتروپالايشي و ساير صنايع منتشر شد.
بيشترين بازدهي در طول 24 سال
مربوط به بورس بود
او ادامه داد: يكي از بهترين راه‌حل‌ها براي بازار سرمايه اين است كه بخش خصوصي را در كنار بخش دولتي بپذيرند و همين مساله مي‌تواند تا حدود زيادي منجر به اعتمادسازي و حركت در مدار انصاف شود. آقابزرگي گفت: بازار سرمايه ما مانند كشورهايي كه با تورم فزاينده روبه‌رو هستند همانند؛ آرژانتين و تركيه شده است و بايد در مسير تجربه كشورهايي كه ساختار تورمي شبيه ايران دارند حركت كنيم. او تصريح كرد: اگر 5 بازار طلا، سكه، ارز، مسكن و بورس را از سال‌هاي 1377 تا 1401 در يك مدار و نمودار ترسيم كنيم همواره بالاترين بازدهي مربوط به بورس بوده است، هر چند در يك بازه‌هاي 2 تا 3 ساله مانند سال‌هاي 1399 و 1401 اين بازار هم با فراز و نشيب‌هايي روبه‌رو بوده، اما اينكه در سه سال پياپي دچار گرفتاري و بي‌اعتمادي سهامداران در بازار سرمايه شده‌ايم به دليل تصميمات دولتي بوده است، اما امروز هم كه شاخص بورس در كانال يك ميليون و 978 هزار واحدي قرار دارد باز هم ارزش ذاتي بازار سرمايه به بيش از 3.5 ميليون واحد رسيده است و به اعتقاد بنده حركت شاخص‌ها تا پايان سال به 3 تا 3.5 ميليون واحدي خواهد رسيد و اين فرصت‌هايي كه در اين بين سوخته شده هم تحت تاثير كاهش ارزش پول ملي بوده است.