بهاره شبانكارئيان
«محتواي اين گزارش ممكن است براي برخي خوانندگان اين صفحه آزاردهنده باشد. لازم به ذكر است «اعتماد» روزي كه اين حادثه رخ داده آن را پيگيري كرده، اما بنا به دلايلي گزارش با تاخير منتشر شده است.»
اواخر مهرماه دختري ۷ ساله هنگامي كه در خواب بود به‌طور فجيعي در خانه‌شان به قتل مي‌رسد. جمعه ۲۳ مهر ماه حدود ساعت يك بامداد «آوا.ي» اهل شهرستان هيدج در استان زنجان توسط پدرش با ضربه چاقو كشته مي‌شود. چند ساعت پس از حادثه پدر اين كودك با پليس تماس مي‌گيرد و به قتل فرزندش اعتراف و ادعا مي‌كند؛ «تحت‌تاثير ماده مخدر شيشه» جنايت را مرتكب شده است.
پليس پس از اطلاع از اين موضوع در محل حاضر و با پيكر خون‌آلود دختر‌بچه مواجه مي‌شود. عوامل اورژانس آوا را به بيمارستان منتقل مي‌كنند، اما اين دختر خردسال به علت شدت جراحات وارده در بيمارستان جانش را از دست مي‌دهد. بررسي‌هاي «اعتماد» در مورد اين حادثه نشان مي‌دهد؛ آوا «قرباني اختلافات خانوادگي و حكم صادرشده از سوي دادگاه» بوده است. يكي از اهالي در همين راستا مي‌گويد: «مادر آوا مدتي پيش از حادثه به دليل اعتياد همسرش از او جدا مي‌شود. با وجود پيگيري‌هاي فراوان مادر آوا براي دريافت حضانت اين كودك، دادگاه حاضر به واگذاري سرپرستي آوا به مادرش نمي‌شود. دادگاه در حالي با درخواست حضانت مادر مخالفت كرده كه اين زن، در سلامت كامل، با توانايي مالي كافي بوده است.»
اما خواهر متهم (عمه آوا) از اتفاقي كه افتاده براي «اعتماد» اينگونه روايت مي‌كند؛ برادرم، مادر آوا را به خاطر يك‌سري مسائل طلاق داد. دو بار به گوش برادرم رسيد كه همسرش به زندگي‌شان وفادار نبوده است. آوا در هفته چند روز پيش مادرش بود و چند روز هم پيش پدرش. ما اصلا نمي‌دانيم چرا اين اتفاق افتاد. برادرم عاشق آوا بود.»
«بهروز آفرينش» رييس شوراي شهرستان هيدج نيز در مورد اين حادثه تلخ به «اعتماد» توضيح مي‌دهد؛ اخباري كه در مورد اين قتل منتشر شده درست است، اما جزييات بيشتر را نمي‌دانم.
جنايات در ايران با انگيزه‌هاي متفاوت رخ مي‌دهد. به‌طوري‌كه مهدي معصوم‌بيگي، جانشين پيشين پليس پيشگيري نيروي انتظامي و رييس كميته امنيتي و انتظامي معاونت اجتماعي و پيشگيري از وقوع جرم قوه قضاييه در اين باره گفته بود كه انگيزه قتل‌ها در هفت بخش قابل دسته‌بندي است؛ «خيانت زوجين، اختلافات مالي و ملكي، قتل ناموسي، نزاع و درگيري خياباني و لحظه‌اي، سرقت و قتل ناشي از مصرف مواد صنعتي و جنون‌آميز و قومي قبيله‌اي».
عمه آوا در مورد چگونگي مطلع شدن از حادثه مي‌گويد؛ برادرم و همسرش در خانه پدري ما در هيدج زندگي مي‌كردند. شب حادثه يكي از همسايه‌ها به من زنگ زد و گفت آوا حالش خوب نيست، سريع خودتان را به بيمارستان بوعلي برسانيد. بعد متوجه شديم اين اتفاق افتاده است.
او در ادامه توضيح مي‌دهد: «آوا چند ماهه بود كه برخي به برادرم اطلاع دادند همسرت با مرد ديگري در ارتباط است. حدود سه سال با برادرم صحبت كرديم تا از ماجرايي كه پيش آمده به خاطر آوا چشم‌پوشي كند. بعد از سه سال برادرم داشت با اين قضيه كنار مي‌آمد كه ما متوجه شديم مادر آوا باز با مرد ديگري در ارتباط است. اين قضيه به قدري براي برادرم دردناك بود كه تصميم گرفت همسرش را طلاق بدهد. مادر آوا تمايلي به جدايي نداشت، اما برادرم با مداركي كه از ارتباط همسرش با اين دو نفر داشت حاضر به زندگي نشد و به مادر آوا گفت طاقت نفر سوم را ندارد و بايد جدا شوند.
بعد از اين فشارها برادرم به كشيدن سيگار روي آورد. برادرم تا پيش از اين ماجراها حتي سيگار هم نمي‌كشيد. قبل از حادثه برخي همسايه‌ها ديده بودند برادرم چند سيگار باز در كیسه نايلون دستش بود و به سمت خانه‌شان مي‌رفت. ما نمي‌دانيم داخل سيگارها چه بود.
ماموران كلانتري به ما گفتند ماده مخدر داخل سيگار بوده است. قبل از اين اتفاق هرچه به برادرم گفتم حضانت آوا را به مادرش بدهد، قبول نمي‌كرد. من نمي‌گويم برادرم اشتباه نكرده و حق با اوست، اما معتقدم مادر آوا برادر مرا به اين نقطه رساند. برادرم عاشق آوا بود.»
طی مهر ماه جاری دست کم ۱۷ زن و دختر توسط مردان نزدیک شان به قتل رسیدند
بر اساس برآورد چند سال پيش صندوق جمعيت سازمان ملل، مرگ سالانه پنج هزار نفر در دنيا قتل با انگيزه ناموسي است و بر اساس برخي بررسي‌ها در ايران هم شايع‌ترين قتل‌ها به مسائل خانوادگي يا ناموسي مربوط است. برخي جامعه‌شناسان معتقدند؛ قتل‌هاي زنان و دختران در حالي در كشور رخ مي‌دهد كه بدنه عمومي جامعه ما در مقايسه با كشورهاي همسايه پتانسيل مدني بالايي دارد، اما بايد اين پتانسيل تقويت شود. بايد به سازمان‌هاي مردمنهاد اجازه فعاليت داد. با وجود مشكلات و موانع رسمي، بدنه شهري پتانسيل خوبي در جهت تقويت انجمن‌هاي مردمنهاد در حوزه زنان دارد، اما در شهرستان‌هاي كوچك و روستاها فعلا امكان فعاليتي وجود ندارد يا تاثير چنداني از كارهاي اين انجمن‌ها نمي‌پذيرد. اگر مواد قانوني مناسب براي فعاليت سازمان‌هاي مردمنهاد ايجاد و تقويت شود دامنه اين فعاليت به دورافتاده‌ترين مناطق هم مي‌رسد. در بحث قتل‌هاي مربوط به زنان و دختران شاهد هستيم كه با مجرم به عنوان جرمي خصوصي برخورد مي‌شود، اما اين جرم بايد از حالت خصوصي خارج شود و دامنه وجدان عمومي را بگيرد به گونه‌اي كه دادستان بتواند اعلام جرم كند. بررسي‌هاي «اعتماد» از اخبار منتشرشده، نشان مي‌دهد طي مهر ماه جاري دست‌كم 17 زن و دختر با انگيزه اختلافات خانوادگي يا ناموسي توسط مردان نزديك به آنها به قتل رسيده‌اند. «سردشت، شيراز، مشهد، خوي، اراك، اهواز، محلات، دامغان، تهران، الشتر، ابهر، پيرانشهر و بروجرد» محل اين جنايات بوده است. در اين ميان سه قتل در شهرستان سردشت رخ داده است.
1 مهر ماه دختري 16 ساله اهل شهرستان ربط در سردشت توسط پدرش به‌طور فجيعي به قتل مي‌رسد. جسد اين دختر نوجوان در حالي در سد سردشت كشف مي‌شود كه چشم‌ها و دهانش چسب زده شده و به پاهايش بلوك سيماني بسته شده بود. شهروندان حين خالي كردن آب سد با جسد اين دختر نوجوان مواجه مي‌شوند و به پليس خبر مي‌دهند. پدر او در مورد انگيزه قتل دخترش اعتراف كرده كه به خاطر دير آمدن به خانه او را كشته است.
اوايل مهرماه در شيراز يك پسر جوان، دختري را كه گمان مي‌كرد نامزدش است به‌طور اشتباهي در خيابان با ضربات چاقو به قتل مي‌رساند.
6 مهر ماه يك مرد ساكن مشهد زن خود را خفه مي‌كند. او پس از به قتل رساندن همسرش جسد او را مثله و داخل چمدان مي‌گذارد و چمدان را با خود به تهران مي‌آورد. اين مرد در تهران خود را به پليس معرفي و در مورد انگيزه‌اش از قتل اعتراف مي‌كند؛ فكر مي‌كرده همسرش با مردي ديگر در ارتباط بوده است.
7 مهر ماه دختري 17 ساله در روستاي مارغان شهرستان سردشت، توسط همسر و دو برادر ناتني‌اش با اسلحه به قتل مي‌رسد. اين دختر نوجوان در سن 12 سالگي به خواست خانواده با پسرعمويش ازدواج مي‌كند، اما به خاطر مشكلات خانوادگي مجبور مي‌شود به خانه پدري برگردد. در نهايت هم توسط همسر و دو برادر ناتني خود كشته مي‌شود.
8 مهرماه در يكي از روستاهاي شهرستان خوي مردي با سلاح گرم؛ همسر، دختر و خواهر زن خود را به قتل مي‌رساند و فرار مي‌كند، اما چند روز بعد توسط پليس بازداشت مي‌شود. او انگيزه‌اش را از قتل مسائل ناموسي عنوان كرده بود.
۸ مهرماه رييس پليس آگاهي استان مركزي مي‌كند؛ زني ۴۰ ساله در يكي از محله‌هاي شهر اراك توسط همسرش به قتل مي‌رسد. به گفته رييس پليس آگاهي اين زن بر اثر جراحات ناشي از خفگي جان خود را از دست داده است.
9 مهر ماه دو مرد در اهواز زني از بستگان‌شان را به خاطر اختلافات خانوادگي به قتل مي‌رسانند.
11 مهر ماه زني 25 ساله در باقرآباد از توابع استان مركزي توسط دايي خود با اسلحه شكاري به قتل مي‌رسد.
13 مهرماه زني 21 ساله اهل روستاي گولان سردشت كه از همسر خود جدا و به خانه پدري برگشته بود به خاطر ظن پدر بابت ارتباط با خواستگارش توسط عمو و پدرش به قتل مي‌رسد.
17 مهر ماه دادستان عمومي و انقلاب دامغان از كشف راز جسد زني حدود ۲۸ ساله كه در محدوده پل آهوانو اين شهر كشف شده بود، خبر مي‌دهد. در بدو امر بررسي‌هاي اوليه انجام و جسد به پزشكي قانوني منتقل و پس از تحقيقات اوليه مشخص شد زن ۲۸ ساله در پي اختلاف خانوادگي با همسرش از طريق وارد شدن ضربه به سر با جسم سخت به قتل است. پيگيري‌هاي «اعتماد» نشان مي‌دهد اين زن كه «زهرا.خ» نام دارد حدود پنج سال پيش ازدواج مي‌كند و شب حادثه در پي اختلافات خانوادگي توسط همسرش به قتل مي‌رسد. يك منبع آگاه در مورد اين حادثه به «اعتماد» مي‌گويد؛ همسر اين زن با چرخ خياطي به سر او ضربه وارد كرده است و سپس جسد او را در محدوده پل رها مي‌كند.
19 مهر ماه در پي تماس زني جوان با ماموران كلانتري ۱۰۴ عباس آباد واقع در تهران، اعلام مي‌كند كه برادرش همسر خود را به قتل رسانده است. اين زن ۴۰ ساله با ضربات چاقو توسط همسرش كشته شده است.
20 مهر ماه زني حدودا ۲۰ ساله به نام «راضيه.ح» اهل شهرستان الشتر لرستان توسط برادرش به ضرب گلوله به قتل مي‌رسد.
23 مهر ماه فرمانده انتظامي شهرستان ابهر اعلام مي‌كند كه دختري ۷ ساله در هيدج توسط پدرش مورد ضرب و جرح قرار گرفته و به قتل رسيده است. پدر اين كودك اختلافات شديد با همسرش و استعمال مواد مخدر در محل ارتكاب جرم را علت جنايت عنوان كرده است.
23 مهرماه فرمانده انتظامي پيرانشهر اعلام مي‌كند؛ پدري كه دخترش را در اين شهرستان به قتل رسانده بود، پس از دستگيري به ارتكاب جنايت اعتراف مي‌كند.
23 مهرماه يك زن حدودا ۴۵ ساله به نام «خديجه.م» اهل بروجرد لرستان توسط شوهرش به قتل مي‌رسد.