همزمان با افزايش بحران در مرزهاي شمالي سرزمين‌هاي اشغالي و حمله پهپادي اسراييل به جنوب لبنان شكاف ميان كابينه نتانياهو، ساختار قضايي و منتقدان عريان‌تر شد!
ماجراجويي پرهزينه تل‌آويو در بيروت!
احسان پناه‌بر| شبكه خبري الميادين گزارش داد كه روز سه‌شنبه و در پي حمله پهپادي ارتش اسراييل به حومه بيروت، در منطقه ضاحيه جنوبي، صالح العاروري، معاون رييس دفتر سياسي حماس و فرمانده شاخه نظامي اين جنبش در كرانه باختري اشغالي و دو تن ديگر از فرماندهان جنبش مقاومت اسلامي فلسطين (حماس) به شهادت رسيدند. حماس ضمن تاييد اين خبر، با انتشار پيامي در كانال تلگرامي خود اعلام كرد كه سمير فندي ابوعامر و عزام الأقرع ابوعمار، از رهبران شاخه نظامي حماس -گردان‌هاي قسام- و چهار تن ديگر از نيروهاي مقاومت نيز در اين حملات به شهادت رسيدند. در واكنش به اين اقدام تروريستي اسراييل، ناصر كنعاني، سخنگوي وزارت امور خارجه ايران، ترور شهيد صالح العاروري و همرزمانش را نتيجه عجز و شكست سنگين اين رژيم در برابر گروه‌هاي مقاومت فلسطيني در عمليات توفان‌الاقصي و ايستادگي مردم غزه در برابر ماشين جنگي رژيم متجاوز اسراييل عليه غزه در سه ماه گذشته دانست. در همين رابطه، حسين اميرعبداللهيان، وزير خارجه ايران، در شبكه اجتماعي ايكس (توييتر سابق)، شهادت صالح العاروري و تعدادي از همراهان او را به اسماعيل هنيه، رييس دفتر سياسي حماس، اعضاي اين جنبش و مردم فلسطين تسليت گفت. او با بزدلانه خواندن اقدام اسراييل گفت كه اسراييل، حتي با حمايت مستقيم ايالات‌متحده به هيچ يك از اهداف خود نرسيده است، وزير خارجه كشورمان عنوان كرد چنين اقداماتي زنگ هشدار جدي براي امنيت كشورهاي منطقه است. به علاوه، شبكه الجزيره به نقل از سنتكام گزارش داد كه ارتش انصارالله يمن، سه‌شنبه شب، عمليات جديدي را در واكنش به اقدام تروريستي اسراييل در حومه بيروت، در درياي سرخ انجام داده است. همچنين، در پاسخ به اين اقدام تروريستي اسراييل، خبرگزاري آناتولي به نقل از يك منبع آگاه اعلام كرد كه جنبش حماس طرف‌هاي واسطه را در جريان تعليق هرگونه مذاكره در مورد آتش‌بس يا مبادله اسرا قرار داده است. مارك رگو، مشاور نخست‌وزير اسراييل، در گفت‌وگو با شبكه خبري ام‌اس‌ان‌بي‌سي مدعي شد كه اين رژيم مسووليت اين حمله را برعهده نمي‌گيرد، اما هر كسي كه اين كار را انجام داده است، بايد روشن باشد كه اين حمله به كشور لبنان نبوده است! به نظر مي‌رسد كابينه نتانياهو در عين تمايل به ادامه‌دار شدن جنگ در غزه در پي شكست‌هاي اخير داخلي، از هر گونه گشوده شدن جبهه جديد عليه خود هراس دارد. ناظران مدعي‌اند كه حمله اسراييل به خاك لبنان و ترور فرماندهان مقاومت در بيروت راه را براي پاسخ ازسوي لبنان و حزب‌الله باز خواهد گذاشت. همين امر موجب شده است نتانياهو كه از داخل نيز تحت فشار مخالفين و شكست در سياست‌هايش قرار دارد، به جد از اعضاي كابينه‌اش بخواهد كه از هر گونه اظهارنظر در قبال اين حمله خودداري كنند.
حيات سياسي «بي‌بي» در آستانه پايان؟
همزمان با اوج‌گيري تنش‌ها در خارج از سرزمين‌هاي اشغالي، تصميم روز دوشنبه ديوان عالي رژيم اسراييل مبني بر رد كنترل قانوني كابينه بر قوه قضاييه اين رژيم، فعلا به تلاش‌هاي لرزان كابينه افراطي بنيامين نتانياهو جهت كاهش قدرت دادگاه‌هاي اين رژيم پايان مي‌دهد. اين طرح كابينه نتانياهو پيش از اين جرقه نه ماه اعتراضات را در شهرهاي اسراييل برانگيخته بود و زماني پايان يافت كه حماس در 7 اكتبر عمليات توفان‌الاقصي را عليه اين رژيم رقم زد. شكاف در پي تصميمات افراطي كابينه نتانياهو روز به روز عميق‌تر شده است و به نظر مي‌رسد نتانياهو و كابينه‌اش را هم در داخل و هم در خارج با مشكلات حادي روبه‌رو كرده است. جنگ طولاني و فرسايشي در غزه، لاينحل ماندن مساله اسراء در دست حماس، از بين رفتن وجهه جهاني «بي‌بي» در پي حملات بي‌رحمانه و كشتار غيرنظاميان، به خصوص كودكان در غزه و نارضايتي از تصميمات افراطي كابينه‌اش در كرانه باختري در دفاع از اقدامات ظالمانه شهرك‌نشينان عليه فلسطينيان زير پاي كابينه افزاطي را سست كرده است، كابينه‌اي كه نتانياهو مي‌خواهد به هر وسيله‌اي آن را حفظ كند و به نظر جنگ و ادامه آن يكي از اين تاكتيك‌هاست. پس از ماه‌ها اعتراضات خياباني در تل‌آويو و شهرهاي ديگر در اسراييل، دادگاه عالي اين رژيم طرح كابينه افراطي نتانياهو را باطل كرده است كه هدف آن محدود كردن اختيارات بيشتر دادگاه‌هاي و دادن اختيارات قضايي بيشتر به كنِست بود. اين تصميم ضربه‌اي به كابينه ائتلافي نتانياهو تلقي مي‌شود كه قول داده بود تغييرات گسترده‌اي را براي محدود كردن نهادهاي قضايي اعمال كند، اما از زمان به قدرت رسيدن در اواخر سال 2022 دچار اختلافات عميقي در كابينه خود شده است؛ اختلافاتي كه به خيابان نيز كشيده شد. به نظر مي‌رسد كه اين شكاف‌ها با صدور حكم دادگاه عالي درحالي عميق‌تر شده است كه اسراييل جنگي ويرانگر را عليه غزه به راه انداخته است. با اين اوصاف، آينده نتانياهو و كابينه‌اش چه خواهد بود؟ به نوشته نشريه نيويورك تايمز، اين قانون تنها قانون از بسته بازنگري‌هاي قضايي كابينه نتانياهو بود كه با هدف محدود كردن اختيارات ديوان عالي در قبال قوه مجريه (كابينه) انجام شد. از آنجايي كه رژيم اسراييل قانون اساسي ندارد، بر مجموعه‌اي از قوانين پايه تكيه دارد و قانون مورد بحث اصلاحيه‌اي بود بر مفاد موجود كه به ديوان عالي اجازه مي‌داد قوانيني را لغو كند كه از منظرش معقول نيست. ساير قوانين كه بخشي از بازنگري برنامه‌ريزي شده قضايي بودند، به كنِست، اختيار بيشتري جهت انتصاب قضات ديوان عالي مي‌داد. متحدان غربي اسراييل، از جمله ايالات‌متحده و بريتانيا، به نتانياهو هشدار دادند و به كابينه او توصيه كردند كه «از دموكراسي (ادعايي) حمايت كند.» اين درحالي بود كه تظاهرات در سراسر اسراييل بي‌وقفه و تا پيش از توفان‌الاقصي در 7 اكتبر، ادامه داشت. به طور خلاصه، ديوان عالي رژيم اسراييل، با رد طرح كابينه نتانياهو، اذعان داشت كه تصويب قانون از سوي كابينه «امكان بررسي قضايي معقول بودن تصميمات اتخاذ شده ازسوي كابينه، نخست‌وزير و وزرا را كاملا لغو كرد.»
تعميق شكاف‌ها در داخل
به نظر مي‌رسد اين تصميم دادگاه عالي و جنگ در غزه به نوعي به يكديگر مرتبط هستند، زيرا هر دو براي موجوديت رژيم اسراييل بسيار مهم هستند. اسراييل جنگ را امري وجودي مي‌داند؛ بهترين راه براي بازگرداندن وجهه و اعتبار خود در منطقه و اين ادعاي هميشگي سران اسراييل مبني بر حفظ امنيت يهوديان در سراسر جهان در داخل و خارج از اسراييل. برنارد آويشاي، تحليلگر مسائل اسراييل به نيويورك تايمز گفت كه حكم دادگاه عالي اسراييل در رقم زدن جنگ فرهنگي و ايدئولوژيك در اسراييل نيز نقش دارد. در اسراييل، عده‌اي مانند نتانياهو مدعي‌اند كه جنگ اسراييل عليه حماس مي‌تواند به پيروزي ختم شود و اين امر مي‌تواند قدرت اين رژيم را در منطقه تثبيت كند، چراكه اسراييل را ترسناك‌تر جلوه مي‌دهد. عده‌اي هم مدعي‌اند، جنگ در اين شرايط امكان پيروزي ندارد و قائل به نوعي ديپلماسي در صحنه منطقه هستند. آويشايي معتقد است كه حكم دادگاه «اين تنش فزاينده را بين كساني كه خواهان راه‌حل ديپلماتيك قابل قبولي در خارج و دوري از افراط در داخل هستند و كساني كه مي‌خواهند به وضعيت قبل از جنگ بازگردند، يعني همان افراد افراطي كه مي‌خواستند به حكم دادگاه بي‌اعتنايي كنند، واضح‌تر كرده است.» او مدعي شد كه نتانياهو و متحدان افراطي‌اش با اين طرح عليه دادگاه عالي در پي آن بوده و هستند تا برنامه‌هاي افراطي خود را عملي كنند. اين درحالي است كه دادگاه عالي خطر افراط و جنگ‌هاي بيشتر را احساس كرد و با رد اين طرح، دست‌كم براي مدتي خطر افراط را از منطقه دور كرده است.
رويارويي ديوان عالي و كابينه افراطي «بي‌بي»
ياريو لوين، وزير دادگستري كابينه نتانياهو كه از قوانين بحث‌برانگيز و افراطي، از جمله قانوني كه دادگاه عالي آن را لغو كرده است، حمايت مي‌كند، به قضات دادگاه عالي حمله كرد و مدعي شد كه هر كاري، از جمله اجرايي كردن اصلاحات، براي تصويب اين طرح در آينده انجام خواهد داد. لوين همچنين ادعا كرد كه تصميم دادگاه عالي مبني بر انتشار حكم خود زماني كه اسراييل در جنگ است، خلاف اتحادي است كه اين روزها اسراييل نيازمند آن است. حزب ليكود، حزب تحت رهبري نتانياهو كه تصميم دادگاه عالي را شكستي براي برنامه‌هاي خود مي‌بيند، حكم ديوان را «تاسف‌بار» خواند. به نظر مي‌رسد شكاف در كابينه نتانياهو در پي اعلام حكم دادگاه عالي بالا گرفته است. وزير جنگ اسراييل، يوآو گالانت با طرح و سپس پيشنهاد اصلاحيه بر طرح ازسوي وزير دادگستري مخالفت كرده است، هماني كه به واسطه قانون اصلاحات قضايي به‌طور موقت از كار بركنار شده است. روز دوشنبه، وزير جنگ سابق رژيم اسراييل، بني‌گانتز نيز خواستار احترام به حكم دادگاه عالي شد و در واقع انتقاد لوين از قضات اين دادگاه را محكوم كرد. اين شكاف‌ها نشان مي‌دهد كابينه نتانياهو در موقعيت سختي قرار دارد و تنها راه حفظ كابينه خود را در ادامه جنگ در غزه مي‌بيند.
تاكتيك حفظ كابينه
خبر شهادت جمعي از فرماندهان حماس در ضاحيه جنوبي در حومه بيروت به نظر تاكتيك جديد رژيم اسراييل و كابينه نتانياهو براي سرپوش گذاشتن بر شكست‌هاي داخلي خود و حفظ جنگ براي نجات كابينه است. با بالا گرفتن انتقادات جهاني عليه كشتار بي‌رحمانه مردم غزه در جنگي كه اكنون سه ماه از آن مي‌گذرد، تحركات اسراييل را براي جنگي طولاني مدت با چالش روبه‌رو كرده است. نتانياهو مي‌داند كه تا جنگ برقرار باشد، كابينه او نيز برقرار است. پس با راهبرد ادامه جنگ درنظر دارد كابينه خود را حفظ و احيا كند. با ترور فرماندهان مقاومت، به نظر فاز جديدي در جنگ غزه شكل خواهد گرفت. هرچه جنگ غزه طولاني‌تر شود و در نتيجه ترور فرماندهان حماس، تهديد عليه اسراييل بيشتر شود، كارزار كابينه نتانياهو براي بقا قدرتمندتر خواهد شد، چراكه اين تحولات از انتخابات در اسراييل جلوگيري مي‌كند و به طولاني‌تر كردن قدرت او تا زماني كه ممكن است، مي‌انجامد.
ترور مرد شماره 2 حماس
گروه بين‌الملل: در پي حمله پهپادي روز سه‌شنبه در حومه جنوبي بيروت، منطقه ضاحيه، صالح العاروري، يكي از مقامات بلندپايه جنبش حماس به همراه برخي فرماندهان اين جنبش به شهادت رسيدند. صالح العاروري، 57 ساله معاون دفتر سياسي حماس و يكي از بنيانگذاران شاخه نظامي اين جنبش، موسوم به گردان‌هاي قسام بود. برخي كارشناسان اطلاعاتي و امنيتي، العاروري را فرماندهي توانا، فرهمند و باهوش توصيف مي‌كردند. او پس از گذراندن 15 سال در زندان‌هاي اسراييل و در سال 2010 به اردن تبعيد شد، اندكي پس از آن به سوريه رفت و سپس در استانبول مستقر شد. العاروري در استانبول، پايگاه حماس در كرانه باختري را تاسيس كرد. در پي عادي‌سازي روابط آنكارا و تل‌آويو در سال 2015، مجبور به ترك استانبول شد و مدتي را در قطر گذراند و سپس به بيروت رفت. حتي قبل از شروع جنگ در 7 اكتبر، بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسراييل، او را تهديد به ترور كرده بود. العاروري سال‌ها يكي از اهداف ترور رژيم اسراييل بود، اما همواره تلاش براي ترور او در استانبول و بيروت ناكام مي‌ماند، چراكه مي‌توانست به روابط اين رژيم با تركيه آسيب برساند و اينكه به ادعاي گروهي بر حزب‌الله لبنان تاثيري فراوان داشت. در هفته‌هاي اخير، العاروري نقش سخنگوي اين گروه را برعهده داشت. در حالي كه هنوز هيچ واكنش رسمي از سوي رژيم اسراييل درباره شهادت اين فرمانده حماس ابراز نشده است، مارك رگو، مشاور نتانياهو به شبكه ام‌اس‌ان‌بي‌سي گفت كه اسراييل مسووليت اين حمله را برعهده نمي‌گيرد، اما افزود كه اين حمله نبايد جنگ عليه لبنان تلقي شود. با اين حال، دني دانون، فرستاده سابق اسراييل در سازمان ملل، از اين ترور خونين و بزدلانه استقبال كرد. كنشي كه طبيعتا بدون واكنش نمي‌ماند. نجيب ميقاتي، نخست‌وزير موقت لبنان، حمله به حومه بيروت را محكوم كرد و گفت كه اين «جنايت جديد اسراييل» و همچنين تلاشي براي كشاندن لبنان به جنگ است. حزب‌الله نيز طي بيانيه‌اي اعلام كرد كه حمله به پايتخت لبنان را «بدون مجازات نخواهد گذاشت». به نظر مي‌رسد ترور صالح العاروري مي‌تواند جرقه انتقام از سوي نيروهاي مقاومت، به ويژه حماس و حزب‌الله لبنان را روشن كند. ناظران خاورميانه معتقدند كه ترور اين مقام بلندپايه حماس مي‌تواند جنگ در غزه را وارد عصري تازه كرده و حملات حزب‌الله لبنان را از درگيريي‌هاي محدود به شمال سرزمين‌هاي اشغالي به سطحي بالاتر افزايش دهد.