همزمان با تصميم بايدن در باب واكنش به حمله عليه نيروهاي امريكايي مطرح شد
«بازي» با «آتش»
احسان پناه‌بر
جو بايدن، رييس‌جمهور ايالات‌متحده از زمان عمليات 7 اكتبر عليه اسراييل و بمباران متعاقب غزه از سوي رژيم اسراييل، همچون بندبازي است كه روي طنابي سياسي-امنيتي گام برمي‌دارد، چراكه تحولات منطقه مي‌تواند موقعيتش را، چه در داخل ايالات‌متحده و چه خارج از آن، به شدت به چالش بكشد. حمله پهپادي اخير به پايگاه «تي-22» شرايط را براي بايدن سخت‌تر هم كرده و فشار جمهوري‌خواهان و بخشي از دموكرات‌ها بر رييس‌جمهوري را افزايش داده است. آن‌گونه كه رويترز مدعي است، قانونگذاران جمهوري‌خواه جو بايدن را براي اتخاذ اقدام جدي ادعايي عليه ايران و محور مقاومت به شدت تحت فشار قرار داده‌اند.
ايران: از خط قرمز ما عبور نكنيد
روز سه‌شنبه، رييس‌جمهوري امريكا در گفت‌وگو با خبرنگاران مدعي شد كه تصميم گرفته چگونه به حمله پهپادي در شمال اردن واكنش نشان دهد. همزمان اين خبرگزاري و ساير رسانه‌ها اعلام كرده‌اند كه كتائب حزب‌الله روز سه‌شنبه با هدف جلوگيري از پيچيده‌تر شدن وضعيت دولت عراق، تمامي عمليات‌هاي نظامي خود عليه نيروهاي امريكايي در منطقه را تعليق كرد. اين درحالي است كه به گزارش خبرگزاري رويترز، اميرسعيد ايرواني، نماينده ايران در سازمان ملل متحد هشدار داد كه تهران به هرگونه حمله به خاك، منافع يا اتباع ايراني خارج از مرزهايش پاسخ قاطع خواهد داد. در همين رابطه، روز دوشنبه، در حمله ديگري ازسوي رژيم اسراييل به مركز مستشاري نظامي ايران در سوريه، دو نفر كشته شدند، اما فرستاده ايران در سوريه اعلام كرد كه تلفات اين حمله از اتباع ايراني نبوده‌اند. در پي اتهامات ادعايي بايدن عليه ايران، وزارت امور خارجه ايران نيز نماينده سوييس، حافظ منافع ايالات‌متحده در تهران را احضار كرد. در بيانيه وزارت امور خارجه ايران آمده است كه ماركوس لايتنر، سفير سوييس به وزارت امور خارجه احضار و نسبت به عواقب هرگونه اقدام نابخردانه امريكايي‌ها به او هشدار داده شده است. در اين ديدار به نماينده منافع امريكا گفته شد كه رييس‌جمهور امريكا به جاي متهم كردن ديگران بايد حقيقت سياست‌هاي نادرست خود درخصوص حضور غيرقانوني در عراق و كشتار فرماندهان و سربازان عراقي را بپذيرد.
خاورميانه روي نقطه جوش
فايننشال تايمز و اي‌بي‌سي نيوز به نقل از منابعي آگاه از كاخ سفيد و پنتاگون مدعي شدند كه پاسخ امريكا ممكن است در روزهاي آينده انجام شود و شامل طيف وسيعي از اهداف باشد.
در تازه‌ترين دور از درگيري‌هاي نيروهاي امريكايي با نيروهاي مقاومت منطقه، سنتكام در اطلاعيه‌اي از حمله مجدد هوايي به مقر نيروهاي انصارالله يمن در شمال غرب يمن خبر داد؛ تنش‌هايي كه به نظر مي‌رسد در حال گسترش باشند، چراكه انصارالله يمن نيز در تازه‌ترين بيانيه خود اعلام كرده است كه تا پايان جنگ در غزه به ضربه زدن به منافع اسراييل و متحدانش ادامه خواهد داد. تنش‌ها درحالي بالا مي‌گيرد كه آنتوني بلينكن، وزير خارجه ايالات‌متحده نيز قرار است براي ششمين‌بار از آغاز جنگ غزه به خاورميانه سفر كند. با توجه به اين تحولات، گزينه‌هاي پاسخ احتمالي ايالات‌متحده چه هستند و چگونه چشم‌انداز منطقه را رقم خواهد زد؟
جزييات نسخه ادعايي بايدن
برخي چهره‌ها از جمله سناتور تام كاتن و ليندزي گراهام و چند تحليلگر نظامي امريكايي از بايدن مي‌خواهند جنگ را گسترش دهد، اما آن‌طور كه رييس‌جمهوري امريكا و برخي مقامات كاخ سفيد در ظاهر نشان داده‌اند، خواهان جلوگيري از گسترش جنگ در سطح منطقه هستند. با اين وجود، آن‌گونه كه ناظران مدعي‌اند، بايدن ناچار به پاسخ است. سنتكام در ماه‌هاي اخير يكسري حملات هوايي و موشكي از دريا را براي بازدارندگي حملات انصارالله در يمن انجام داده است. هواپيماهاي جنگي، كشتي‌ها و زيردريايي‌ها سايت‌هاي پرتاب موشك، تاسيسات رادار و زرادخانه‌هايي را در يمن هدف قرار دادند؛ تجهيزاتي كه نيروهاي انصارالله براي حمله به كشتي‌هاي تجاري در درياي سرخ از آنها استفاده مي‌كنند. به عقيده ديويد كوانتوك، تحليلگر نظامي امريكايي، كاخ سفيد احتمالا دستورالعمل‌هايي را در مورد «نتيجه مورد نظر» از پاسخ احتمالي به پنتاگون ارايه مي‌دهد. به گفته او، اين امر مي‌تواند شامل بازدارندگي حملات بيشتر باشد و سنتكام احتمالا طرح حمله مشخصي را توسعه خواهد داد. او مدعي شد ايالات‌متحده مي‌تواند اهدافي چون كشتي‌هاي جنگي در درياي مديترانه، درياي سرخ و خليج‌فارس؛ هواپيماهاي جنگي در ناوهاي هواپيمابر و پايگاه‌ها در خاورميانه و نيروهاي عمليات ويژه در منطقه را هدف حملات ادعايي‌اش قرار دهد. به گزارش اي‌بي‌سي نيوزو به نقل از مقامات امريكايي، اين حملات بسيار دقيق و برنامه‌ريزي شده به تاسيسات و افرادي خواهد بود كه در حملات به پايگاه امريكا در اردن نقش داشته‌اند. سي‌ان‌ان به نقل از مقامات امريكايي مدعي شده كه پاسخ بايدن به حمله اردن احتمالا قدرتمند خواهد بود، اما مقامات ادعا دارند كه ايالات‌متحده از آغاز جنگ گسترده‌تر با ايران هراس دارد. با اين حال تحليلگران چند گزينه احتمالي را درخصوص پاسخ امريكا رد نمي‌كنند.
سه سناريو
اولين و بعيدترين گزينه ادعايي حمله مستقيم به خاك ايران است. اسكات موري، تحليلگر امور دفاعي در گفت‌وگو با شبكه اسكاي نيوز مدعي شد كه اولويت اصلي براي برنامه‌ريزان جنگ در ايالات‌متحده، تقويت دفاع هوايي ايالات‌متحده قبل از انجام حملات است.
او مدعي شد كه حمله ادعايي به اهدافي در داخل ايران مي‌تواند حملات بيشتر عليه منافع ايالات‌متحده و غرب را تحريك كند. به نظر مي‌رسد كه اين گزينه بسيار بعيد باشد، چراكه مقامات امريكايي همواره از گسترش جنگ در منطقه دوري كرده‌اند و هرگونه حمله ادعايي به خاك ايران مي‌تواند منافع ايالات‌متحده در منطقه را به شدت تهديد كند. بنابراين به عقيده ناظران اين گزينه بعيد به نظر مي‌رسد. گزينه دوم مي‌تواند حمله به منافع و دارايي‌هاي ايران باشد. ناتان سيلز، هماهنگ‌كننده سابق وزارت خارجه امريكا براي مبارزه با تروريسم در دوران دولت ترامپ، مدعي شد كه بسيارند كساني كه به دولت‌هاي متفاوت امريكا مي‌گويند بايد منافع ايران را هدف قرار داد، ولي به نظر مي‌رسد منافع ايران در هر جايي براي ايراني‌ها همان خاك آنها محسوب مي‌شود. او اشاره كرد كه ايراني‌ها هرگز حمله به فرماندهان و منافع خود را فراموش نمي‌كنند، او با اشاره به ترور سردار قاسم سليماني در عراق گفت كه آنها همچنان در فكر انتقام سخت هستند و حتي عمليات دريايي امريكا عليه ايران در اواخر جنگ ايران و عراق در دهه هشتاد ميلادي را نيز فراموش نكرده‌اند.به عقيده تحليلگران، گزينه سوم مي‌تواند حل و فصل ديپلماتيك مناقشه باشد. بايدن مدعي است كه دولتش تلاش ديپلماتيك مصممي را براي احياي توافق هسته‌اي با ايران پس از خروج دونالد ترامپ از اين توافق در سال 2018 آغاز كرد. دولت ايالات‌متحده بر اين باور بود كه تلاش‌هاي ديپلماتيك براي عادي‌سازي روابط بين اسراييل و كشورهاي خليج‌فارس، خاورميانه را در مسير تازه‌اي قرار خواهد داد، حتي زماني كه چين در مارس 2023 ميانجيگري براي ايجاد روابط نزديك بين عربستان‌سعودي و ايران انجام داد، برخي مقامات دولت بايدن به‌‌رغم رقابت مداوم امريكا و چين از اين رويكرد استقبال كردند و آن را حركتي مثبت دانستند كه مي‌تواند منجر به كاهش تنش در منطقه شود. اما به نظر مي‌رسد راه ديپلماسي و پس از جنگ در غزه كمي سخت شده باشد، چراكه حمايت بي‌چون و چراي ايالات‌متحده از اسراييل موجب بي‌اعتمادي بيشتر تهران از نيات منطقه‌اي ايالات‌متحده شد. از سوي ديگر، تحريم‌هاي گاه و بي‌گاه غرب عليه ايران نيز راه را براي هر گونه ديپلماسي در هر سطحي را، اگر نگوييم مسدود كه به‌شدت پر دست‌انداز كرده است.
چشم‌انداز منطقه
وزير جنگ اسراييل روز سه‌شنبه در اظهاراتي مدعي شد كه آنها در يك جنگ چند جبهه‌اي به‌سر مي‌برند و از سوي هفت جبهه چون غزه، لبنان، سوريه، كرانه باختري، عراق، يمن و ايران هدف قرار گرفته‌اند. درحالي كه او گفت كه رژيم اسراييل در هفت جناح درگير است، محتمل‌ترين منبع جنگ همه‌جانبه را مرز شمالي سرزمين‌هاي اشغالي با لبنان دانست؛ جايي كه تبادل آتش بين ارتش اسراييل و حزب‌الله در روزهاي اخير تشديد شده است، به خصوص پس از اينكه اسراييل اقدام به ترور مستشاران نظامي ايران در سوريه و فرماندهان ميداني حزب‌الله در لبنان كرده است.
ايالات‌متحده نيز كه وعده پاسخ مناسب به كشته شدن سه سربازش در اردن را داده است و دور تازه حملات سه‌شنبه شب آنها به انصارالله يمن نشان مي‌دهد كه هم ايالات‌متحده و هم اسراييل قصد ندارند كه تنش در منطقه فروكش كند. به گزارش الجزيره، نتانياهو چند هفته پيش و در بازديدي از غزه، وعده داد كه جنگ در غزه را گسترش دهد و جاه‌طلبي خود را براي ادامه جنگ تا نابودي ادعايي حماس تكرار كرد. هر چند هستند كساني كه در كابينه نتانياهو در پشت درهاي بسته به طور فزاينده‌اي مايل به گفت‌وگو در مورد آينده درگيري هستند. واشنگتن پست اخيرا در تحليلي نوشت كه اختلافاتي ميان اعضاي كابينه نتانياهو براي ادامه جنگ وجود دارد و همين امر مي‌تواند فشارها را بر كابينه اسراييل براي رسيدن به راه‌حلي غيرنظامي در آينده ترغيب كند. اين امر به خصوص پس از آن روشن‌تر شده است كه واشنگتن پست در گزارشي از غزه و به نقل از مقامات اسراييلي و امريكايي مدعي شده است كه هنوز 80درصد تونل‌هاي غزه تخريب نشده‌اند و بيش از 70درصد نيروي رزمي حماس نيز همچنان به مقاومت ادامه مي‌دهند. به نظر مي‌رسد كليد اين كلاف سردرگم خاورميانه در دستان بايدن باشد. او مي‌تواند با تصميمات چند روز آينده خود آتش جنگ را شعله‌ورتر كند يا اينكه با تلاش براي صلح و فشار به اسراييل براي آتش‌بس، آب سردي بر گدازه‌هاي اين آتش بريزد.