نامه شبكه تشكل‌هاي محيط‌زيست كشور به رييس سازمان حفاظت محيط‌زيست و رييس فراكسيون محيط‌زيست مجلس
تالاب هورالعظيم را دريابيد
انجمن ارزيابي محيط‌زيست و شبكه تشكل‌هاي محيط‌زيست كشور نامه‌هاي مشابهي درباره ميدان نفتي سهراب در هورالعظيم به رييس سازمان حفاظت محيط‌زيست و همچنين رييس فراكسيون محيط‌زيست مجلس نوشتند.
در اين نامه كه با حمايت و امضاي قريب به ۳۰۰ تشكل مردم‌نهاد و اهالي جوامع محلي اطراف تالاب هورالعظيم تدوين و تهيه شده است، نسبت به توسعه ميدان نفتي سهراب در تالاب هورالعظيم كه تنها باقي‌مانده اين بوم‌سازگان حساس و ارزشمند بين‌المللي است، هشدار داده شده و ضمن تشكر از توجه دفتر ارزيابي سازمان به كليه زواياي اجراي اين طرح، درخواست شده است كه در چند بخش، مقدمات لازم جهت ارزيابي كامل تالاب و خدمات آن و آثار و پيامدهاي اجراي چنين پروژه‌اي، تبيين و اطلاع‌رساني شود و مجري اين طرح، روش‌هاي موجود ديگر جهت ايجاد اين ميدان نفتي را كه توانمندي داخلي در زمينه آن وجود دارد به كار گيرد و ارزش واقعي تالاب و امنيت پايدار و بلندمدت ناشي از حيات آن، در مذاكرات لحاظ شود.
متن اين نامه به شرح زير است:
آقاي دكتر سلاجقه
معاون محترم رييس‌جمهور و رييس سازمان حفاظت محيط‌زيست
سركار خانم دكتر سميه رفيعي
رييس محترم فراكسيون محيط‌زيست مجلس شوراي اسلامي
با سلام و احترام
همان‌گونه كه مستحضريد، تالاب «هورالعظيم» آخرين بازمانده تالاب‌هاي بين‌النهرين، در جنوب غرب كشور و استان خوزستان واقع گرديده كه يك‌سوم از مساحت اين تالاب مرزي با وسعت 300 هزار هكتار در ايران و دوسوم از آن در كشور عراق قرار دارد. متاسفانه اين تالاب ارزشمند در دهه‌هاي اخير با چالش‌هاي عديده‌اي همچون جنگ و احداث سد كرخه و بهره‌برداري از ميادين نفتي متعدد مواجه بوده است. هم‌اكنون 5 ميدان نفتي شامل «آزادگان شمالي»، «آزادگان جنوبي» و «ياران شمالي» و «ياران جنوبي» و «سهراب» در اين تالاب فعاليت دارند و توسعه گسترده فازهاي بعدي ميادين نفتي فوق در حال پيگيري است. اين توسعه‌هاي نامتوازن سبب بروز تخريب‌هاي گسترده‌اي نظير استحصال اراضي تالابي، احداث جاده‌هاي متعدد و غيراستاندارد، تغيير در سطح تراز هيدرولوژيك و تكه‌تكه شدن بستر زيستگاه تالابي شده است. همچنين برداشت منابع قرضه از خاك تالاب، تخليه پسماند، انجام حفاري‌هاي نفتي، ورود مواد شيميايي و نفتي به تالاب، برداشت آب جهت عمليات حفاري، تخليه گل حفاري در اراضي تالابي، عبور خطوط برق غيراستاندارد، انسداد و ممانعت از آبگيري تالاب و نشت نفت از لوله‌هاي انتقال، ازجمله عواملي است كه نه تنها حيات تالاب بلكه معيشت و رفاه جوامع محلي اين منطقه را به خطر انداخته و موجب كاهش جمعيت حيات‌وحش و تنوع زيستي در محدوده حفاظت شده تالاب «هورالعظيم» گرديده است. افزايش حجم آتش‌سوزي‌ها و كانون گرد و غبار در قسمت جنوبي تالاب نيز از ديگر پيامدهاي ناشي از بهره‌برداري غيراصولي از اين منطقه به منظور استحصال سوخت‌هاي فسيلي است.
متاسفانه تاكنون 300 حلقه چاه در اين محدوده حفاري و اجرا شده و مقرر است كه در ميدان آزادگان جنوبي حداقل 420 حلقه چاه نفت ديگر نيز حفاري شود.
لازم به ذكر است اين روند توسعه و وقوع تغييرات گسترده، با مجوزهاي محيط‌زيستي صادره ازسوي سازمان حفاظت محيط‌زيست نيز در مغايرت مي‌باشد. در اين ميان در روزهاي اخير، طرح توسعه ميدان نفتي «سهراب» موجب افزايش نگراني‌ها گرديده است. باتوجه به مفاد مندرج در گزارش ارزيابي اثرات محيط‌زيستي اين ميدان نفتي، به نظر مي‌رسد بهره‌برداري از اين ميدان نفتي، تير خلاصي بر پيكر نيمه جان تالاب هورالعظيم خواهد بود. در ادامه به برخي از دلايل اين توسعه نامتوازن اشاره گرديده است:
1- جانمايي طرح توسعه ميدان نفتي «سهراب» در قسمت شمالي تالاب (حوضچه شماره يك) صورت گرفته است كه با توجه به كليه مستندات موجود، اين محدوده تقريبا تنها قسمت بكر باقي‌مانده از تالاب است كه محل ورود انشعابات رودخانه كرخه (هوفل و نيسان) به تالاب بوده و قسمت عمده آبگيري تالاب از طريق اين انشعابات انجام مي‌گيرد.
لازم به توضيح است كه در گزارش ارزيابي اثرات محيط‌زيستي اين طرح درخواست خشك كردن
18 هكتار از اين محدوده مطرح شده و اعلام شده لوله‌هاي انتقال نفت در 7 نقطه با اين انشعابات رودخانه كرخه، تقاطع دارند. حفر 20 حلقه چاه در فاز اول و 12 چاه در فاز دوم عملا اين محدوده از تالاب را با تهديد جدي روبه‌رو خواهد كرد.
2- جانمايي طرح با ضوابط استقرار واحدهاي صنعتي و خدماتي مصوب سال‌هاي 1397 و 1398 در تناقض است.
3- برخلاف اثرات قابل‌توجهي كه اين طرح بر تالاب «هورالعظيم» دارد، در گزارش ارزيابي اثرات محيط‌زيستي تهيه شده براي طرح، بسياري از اين اثرات با شدت كم و ضعيف برآورد شده است. درحالي كه در صورت انجام ارزيابي منصفانه و نزديك به واقع، بسياري از اين اثرات در رده شديد و بسيار شديد واقع است كه با به‌كارگيري روش ماتريس ايراني، منجر به رد پروژه خواهد شد.
4- بهره‌برداري از ميادين نفتي در اين تالاب نقض صريح قانون حفاظت از تالاب‌ها و آيين‌نامه جلوگيري از تخريب و آلودگي غيرقابل جبران تالاب‌ها است.
5- طرح‌هاي توسعه ميادين نفتي در محدوده تالاب «هورالعظيم» ازجمله طرح‌هاي بسيار آلاينده و خسارت‌زا به اين اكوسيستم تالابي هستند كه اثرات و تبعات آنها در سطح ملي و بين‌المللي قابل‌توجه است و وفق مكاتبات معاونت حقوقي رياست جمهور و پيرو بازديد كارشناسان دفتر حفاظت و احياي تالاب‌هاي سازمان حفاظت محيط‌زيست از اين تالاب و برآورد خسارات وارده مطابق قانون حفاظت از تالاب‌ها، اهميت نحوه مديريت اين حجم از فعاليت‌ها و كاهش اثرات آن به شدت احساس مي‌شود.
در اين زمينه انجام چند اقدام به شرح زير ضروري
به نظر مي‌رسد:
-برآورد ارزش‌هاي اكولوژيك تالاب و ورود آنها به تحليل‌هاي هزينه-منفعت طرح‌هاي توسعه بهره‌برداري از ميدان نفتي سهراب
-برآورد ميزان كل خسارات اكولوژيك وارده به تالاب در راستاي تنوير افكار عمومي
-بازبيني گزارش ارزيابي اثرات محيط‌زيستي ميدان نفتي سهراب توسط متخصصين بي‌طرف دانشگاهي
-انجام ارزيابي اثرات اجتماعي ناشي از اجراي طرح توسعه نفتي سهراب در محدوده مطالعاتي
-برآورد ميزان تاب‌آوري تالاب هورالعظيم به منظور شناسايي استانه‌هاي بحران در اين تالاب ارزشمند و استراتژيك
لذا ما امضاكنندگان اين نامه؛ شبكه تشكل‌هاي مردم‌نهاد و اجتماع‌محور محيط‌زيست و منابع طبيعي كشور، ده‌ها تشكل محيط‌زيستي از 28 استان كشور كه پس از آگاهي از اخبار مرتبط، اختصاصا در جهت حفاظت و حمايت از تالاب، اعلام همراهي نمودند و جوامع محلي و اهالي و ساكنين مناطق مرتبط با تالاب هورالعظيم كه از ارسال اين مطالبه، حمايت نموده‌اند و فهرست مشخصات و امضاي آنان به پيوست اين نامه تقديم شده است، ضمن درخواست رسيدگي ويژه به موضوع توسعه ميدان نفتي سهراب و تاكيد بر نظر صريح و روشن رييس‌جمهور محترم مبني بر اينكه «توسعه، فرع بر محيط‌زيست است» و همچنين با تاكيد بر توجه مسوولان محترم به اين نكته مهم كه با فرض ضرورت اجراي اين طرح، امكان بارگذاري تاسيسات و احداث ميدان نفتي در خارج از محدوده تالاب وجود دارد و خوشبختانه توانمندي فني بومي در اين زمينه نيز در دسترس است، بدينوسيله تعهد به حفظ پايداري تالاب و زيست‌بوم‌هاي حساس اينچنيني را كه از مسير اتخاذ تصميمات عاقلانه و برآورد سود و زيان بلندمدت و آينده‌نگرانه مي‌گذرد، به عنوان يكي از الزامات بنيادين تصميم‌گيري و مديريت اين موضوع، از جنابعالي خواستاريم و يقين داريم ايجاد كوچك‌ترين اختلال و انحراف در اين الزام و تعهد را نخواهيد پذيرفت؛ ان‌شاءالله
پيشاپيش از توجه و اقدام مدبرانه حضرتعالي در اين زمينه سپاسگزاريم؛
با احترام دوباره
شوراي هماهنگي شبكه تشكل‌هاي مردم‌نهاد محيط‌زيست و منابع طبيعي كشور
امضاي 165 تشكل مردم‌نهاد از 31 استان كشور به همراه امضاي 103 نفر از معتمدين و افراد مورد وثوق از جوامع محلي اطراف تالاب هورالعظيم، به پيوست اين نامه، تقديم دبيرخانه سازمان حفاظت محيط‌زيست شده است و رونوشت برابر اصل آن در دفتر شبكه ملي جهت ارايه به رسانه‌ها و ساير مسوولان مرتبط و دستگاه‌هاي نظارتي، موجود و قابل ارايه است.