ايالات متحده براي خروج از بن‌بست خاورميانه راهكار روشني ندارد
سايه روشن آتش‌بس در غزه
از زمان آغاز جنگ اسراييل و حماس، دولت بايدن تلاش كرده است خط ظريف و محافظه‌كارانه‌اي را دنبال كند كه عبارت بود از حمايت از جنگ اسراييل عليه حماس در غزه و در عين حال فشار بر اسراييل جهت كاهش هزينه‌هاي انساني تهاجم خود و جدي انگاشتن نارضايتي‌هاي سياسي مشروع فلسطيني‌ها. اما كابينه نتانياهو با خط بطلان كشيدن بر رويكرد محافظه‌كارانه بايدن، حركت نااميدكننده‌اي و به‌طور فزاينده‌اي تكروانه را به سمت آنچه تندروهاي كابينه مدنظر داشته‌اند، رقم زده است. امروز حتي نزديك‌ترين متحدان ايالات متحده نيز خواستار «آتش‌بس فوري» هستند كه به تهاجم اسراييل در غزه پايان مي‌دهد. در داخل ايالات متحده، كاخ سفيد با فشار فزاينده‌اي از سوي دموكرات‌ها در كنگره امريكا و بخش‌هايي از پايگاه دموكرات‌ها براي تغيير تاكتيك‌هاي فعلي خود در برخورد با اسراييل مواجه است. با اين حال، آنچه دولت بايدن مي‌داند، اين است كه جامعه بين‌المللي نمي‌تواند راه‌حلي براي جنگ اسراييل و حماس از طريق فشار بر اين رژيم ديكته كند. اگر جامعه بين‌المللي از اسراييل مي‌خواهد كه راهبردهاي خود را در غزه تغيير دهد، مجبور است كه كابينه تندروي اين رژيم را متقاعد كند تا با رويكردي جايگزين مناسب براي هدف اعلام شده اسراييل جهت نابودي حماس در نوار غزه موافقت كند. در حال حاضر، آن راهبرد جايگزين براي غرب وجود ندارد، غربي كه خود در چالش دفاع از اوكراين به شدت گرفتار شده است.
كلاف سردرگم
اقدامات اسراييل در غزه منطقي وحشيانه دارد. بر اساس برآوردهاي ادعايي خود رژيم اسراييل، ارتش اين رژيم بين 20 تا 30 درصد از رزمندگان حماس را كشته و تنها 20 تا 40 درصد از تونل‌هاي آنها تا اواسط ژانويه تخريب شده است. همچنين لازم به يادآوري است كه حماس بيشتر شبيه ارتشي كلاسيك مي‌جنگد تا شبيه گروه شبه نظامي چريكي. به عنوان يك قاعده كلي، نيروهاي متعارف زماني كه بيش از 30 درصد از قدرت خود را از دست بدهند، در نبرد ناكارآمد در نظر گرفته مي‌شوند و پس از، از دست دادن 50 درصد نابود مي‌شوند. اما به نظر نمي‌رسد اين خواسته در كوتاه‌مدت براي اسراييل ميسر باشد. رزمندگان اين جنبش همچنان با توان بالايي در حال مقاومت و حتي بازسازي خود هستند و ناظران برآنند كه حذف توان نيروهاي حماس سخت به نظر مي‌رسد. غرب خواستار حذف حماس است و بارها به اسراييل در اين رابطه كمك‌هاي هنگفتي كرده است. اما از افكار عمومي خود بابت جنگي 5 ماهه كه به كشتار بيش از سي هزار نفر انجاميده، هراسان است. در عين حال، منتقدان رويكرد تهاجمي اسراييل در غزه نتوانسته‌اند راه‌حل جايگزين منسجمي را هم براي حذف تضعيف حماس و هم پايين آوردن آمار تلفات غيرنظاميان ارايه كنند. در عوض بيشتر اوقات، اشارات مبهمي به نياز به راه‌حل سياسي نامشخص براي منازعه وجود دارد. براي اينكه اين راهبرد بتواند جايگزين منسجمي باشد، بيشتر حول محور استفاده از تهديد انزواي ديپلماتيك در كنار تهديدهاي اقتصادي مي‌چرخد كه ممكن است اسراييل را مجبور به موافقت با «آتش‌بس فوري» كند. اين آتش‌بس به نوبه خود راه را براي يك راه‌حل سياسي بلندمدت، احتمالا حول راه‌حل دو كشوري هموار مي‌كند. مشكل حل خواهد شد؟ به نظر خير.
اهرم‌هاي ناكارآمد
فشار اقتصادي مانند تحريم شهرك‌نشينان افراطي يا محدود كردن كمك‌هاي نظامي بعيد است كه كارساز باشد. به‌طور كلي، تحريم‌ها سابقه ضعيفي در وادار كردن كشورها به كنار گذاشتن منافع اصلي امنيت داخلي، آن هم در كابينه افراطي نتانياهو دارند. حتي اگر فشار در ابتدا كارساز بود، براي اينكه راه‌حل سياسي پايدار باشد، اسراييلي‌ها نشان داده‌اند كه رويكردهاي آنها در قبال فلسطينيان لجوجانه و كينه‌توزانه است و فشارها براي دادن حقوق حداقلي فلسطينيان هم اين رژيم افراطي را به سمت ايدئولوژي ديوانه‌واري مي‌كشاند. به فرض اگر اسراييل تسليم فشارهاي خارجي شد و با آتش‌بس فوري موافقت كرد، فرداي آن روز چه شكلي خواهد بود؟ همان‌طور كه اسراييل و حماس هر دو اذعان مي‌كنند، با نيروي نظامي قابل توجهي باقي خواهد ماند كه تعداد آنها به هزاران نفر مي‌رسد. نظرسنجي‌ها نشان مي‌دهد محبوبيت حماس پس از 7 اكتبر در كرانه باختري رو به افزايش است و نيروهاي مقاومت در سراسر منطقه نيز پشت اين جنبش بسيج شده‌اند. نمونه آن انصارالله يمن است كه متهورانه درياي سرخ را زير سيطره آتش خود درآورده است. مساله ديگر تبادل اسرا و زندانيان است كه چالشي جدي بر سر راه آتش‌بس باقي مانده است. در اوايل ماه فوريه، حماس خواستار آزادي هزار و 500 زنداني فلسطيني از زندان‌هاي اسراييل بود كه حداقل 500 زنداني به حبس ابد و حبس‌هاي طولاني محكوم شده‌اند. فشارها در اسراييل در مخالفت با آزادي اين زندانيان كم نيست، اگرچه فشارها براي آزادي اسراي اسراييلي در دست حماس نيز رو به فزوني است، اين امر شرايط را براي كابينه نتانياهو سخت كرده است. گره آتش‌بس هر روز كورتر مي‌شود و شرايط براي غيرنظاميان سخت‌تر خواهد شد. در اين ميان، غرب و ايالات متحده ظاهرا هيچ راهبردي براي پايان دادن به اين وضع اسفناك ندارند. اگر حتي جبهه‌هاي جديدي در منطقه گشوده نشود كه احتمال آن كم است، حمله قريب‌الوقوع زميني اسراييل به رفح مي‌تواند فاجعه‌اي كم سابقه را رقم زند. با همه اين تفاصيل، شبكه الجزيره از تل‌آويو گزارش مي‌دهد كه كابينه جنگ رژيم اسراييل در حال بررسي پيشنهاد آتش‌بس در غزه و آزادي اسراي اسراييل پس از مذاكرات پاريس به نظر مي‌رسد «چيزي ملموس» را به همراه داشته است. رويترز نيز گزارش مي‌دهد كه نتانياهو كابينه جنگ اسراييل را براي «مذاكره درباره گام‌هاي بعدي» در مذاكرات براي آزادي اسرا و «حذف» حماس در رفح تشكيل داده است. حماس نيز به اسراييل در مورد برنامه‌هايش براي محدود كردن دسترسي به مسجدالاقصي در ماه مبارك رمضان هشدار داده است و جوزپ بورل، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا، برنامه‌هاي اسراييل براي ساخت سه هزار واحد جديد در كرانه باختري اشغالي را «التهاب‌آميز و خطرناك» خواند. همه اين تحولات نشان مي‌دهد كه بيم و اميدها براي چشم‌انداز آتش‌بس همچنان وجود دارد، اما به نظر مي‌رسد آخرين اميدها پيش از تهاجم زميني اسراييل به رفح كاملا رنگ ببازد، چراكه مي‌تواند جان بيش از يك ميليون آواره آن منطقه را تهديد كند و چشم‌انداز پايان اين جنگ را به كلي از بين ببرد.