روزنامه اعتماد بررسي كرد
چرايي هراس غرب از گسترش دامنه شراكت راهبردي ايران و روسيه؟
ايران و روسيه به امضا و اجراي توافقنامه جامع همكاريهاي گسترده موسوم به «موافقتنامه جامع همكاريهاي بيستساله» نزديك ميشوند و آنطور كه مقامات دو كشور ميگويند، نهايي شدن آن قريبالوقوع است. در واقع، ايران و روسيه، دو قدرت اوراسيا، در دهههاي اخير توانستهاند به نقاط مشتركي در مورد مسائل حياتي و راهبردي جهاني و منطقهاي دست پيدا كنند. از آسياي ميانه تا خاورميانه و از خليجفارس تا درياي سياه، به نظر ميرسد سرنوشت تهران و مسكو به هم تنيده شده است. پس پرسش اين است كه اين پيوند ميان تهران و مسكو تا چه اندازه راهبردي است؟
ژئوپليتيك؛ بهانهاي برجسته براي همگرايي
سفر پوتين به ايران در سال 2022 پس از آغاز جنگ در اوكراين كه اولين سفر او به كشوري غير از اقمار شوروي سابق از زمان آغاز حملهاش به اوكراين بود، حكايت از آن داشت كه مسكو ديگر در غرب به دنبال شريك راهبردي نيست و تمام شركاي خود را از ميان بازيگران قدرتمند منطقه همچون ايران، امارات، عربستان و فرامنطقهاي مانند چين ميطلبد. در اين ميان به نظر ميرسد روابط روسيه و ايران چيزي بسيار فراتر از روابط اقتصادي و نظامي است. دو بازيگر به واسطه اين روابط بيشتر به دنبال اهداف راهبردي همچون پيشرفت در برنامه صلحآميز هستهاي؛ برنامه توسعه تسليحات متعارف همچون موشك، پهپاد، جنگنده؛ ارسال ماهواره به فضا و همكاريهاي راهبردي تجاري همچون دالانهاي حمل و نقل و بهطور كلي ايستادگي تمام قد در مقابل غرب و ايدئولوژياش هستند.
موقعيت ژئوپليتيك ايران در منطقه و نقاط اتصالش به خليجفارس، درياي عمان و درياي خزر همواره يكي از گزارههايي است كه به لحاظ جغرافيايي ايران را براي روسيه جذابتر كرده و اين امر زماني براي مسكو بيش از پيش جذاب ميشود كه بدانيم حجم حمل و نقل كالا از هند به روسيه روز به روز در حال افزايش است. همچنين فروش نفت روسيه كه تحت شديدترين تحريمهاي غرب است، به بازار بيپايان هند در حال رشد، براي مسكو بسيار حياتي است. ارزش مبادلات تجاري بين هند و روسيه به بالاي 50 ميليارد دلار افزايش يافته است و دو كشور قصد دارند آن را تا 400 ميليارد دلار نيز افزايش دهند. اما حمل و نقل كالا و انرژي ميان هند و مسكو نيازمند دالاني امن است. به نظر ميرسد كه هم هند و هم مسكو ايران را چنين دالان امني ميدانند.
دالان بينالمللي حمل و نقل شمال-جنوب (INSTC)، شبكه چند حالته از مسيرهاي كشتي، ريلي و جادهاي به طول 7200 كيلومتر است كه براي جابهجايي بار بين هند، ايران، آذربايجان، روسيه، آسياي مركزي و اروپاست. اين مسير عمدتا شامل جابهجايي بار از هند، ايران، آذربايجان و فدراسيون روسيه از طريق كشتي، راهآهن و جاده است. هدف اين كريدور افزايش ارتباط تجاري بين شهرهاي بزرگ مانند بمبئي، مسكو، تهران، باكو، بندرعباس، آستاراخان، بندر انزلي و غيره است. مسيرهاي زميني دو مسير در سال 2014 تعريف شد، اولين مسير بمبئي به باكو از طريق بندرعباس و دوم بمبئي به آستاراخان از طريق بندرعباس تهران و بندرانزلي بود. هدف از اين مطالعه شناسايي و رفع تنگناهاي كليدي بود. نتايج نشان داد كه هزينههاي حمل و نقل به ميزان 2500 دلار به ازاي هر 15 تن محموله كاهش يافته است. ساير مسيرهاي مورد بررسي شامل قزاقستان و تركمنستان است. اين دالان راهبردي، تسهيلكننده حمل و نقل كالا بين آسياي مركزي و خليجفارس همچنين با توافقنامه عشقآباد براي حمل و نقل چندوجهي ميان هند، عمان، ايران، تركمنستان، ازبكستان و قزاقستان هماهنگ شده است.
پس به نظر ميرسد ايران به دليل داشتن موقعيت ويژه خود، نقطه اتصال بازارهاي بزرگ جهان به يكديگر است. در واقع، اتصال اقيانوس هند و درياي سياه به يكديگر براي روسيه در شرايط غيرتحريمي نيز بسيار حايز اهميت است و اين اهميت در زمان تحريم و جنگ دوچندان ميشود. مسكو از طريق اين دالان كه شاهرگ حياتي آن از ايران ميگذرد، ميتواند خود را از بنبست نسبي بيرون آورد و دسترسي به آبهاي گرم و پرتردد را براي خود فراهم كند. بازار رو به رشد شبه قاره و آسياي جنوب شرقي با اين مسير حمل و نقل نيز رونق خواهد گرفت. به علاوه، پيوندهاي تجاري ميان كشورها سبب استحكام پيوندهاي ژئواستراتژيك ميشود و ميتواند در ائتلافهاي بينالمللي، روابط تهران و مسكو را استحكام بخشد.
همكاريهاي امنيتي-نظامي
رسانه دولتي روسيه ريانووستي در 26 آوريل گزارش داد كه روسيه آماده گسترش همكاريهاي نظامي و فني با ايران است. سرگئي شويگو، وزير دفاع روسيه و محمدرضا قراييآشتياني، وزير دفاع جمهوري اسلامي ايران در جريان نشست همكاري شانگهاي در قزاقستان در مورد تقويت روابط امنيتي گفتوگو كردند. شويگو در اين ديدار بر افزايش قابل توجه قراردادهاي نظامي بين تهران و مسكو تاكيد كرد. نشست دوجانبه وزراي دفاع ايران و روسيه پس از افشاي اسناد محرمانه دولت روسيه در 17 آوريل انجام شد كه در آن بر هماهنگي بيشتر با ايران، چين و كره شمالي براي تغيير نظم جهاني به رهبري امريكا تاكيد شده است. در ماه دسامبر، ولاديمير پوتين، رييسجمهور روسيه از همكاري روسيه و ايران در بخشهاي انرژي، تجارت، كشاورزي و دانشبنيان پس از افزايش همكاريهاي اقتصادي ميان مسكو و تهران براي دور زدن تحريمهاي غرب استقبال كرد. به نظر ميرسد كه همكاريها در بعد نظامي و امنيتي رو به گسترش باشد. همكاريهاي ايران و روسيه در امور هوافضا و خريد و فروش تسليحات متعارف و راهبردي همچون فروش جنگندههاي سوخو-35 و سامانه دفاعي و اس-400 روسيه به ايران در سالهاي اخير مطرح بوده است. در همين حال، مسكو از تهران ميخواهد تا در برابر غرب در كنار روسيه بماند و در ائتلافي بر ضد هدف مشترك، يعني هژموني غرب اقدام كند.
به نظر ميرسد كه همكاريهاي امنيتي-نظامي تهران و مسكو به چالشي فزاينده براي ايالات متحده و متحدانش بدل شده است و در سالهاي اخير در تلاش براي برهم زدن همكاري بين مسكو و تهران بر آمدهاند. در اين راستا و به ويژه با آغاز جنگ اوكراين، غرب در هراس از تشديد همكاري تهران با مسكو است. ايران بارها اعلام كرده كه در حمله روسيه به اوكراين بيطرف است و بهرغم داشتن همكاريهاي نظامي-امنيتي با روسيه، در اين درگيري دخالتي ندارد. اما غرب بهطور مكرر ايران را متهم به فروش تسليحات به روسيه ميكند. حدود يكسال پيش، روزنامه وال استريت ژورنال به نقل از مقامات غربي مدعي شد، كشتيهاي باري از مبدا ايران تسليحاتي را به روسيه حمل كردهاند. شوراي امنيت ملي كاخ سفيد از اظهارنظر در اين باره خودداري كرد و اسناد ادعايي را فاش نكرد.
اخيرا دولت بايدن هشدار داده كه تعميق روابط بين تهران و مسكو خطري فراتر از پيروزي مسكو در اوكراين است. ايالات متحده و ناتو جنگ روسيه در اوكراين را تهديدي براي امنيت جهاني به ويژه براي كشورهاي عضو ائتلاف نظامي در مرزهاي غربي روسيه ميدانند. اما غرب بيش از پيش نگران همكاريهاي تهران و مسكو شده است، چراكه ميتواند هژموني آنها را به چالش بكشد. ايران كه در سالهاي اخير با توسعه تسليحات متعارف و پيشرفته خود توانسته است موقعيتي راهبردي براي خود در منطقه فراهم كند، اكنون با شراكت امنيتي-نظامي با روسيه به دنبال تسريع، تعميق و گسترش اين موقعيت راهبردي است. رزمايشهاي مكرر در خليجفارس و آبهاي آزاد در سالهاي اخير با همكاري مسكو حاكي از آن است كه ايران نه تنها قصد دارد در زمينه نظامي قدرت خود را در منطقه برجسته كند، بلكه فراتر از آن به واسطه پيوند با شركاي فرامنطقهاي نسبت به حضور ايالات متحده در منطقه نيز واكنش بازدارنده دارد و خواهد داشت.
آنا بورشچوسكايا، كارشناس ارشد موسسه واشنگتن براي سياست خاور نزديك گفت كه روابط ايران با روسيه به تدريج از حالت مبادلهاي به سمت راهبردي در حال حركت است. او معتقد است كه مسكو اكنون براي اولينبار در گستره وسيع روابط خود با تهران، به ايران وابسته است. او اين امر را تغيير تاريخي دانست، چراكه ايران در سالهاي اخير به قطب توليد سلاحهاي تاكتيكي و راهبردي در منطقه تبديل شده است. ايالات متحده و ساير متحدان اوكراين ماهها پيش هشدار دادند كه ايران ميتواند به صادرات موشكهاي بالستيك به هر گوشه دنيا اقدام كند كه روسيه نيز از آن مستثني نخواهد بود. اين امر نشان ميدهد كه موقعيت ايران براي مسكو بسيار راهبردي است و مسكو را در اين زمينه به تهران وابسته كرده است.
ورود جمهوري اسلامي ايران به سازمان همكاري شانگهاي روابط تهران با چين و روسيه را تقويت ميكند. سازمان همكاري شانگهاي در سال 2001 به عنوان سازماني بين دولتي تشكيل شد كه به مسائل سياسي، اقتصادي و امنيتي در سراسر اوراسيا ميپردازد. چين و روسيه بر سازمان همكاري شانگهاي تسلط دارند و كشورهاي عضو شامل هند، پاكستان، قزاقستان، قرقيزستان، تاجيكستان و ازبكستان هستند. ورود ايران به اين سازمان ميتواند همكاريهاي امنيتي تهران و مسكو را تعميق بخشد. به عقيده ايوانا استرادنر، تحليلگر امور راهبردي روسيه، با توجه به كمكهاي جديد امريكا به اوكراين، روسيه همچنان به دنبال كمك بيشتر از متحدان خود خواهد بود. اين امر باعث ميشود كه غرب خود را محق ميداند كه به متحدينش سلاح و كمك برساند، روسيه نيز خود را محق ميداند كه از شركاي خود كمك بخواهد. استرادنر مدعي است كه برد روسيه در اوكراين و اروپا در واقع برد ايران است. روسيه و ايران بر اين باورند كه ايالات متحده دشمن مشترك آنهاست و آنها در برابر واشنگتن متحد هستند. اوكراين و خاورميانه دو ميدان نبردي هستند كه ايران و روسيه نه تنها براي دستيابي به اهداف نظامي، بلكه به اهداف راهبردي خود براي بازنويسي نظم جهاني بينالمللي در آن عمل ميكنند.
به عقيده هنري ماير، شراكت كرملين با ايران بخشي از فشار گستردهتر براي مقابله با ايالات متحده و متحدانش در خاورميانه است، جايي كه روسيه به دنبال تقويت حضور نظامي خود از جمله ايجاد پايگاه دريايي در بنادر سوريه در مديترانه شرقي است. در اين ميان، روسيه به نظر به دنبال نوعي آرامش، دستكم در مرزهاي سوريه است. اما اسراييل به دنبال ممانعت از نفوذ ايران در منطقه و ضربه زدن به حزبالله لبنان، قدرتمندترين متحد ايران است. همين مساله ميتواند روسيه را به ديپلماسي عليه اسراييل سوق دهد. روسيه كه از متحدان سوريه محسوب ميشود و داراي پايگاههاي نظامي در اين كشور است، قابليتهاي دفاع هوايي گستردهاي در سوريه دارد كه در صورت به خطر افتادن منافعش ممكن است از آنها استفاده كند. به نظر ميرسد دستكم در رويارويي اخير ايران و اسراييل، روسيه طرف ايران را گرفته باشد. روسيه پس از پاسخ موشكي و پهپادي ايران در 13 آوريل به اسراييل، با حمايت از تهران، پاسخ ايران را را اقدامي «دفاع از خود» توصيف كرد. اين ميتواند نشانهاي از حركت به سمت عميقتر شدن همكاريهاي امنيتي دو كشور باشد. ناگفته نماند كه مسكو روابط نزديكي با تلآويو دارد، اما بايد ديد اين نزديكي تا چه اندازه در راستاي منافع مسكو در منطقه ادامه يابد.
دانا استرول، مدير تحقيقات و شلي و مايكل كاسن، عضو ارشد موسسه واشنگتن براي سياست خاور نزديك نيز معتقد است كه در ميانمدت تا بلندمدت، سطح مبادله نظامي ميان ايران و روسيه پيامدهايي بر امنيت تجهيزات دفاعي با منشا ايالات متحده دارد. اين همكاريها شامل ارتقاي رادارهاي دفاع هوايي ايران در حالي انجام ميشود كه تهران را قادر سازد تا در صورت تهاجم ادعايي احتمالي ايالات متحده يا اسراييل از خود دفاع كند. ارتقاي توانمنديهاي نظامي متعارف ايران از سوي روسيه ميتواند به بررسي مجدد مفروضات و ترتيب نبرد عليه طرحهاي نظامي ايالات متحده و اسراييل كمك كند. استرول مدعي است كه خطرات بلندمدت چنين همكاريهايي براي غرب قابل توجه است: روسيه و ايران با هم به سمت توسعه تكنيكهايي براي غلبه بر سيستمهاي دفاعي ايالات متحده و متحدانش و شكست تواناييهاي تهاجمي پيش ميروند.
پشت پرده نزديكي تهران- مسكو
در حالي كه جهان درگير جنگ غزه و بحران در حال ظهور پيرامون عبور آزاد براي كشتيراني در درياي سرخ بوده است، بسياري از ناظران اين تحولات را موجب نزديكي هر چه بيشتر ايران و روسيه قلمداد ميكنند. در 25 دسامبر 2024، تهران و اتحاديه اقتصادي اوراسيا (EAEU) به رهبري روسيه قرارداد تجارت آزاد امضا كردند. اين توافق پس از سفر سيد ابراهيم رييسي، رييسجمهور ايران به روسيه در آن ماه صورت گرفت كه در آن دو طرف، در كنار ساير موضوعات، درباره غزه و توسعه دالان حملونقل بينالمللي شمال-جنوب گفتوگو كردند كه بين طرفهاي امضاكننده اجرا ميشود. بهزعم اميل عودلياني، تحليلگر امور روسيه در مركز تحليل سياست اروپا، اين توافق در برهه كنوني براي دو طرف بسيار مهم است، زيرا روابط بين اين دو قدرت اوراسيا را تقويت ميكند كه به دنبال تغيير شكل نظم جهاني به رهبري غرب هستند. جنگ در غزه و اوكراين نشان ميدهد كه رويارويي غرب و محور در حال شكلگيري ايران، روسيه و چين رو به گسترش است و زمان و برهه كنوني نشاندهنده همسويي گستردهتر بين تهران و مسكو است.
يكي از اين محورها، تعميق همكاريهاي نظامي و ارسال سلاحهاي متعارف است. عودلياني مدعي است كه جنگ در اوكراين و غزه به تقويت قابل توجه روابط دوجانبه تهران-مسكو منجر شده است. او مينويسد كه اگر قبل از سال 2022، روسيه در مورد تسليح يا حمايت ديپلماتيك از ايران خود را بينياز ميديد، پس از شروع جنگ در اوكراين، تحريمهاي غرب روسيه را وادار كرد تا در موضع سنتي خود تجديدنظر و دست نياز به سوي شركاي خود در شرق، به ويژه ايران دراز كند. اين در حالي است كه دكترين رسمي جمهوري اسلامي ايران اعلام بيطرفي در جنگ اوكراين است، اما تعامل تسليحاتي با روسيه را در چاچوب اين دكترين پي خواهد گرفت.
علاوه بر تعامل تسليحات متعارف، در حوزههاي ديگر نيز تجارت ايران و روسيه رو به گسترش است. در همين حال، غرب توافقنامه تجارت آزاد را از نزديك تماشا خواهد كرد. اين بخشي از تلاشهاي كرملين براي جهتدهي مجدد تجارت و سرمايهگذاري خود از غرب به سمت كشورهاي آسيايي است. در واقع، روابط تجاري روسيه با همسايگان آسيايي خود به شدت افزايش يافته است، گرچه اين امر تا حدي به فرار قابل توجه تحريمها مربوط ميشود. اين تغيير در الگوهاي تجارت روسيه تا حد زيادي به دليل ثبات نسبي تجارت خارجي و توانايي آن در مقاومت در برابر تحريمهاي غرب است. براي اينكه كرملين بتواند به تلاشهاي جنگي خود عليه اوكراين ادامه دهد، بسيار مهم است. گردش تجاري روسيه و ايران نيز با چه سرعتي در حال افزايش است. ميزان گردش تجاري در سال 2022، با پيشبيني رشد بيشتر، با 20 درصد افزايش به 9/4 ميليارد دلار رسيد. دو طرف همچنين به شدت براي استفاده از ارزهاي ملي فشار آوردهاند و در مورد پتانسيل يك ارز ديجيتال مشترك با پشتوانه طلا بحث كردهاند كه ميتواند باعث دور شدن از دلار امريكا شود.
به عقيده عودلياني، با اين حال، اين رويكرد در شرايط فعلي همچنان مشكلساز است. دلار همچنان ارزي است كه ريال و روبل به عنوان ابزاري براي تعيين ارزش واقعي محصولات معامله شده بين خود از آن استفاده ميكنند. سيستمهاي بانكي دو كشور در تلاش براي فرار از سيستم پرداخت سوييفت با ادغام سيستم پرداخت مير روسيه در نسخه ايراني (سيستم بانكي شتاب)، همكاري خود را افزايش دادهاند. در سال 2022، روسيه بزرگترين سرمايهگذار خارجي ايران به ويژه در پروژههاي نفتي بود. نيروگاه اتمي بوشهر و نيروگاه حرارتي سيريك دو سرمايهگذاري مشترك حياتي ديگر بودند، گرچه ايران در سالهاي اخير نگران كندي سرعت سرمايهگذاري روسيه در ايران بوده است. در سال 2023، روسيه متعهد شد كه در ساخت يك بخش 160 كيلومتري از راهآهن رشت - آستارا به ارزش 650 ميليون دلار سرمايهگذاري كند. برخي ناظران استدلال ميكنند كه مسير تكميل شده روزي ميتواند رقيب كانال سوئز باشد.
پس در بعد تجاري، همسويي روسيه و ايران، به موازات روابط مسكو با ديگر قدرتهاي اوراسيا و خاورميانه، نشاندهنده تغيير اساسي در پويايي جهاني در اين عرصه است. جنگ در اوكراين، رقابت چين و امريكا و افزايش نفوذ چين در خاورميانه احتمالا همكاري اقتصادي بين تهران و مسكو را تقويت ميكند.
گلچهره تضميني، تحليلگر سياسي و از اعضاي موسسه مطالعات انرژي ايران در موسسه ميدل ايست در تحليلي مينويسد كه كرملين در سالهاي اخير و در پي تحريمهاي غرب عليه ايران، مانع از انزواي سياسي و اقتصادي تهران شده است. اما عمق اين همكاري راهبردي تا كجاست؟ برخي تحليلگران ادعا ميكنند كه ايران وزنه تعادل موقت يا ابزار چانهزني روسيه در برابر غرب، به ويژه پس از خروج ايالات متحده از برجام است. بر اساس اين روايت، ميزان گسترش يا انقباض همكاريهاي ايران و روسيه بستگي به اين دارد كه روابط امريكا و روسيه در زمانهاي متفاوت ممكن است تغيير كند و بر اساس يك سناريوي ادعايي تهران وجهالمصالحه قرار گيرد. اما به نظر اينچنين نباشد. تهران در منطقه خاورميانه و حتي اوراسيا به قدرتي راهبردي بدل شده و در سالهاي اخير با ايجاد ائتلافها و اتحادهايي در منطقه و جهان تلاش داشته است كه در مقابل هر گونه وابستگي كه بتواند ابزاري براي فشار بر آن ايجاد كند، بايستد.
سفير سابق ايران در روسيه، مهدي سنايي، با اين نظر مخالف است. او استدلال ميكند كه روابط مسكو و تهران بسيار عميقتر و گستردهتر از آن چيزي است كه بسياري از تحليلگران تاكنون به آن توجه كردهاند. سنايي معتقد است كه روابط بهطور مشخص «راهبردي» براي دو طرف سودمند است. بهزعم سنايي، با در نظر گرفتن طول عمر و ثبات اين شراكت راهبردي، روسيه به مراتب بيشتر براي ايران در قالب دوستي بوده است تا دشمني و بيتفاوتي. روسيه كه مايل به همكاري با ايران است، ثابت كرده كه تامينكننده مهم سيستمهاي تسليحاتي پيشرفته، تجهيزات نظامي و فناوري است. ممكن است اجراي قراردادهايي كه در گذشته ميان ايران و روسيه امضا شده بود (ساخت نيروگاه اتمي بوشهر و تاخير در تحويل سامانه پيشرفته پدافند هوايي اس-300 به ايران) به تاخير افتاده باشد، با اين حال، به گفته يك مقام ايراني، در حالي كه روسيه سامانههاي دفاعي را به موقع تحويل نداد، اما در نهايت تحويل داد.
گلچهره تضميني نيز در تحقيقي، خطوط عميقتري از همگرايي تهران و مسكو را بررسي ميكند. او با ايجاد يك شبكه تحليلي گستردهتر، بافت همبند اساسي را شناسايي كرده كه مسكو و تهران را به هم متصل ميكند. تضميني استدلال ميكند كه روسيه و ايران جهانبيني ژئوپليتيكي مشابهي دارند كه بر اساس ويژگيهاي فرهنگي-تمدني شكل ميگيرد و تبارشناسي گفتماني مشابهي در رابطه با غرب دارند. روسيه، به ويژه نظامهاي ايدئولوژيك و قدرت آتلانتيك به رهبري ايالات متحده را به چالش ميكشد و در اين راستا، ايران را شريكي حياتي ميداند. هر دو بازيگر با ايده يك ائتلاف هماهنگ و واحد يا با مجموعهاي از دولتها (در قالب ائتلاف بينالمللي و منطقهاي) با توانايي تحميل ارزشهاي هنجاري و ساختارهاي قدرت غرب مخالفند. در عوض، مسكو و تهران با ديدگاه كثرتگرايانهتري از نظم بينالملل موافق هستند و بينالملليگرايي مستقل را بر مداخلهگرايي ليبرال ترجيح ميدهند. بنابراين تضميني نتيجه ميگيرد كه در حالي كه ماموريت سخت مسكو رمزگشايي از ماهيت روابط روسيه و ايران را به چالشي تبديل كرده، همسويي كشتيهاي مسكو-تهران بهطور محكم در مجموعه گستردهتري از اصول و اولويتهاي مشترك لنگر انداخته است.
با توجه به رقابت و درگيريهاي اخير منطقهاي ايران، و ردپاي رو به گسترش مسكو در صحنههاي مختلف، ايالات متحده و كشورهاي رقيب احتمال اين واقعيت را در نظر ميگيرند كه همسويي روسيه و ايران يكي از ويژگيهاي پايدار چشمانداز سياسي خاورميانه است. همكاري اين دو در زمينههاي مختلف ميتواند در بلندمدت چالشي بزرگ براي غرب ايجاد كند، چراكه به نظر ميرسد هر چه جلوتر ميرويم، اين همكاريها راهبرديتر و چشمانداز آنها بلندمدتتر ميشود.