گروه گزارش
تجمع‌كنندگان در سفرهاي احمدرضا رادان به شهرهاي مختلف خواستار «حذف مصوبه حجاب مجلس و ادامه اجراي طرح نور» هستند، موافقان و مخالفان طرح نور چه كساني هستند و دستاوردهاي واقعي اجراي اين طرح چيست؟
25 فروردين ماه سال جاري بود كه با بازگشت ماموران نيروي انتظامي، گشت ارشاد، حجاب‌بان‌ها و ون‌هاي سفيد براي اجراي «طرح نور» و «مبارزه با بي‌حجابي» موافقان و مخالفان اين موضوع در صف‌بندي‌هاي جدا قرار گرفتند. طرحي كه مهدي فضائلي، عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب تلويحا نخستين واكنش انتقادي را از درون ساختار حاكميت به آن نشان داد و البته شمار حاميان و موافقان نيز كم نبودند؛ از احمد خاتمي، امام جمعه تهران كه از اين طرح دفاع كرد و گفت «به زور كسي را به بهشت نمي‌بريم، اما جلوي ناهنجاري خواهيم ايستاد» تا غلامحسين محسني‌اژه‌اي، رييس قوه قضاييه كه در جلسه شوراي عالي اين نهاد تاكيد كرد كه «اگر پليس به كسي تذكر داد و او تمرد كرد يا به پليس تعرض كرد با متخلف طبق قانون برخورد مي‌كنيم.»
منتقدين اين طرح اما برخلاف دهه‌هاي گذشته در تقسيم‌بندي‌هاي جديدي قرار گرفتند. اگر تا دهه 80 اين تنها اصلاح‌طلبان بودند كه در داخل كشور، در صف مقدم انتقاد از شيوه‌هاي برخورد با موضوع آنچه «بدحجابي» خوانده مي‌شد، قرار داشتند حالا منتقدين اجراي اين طرح در گروههاي ديگري و فارغ از مساله دو جناح سياسي كشور تفكيك شدند.
مخالفين طرح نور چه كساني هستند؟
گروه اول منتقدين اين طرح گروههاي خارج از كشور و جرياني كه در ادبيات سياسي داخلي «برانداز» خوانده مي‌شوند، هستند. موافقان طرح مي‌گويند اين گروه از منتقدين به موضوع « مبارزه با بدحجابي و مقوله حجاب» به عنوان روزنه‌اي براي پيگيري خط براندازي نگاه مي‌كنند.
گروه دوم جريان‌هاي داخل كشور هستند كه به موضوع حجاب اختياري تاكيد دارند و مي‌گويند تجربه 4 دهه گذشته نشان مي‌دهد اين شيوه برخورد با موضوع حجاب منجر به ارتقای سطح حجاب اسلامي در جامعه نشده و دستاوردي براي تحقق اين امر شرعي نداشته است. مدافعان حجاب اختياري همچنين بر مساله حقوق شهروندي در اين حوزه تاكيد مي‌كنند.
گروه سوم بر مساله حدود و ثغور موضوع حجاب تاكيد كرده و مي‌گويند كه در مورد مساله حجاب نمي‌توان حد مشخص و تعريف شده‌اي در شرايط امروز جامعه درباره بدحجابي و بي‌حجابي تعريف كرد. گروهي كه در بين آنها نيروهاي مذهبي نيز حضور دارند و به اظهارات چهره‌هايي همچون سردار سليماني درباره مساله دختران كم‌حجاب استناد مي‌كنند.
گروه ديگري در صف منتقدين اجراي اين طرح قرار گرفتند، كساني هستند كه در سال‌هاي گذشته دلخوري‌هايي از شيوه برخوردهاي گشت ارشاد دارند يا بر اين دلخوري‌ها تاكيد دارند. اين گروه مي‌گويند تجربه فعاليت‌هاي گشت ارشاد پيش از اين نشان داده است كه اين شيوه ورود براي موضوع حجاب، تنها به لجبازي دامن مي‌زند. اين ديدگاه نكته مهمي را در مساله طرح نور برجسته ميكند؛ هراس از سياسي شدن موضوع حجاب ذيل سياست‌هايي همچون گشت ارشاد يا طرح نور.
حاميان طرح نور؛ از دغدغه‌هاي شرعي
تا مطالبات سياسي
«فرمانده بدون تعارف»، احمدرضا رادان كه16 ماه است سكان فرماندهي نيروهاي فراجا را در دست گرفته و حالا در خط مقدم اجرا و دفاع از طرح نور است، روزهاي اخير، در سفرهايي منظم به شهرهاي مختلف، از اين طرح دفاع كرده است. سفرهايي كه گفته مي‌شود به دعوت مردم شهرهاي مختلف و براي حمايت از طرح نور و فراجا در اجراي اين طرح بوده است. تجمعاتي با بهانه حضور رادان اما با پيام‌هاي روشن؛ انتقاد از وضعيت حجاب در كشور، انتقاد از تعلل دستگاه‌هاي مختلف در اين باره، انتقاد از مجلس به دليل مصوبه حجاب كه تجمع كنندگان آن را كارا و كارآمد نمي‌دانند و حتي برجام فرهنگي مي‌خوانند و البته حمايت تمام‌قد از طرح نور و طراح و مجري آن.
حضور و اظهارات رادان بازتاب رسانه‌اي جدي داشته است، به خصوص وقتي هفتم ارديبهشت سال‌جاري، در جمع گروهي از حاميان طرح نيروي انتظامي براي برخورد با بي‌حجاب‌ها و در مواجهه با شعارهايي در حمايت از نيروي انتظامي در شهرستان قم، اشك ريخت. ويديوي اين تصوير از رادان و اشك‌هايش نيز بازتاب رسانه‌اي زيادي داشت. علاوه بر تصاوير اين سفر، اظهارات رادان در شهرهاي ديگر نيز در داخل و خارج از كشور مورد توجه بود. اظهاراتي كه به نوعي اهميت موضوع حجاب را براي او و نهاد تحت امرش تبيين كرد و نشان داد مساله تا چه اندازه براي آنها خط قرمز است.
رادان در سفر به قم البته دفاع تمام‌قدي از فراجا در اجراي طرح نور داشت و درباره نحوه برخورد پليس با شهروندان در مورد مساله حجاب داشت و گفت: «يكي از تهمت‌هايي كه به نيروي انتظامي مي‌زنند آن است كه پليس فقط به امر حجاب و عفاف توجه دارد كه اين‌گونه نيست.»
در همين سفر بود كه رادان به اظهارات محمدحسين طاهري آكردي دبير ستاد امر به معروف كه گفته بود «در طرح نور، كار امنيتي است و فرماندهي نيروي انتظامي مستقيما با اين طرح سر و كار دارد» نيز واكنش نشان داد و با تاكيد بر اينكه نيروي انتظامي در مورد حجاب «نگاه امنيتي ندارد»، گفت: آن كسي كه موضوع را امنيتي مي‌بيند و اين شبهه را مي‌آورد، مي‌خواهد مردم را در برابر واژه‌اي قرار بدهد كه از اساس غلط و بي‌خود است.
طاهري آكردي در گفت‌وگوي دوم ارديبهشت ماه سال جاري با خبرگزاري فارس انتقاد كرده بود كه مسووليت ستاد امر به معروف در زمينه حجاب از ارديبهشت سال گذشته به «ستاد عفاف و حجاب» زير نظر وزارت كشور واگذار شده است.
او در اين گفت‌وگو اظهارات چند روز قبل نمايندگان مجلس يازدهم مبني بر اينكه «بازگشت گشت ارشاد مانند لايحه حجاب و عفاف طرح دولت رييسي است و وزارت كشور اين موضوع را اداره ميكند» را نيز تاييد كرده بود. آكردي همچنين در همين گفت‌وگو درخواست كرد كه «اگر كسي دستگير شد با او برخورد قهري نشود» و هشدار داد كه اين نهاد از ماموران متخلف در «طرح نور» دفاع نمي‌كند.
تمركز اظهارات رادان در سفر به قم و مشهد اما بر خود مساله حجاب بوده و درباره موضوع تقسيم وظايف در اين باره واكنشي نشان نداده است. اتمام‌حجت او در سخنراني‌اش در همين سفر هم قابل توجه است، چراكه او حفظ يا از دست رفتن خاكريز «حجاب» را تعيين كننده خوانده است: «بعضي از خاكريزها تعيين‌كننده است چه حفظ آن و چه از دست دادن آن. اگر خاكريز حجاب و عفاف شكست بخورد، ديگر كسي در مقابل ظلم و ستم ايستادگي نخواهد كرد.»
اين اظهارات رادان نقشه كاملي از ديد او و فراجا درباره موضوع حجاب و كساني كه وحيد يامين‌پور حلقه سخت نظام خوانده بود را ارايه مي‌دهد؛ تصويري بر اين مبنا كه حجاب خط قرمزي ابدي است. درست همان تحليلي كه يامين‌پور در تيرماه سال 1401 ارايه داد. وقتي گفت كه «اباحه‌گري در حوزه اخلاقيات» به معناي پايان انقلاب اسلامي است.»
همان گفت‌وگوي جنجالي كه يامين‌پور در قامت معاون وزير ورزش و جوانان با ادبياتي عجيب گفت: «مي‌گويند روسري را آزاد كن، اما او به برداشتن روسري اكتفا نمي‌كند؛ الان روسري را زده روي چوب و روي بلندي ايستاده، فردا شورتش را روي چوب مي‌زند.»
تعبير رادان از «خاكريز حجاب و عفاف» مشابه هشدار يامين‌پور درباره «اورجينال سكولار شدن نظام» است، وقتي كه تهديد كرد كه در صورت كوتاهي درقبال اين مسائل «حلقه سخت طرفداران نظام عبور از برخي اصول را تحمل نمي‌كنند و از قطار انقلاب پياده مي‌شوند.»
پيام‌هاي پلاكاردهاي تجمعات؛ از انتقاد
به دولت تا درخواست لغو لايحه حجاب
سفرهاي اخير رادان اما نكات قابل توجه ديگري نيز داشته است. انتشار تصاويري از پلاكاردهايي كه در تجمعات قم و مشهد در دست گرفته شده حاكي از نوع نگاه، اختلاف‌نظرهاي گروههاي مختلف اصولگرا و انقلابي در بدنه مردمي و البته انتقادهاي تجمع‌كنندگان از راه و روش در حوزه حجاب است.
به‌طور مثال در پلاكاردهايي كه طلاب و روحانيون در تجمع قم در دست دارند به نوعي از ابراهيم رييسي به خاطر «عدم حمايت همه‌جانبه از رادان در اجراي طرح نور» انتقاد كردند. در يكي از اين تصاوير، پلاكاردي ديده مي‌شود كه روي آن نوشته شده است: « سردار ما چه تنهاست، رييس‌جمهور كجاست.»
در پلاكارد ديگري در تجمع برگزار شده در شهر مشهد، مطالبه ديگري نيز مطرح شده است؛ انتقاد از لايحه حجاب، درخواست حذف آن و پيگيري و اجراي طرح نور. در تصاويري كه از اين تجمع منتشر شده با عناويني از قبيل: «لايحه خطرناك» از مصوبه حجاب مجلس يازدهم ياد شده يا در شعار ديگري مخالفت با اين لايحه كه هنوز بين شوراي نگهبان و مجلس يازدهم در رفت و آمد است و درخواست حذف آن به نفع طرح نور اين‌گونه بيان شده است: «لايحه التقاطيه، يه برجام فرهنگيه.»
همگام با اين درخواست‌ها در تجمعاتي كه رادان در آن حضور داشته است، حسين شريعتمداري نيز به صراحت اين ايده را مطرح كرد. شريعتمداري طي يادداشتي در اين روزنامه با تاكيد بر اينكه « لايحه حجاب و عفاف همچنان محل بحث و نقد محافل سياسي-رسانه‌اي است»، گفته است: «مروري بر متن لايحه عفاف و مسيري كه تاكنون طي كرده است، اين نگراني جدي را پيش مي‌كشد كه مبادا همان‌گونه كه برجام به جاي لغو تحريم‌ها، تعداد آنها را دو برابر كرد، لايحه عفاف و حجاب نيز به جاي پيشگيري از ناهنجاري كشف حجاب، گسترش اين پديده پلشت را به دنبال داشته باشد. علي‌رغم برخي تغييرات، موارد سوال‌برانگيز كماكان يا كم و بيش در متن لايحه ديده مي‌شود كه مي‌تواند كارآمدي آن را با ترديد‌هاي جدي روبه‌رو كند.»
او با انتقاد از بندهاي مختلف اين لايحه و طرح انتقاداتي از مفاد آن و پيش‌بيني چالش‌هاي جدي در مرحله اجرا تاكيد كرده است كه «اقدام اخير نيروي انتظامي در قالب «طرح نور» نه فقط تاكنون طرح موفقي بوده است بلكه با جرات مي‌توان گفت كه تنها طرح و اقدام موفق و كارساز طي يك‌سال اخير است. در اين خصوص گفتني است كه اولا؛ اين طرح، كمترين ربطي به لايحه عفاف و حجاب ندارد بلكه اجراي قوانين موجود است كه طي يك سال گذشته در حركتي مشكوك، متوقف مانده بود. در صورتي كه لايحه عفاف و حجاب به‌گونه‌اي كه در مجلس تهيه شده است به تصويب شوراي نگهبان برسد، از ادامه اجراي طرح نور نيز جلوگيري خواهد شد و اميد تازه‌اي كه با اجراي اين طرح در افق پيش‌روي ملت پديد آمده است هم
بر باد خواهد رفت.»
مديرمسوول روزنامه كيهان در اين يادداشت نوشته است كه اين «نگراني جدي» وجود دارد كه همان‌گونه كه «برجام» به جاي لغو تحريم‌ها، تعداد آنها را دو برابر كرد، لايحه عفاف و حجاب نيز «به جاي پيشگيري از ناهنجاري كشف حجاب، گسترش اين پديده را به دنبال داشته باشد.»
اظهارات شريعتمداري درحالي است كه پيش از اين نقد خاصي در ارتباط با مصوب حجاب و عفاف مطرح نكرده بود اما با اجراي طرح نور گويا ترجيح برخي چهره‌ها و جريان‌ها تداوم اجراي اين طرح و رها كردن مصوبه جنجالي مجلس يازدهم باشد.
حذف لايحه حجاب به نفع طرح نور؟
علي‌رغم مطالبه تجمع‌كنندگان در شهرهايي كه رادان به آنها سفر داشته درباره كنارگذاشتن لايحه حجاب و تاكيد حسين شريعتمداري بر لزوم مسكوت گذاشتن اين لايحه و پيگيري طرح نور فراجا، خود رادان در اين باره نظر مستقيمي بيان نكرده است.
او در اجتماع مردم اصفهان كه براي حمايت از طرح فراجا در گلستان شهداي اين شهر جمع شده بودند، به نوعي از اين لايحه دفاع كرد و گفت: «نمايندگان مجلس اصفهان كه پيگير لايحه حجاب و عفاف بودند هم تلاش كردند، هم آبرو گذاشتند، دعوا كردند و خون دل خوردند تا از دين خدا دفاع كنند و اگر هم اتفاقي نمي‌افتاد آبرويي كه آنها گذاشتند ذخيره آخرت و خير دنيا براي آنها مي‌شد.»
اظهارات رادان و عدم بيان مطلب مستقيمي عليه مصوبه حجاب مجلس يازدهم توسط رسانه‌ها مورد ارزيابي‌هاي مختلفي قرار گرفت. پايگاه خبري جهان‌نيوز، نزديك به عليرضا زاكاني محتواي صحبت رادان در اين سخنراني را تاييد لايحه حجاب توسط فرمانده فراجا خواند و از اساس طرح نور را «فاز اول» اين لايحه توصيف كرد.
جهان‌نيوز در مطلبي در اين باره نوشته است: «رادان براي تمجيد و تشكر از نمايندگان مجلس، تاكيد كرد كه آنها هم براي طرح نور و هم لايحه حجاب و عفاف تلاش كردند و اصولا اين دو در كنار يكديگرند و نه جدا! متاسفانه برخي انتقادات يكسويه و غير دقيق در فضاي مجازي به گونه‌اي شبهه افكني مي‌كرد كه گويا لايحه حجاب و عفاف در تقابل با طرح نور يا در تضعيف فراجا است اما اين موضع سردار رادان نشان داد عملا طرح نور، پيوست ميداني و فاز اول از قانون جامع حجاب و عفاف است.»
رادان در سفر اخير خود به اصفهان تاكيد كرده است كه «بيشترين كساني كه در طرح «نور» براي تحميل حجاب اجباري و لايحه «عفاف و حجاب» تلاش كردند، نمايندگان اصفهان بودند.»
علي‌رغم اين تاكيد شفاف و سابقه پررنگ برخي نمايندگان اصفهان در پيگيري و تصويب مصوبه حجاب و عفاف از لايحه اين موضوع، طرح نور مدافعان علني ديگري نيز داشته است؛ از چهره‌هاي برجسته جبهه پايداري كه سكانداران اصلي تصويب لايحه حجاب در مجلس يازدهم بودند تا علمايي كه از وضعيت حجاب ابراز نگراني كرده بودند. محمود رجبي، رييس موسسه آموزشي و پژوهشي امام‌خميني يازدهم ارديبهشت ماه با تقدير از نيروي انتظامي در به‌كارگيري طرح نور، عزم و اراده فراجا در برخورد با مفاسد اجتماعي را تحسين و تصريح كرد: نيروي انتظامي خطر را به خوبي احساس كرده است و اينكه قرار است طرح نور را ادامه دهند، كار بسيار خوبي است.
آيت‌الله نوري همداني نيز دهم ارديبهشت ماه سال جاري در ديدار عده‌اي از بانوان قرآن‌پژوه آغاز برنامه «طرح نور» در زمينه حجاب توسط نيروي انتظامي را امري مبارك و مورد حمايت خواند و تاكيد كرد كه درباره حجاب به‌شدت حساس هستيم.
خبرگزاري صداوسيما نيز هشتم ارديبهشت نوشت كه «آيت‌الله ناصر مكارم شيرازي از مراجع عظام تقليد در پيامي شفاهي كه توسط فرزندشان حجت‌الاسلام محي‌الدين مكارم شيرازي روز جمعه ۷ ارديبهشت به سردار رادان ابلاغ شد، از اقدامات وي و فراجا در مساله حجاب و اجراي طرح نور قدرداني و حمايت كرد.»
مجيد ميراحمدي، معاون امنيتي و انتظامي وزير كشور هم هفتم ارديبهشت‌ماه، در گفت‌وگو با خبرگزاري فارس، تاكيد كرد كه «همه مسوولان قوا بالاتفاق بر اجراي قانون تاكيد دارند و حامي فراجا هستند.»
مجلس يازدهم و طرح نور و مصوبه حجاب
مجلس يازدهم اما به نظر مي‌رسد چندان موافق ايده مسكوت گذاشتن لايحه و مصوبه حجاب به نفع طرح نور نيست. موسي غضنفرآبادي، رييس كميسيون حقوقي و قضايي مجلس يازدهم در روزهاي اخير با اشاره به آخرين وضعيت لايحه حجاب گفت: «ايرادات لايحه عفاف و حجاب را برطرف كرديم ان‌شاءالله ببينيم شوراي نگهبان چه كار مي‌خواهد كند.» او همچنين در پاسخ به اينكه آيا طرح نور نيروي انتظامي ارتباطي به قانون مجلس دارد، گفت: «بله، جداست و ارتباطي ندارند.»
علاوه بر اين اظهارات اخيرا بانكي‌پور، نماينده اصفهان و از چهره‌هاي فعال در بررسي و تصويب لايحه حجاب در مجلس مبني بر توضيح و تاكيد بر مفاد اين لايحه نشان مي‌دهد مدافعان مصوبه حجاب مجلس يازدهم پيگير تصويب آن هستند و روي محتواي آن مانور رسانه‌اي نيز مي‌دهند.
او در گفت‌وگو با انتخاب با بيان اينكه «در قانون حجاب و عفاف گفتيم تمام دستگاه‌هاي دولتي و خصوصي بايد دوربين‌هاي خود را دراختيار فراجا قرار دهند»، گفته است كه « براي اينكه هويت فرد به‌طور كامل شناسايي شود تمام دوربين‌هاي فروشگاه‌ها و ادارات لينك به فراجا مي‌شود.» او همچنين از طبقه‌بندي مجازات‌ها در مصوبه مجلس خبر داده و تاكيد كرده كه «براي كسي كه كشف حجاب كرده بار اول يك ميليون و نيم جريمه معلق نوشته مي‌شود.اگر مجددا تصوير وي در دوربين‌ها ديده شد جريمه دوم ۳ ميليون تومان مي‌شود به‌علاوه يك و نيم ميليون مي‌شود بنابراين ۴ ميليون و نيم برايش نوشته مي‌شود كه بعد از سه هفته بايد پرداخت شود.»
مرتضي آقاتهراني، رييس كميسيون فرهنگي مجلس نيز چهارم ارديبهشت ماه در جلسه‌اي با رادان گفته است كه « مجلس پاي كاربران اجراي طرح نور پليس است و الحمدلله اين طرح با موفقيت حركت ميكند. اميدواريم طرح عفاف و حجاب كه به شوراي نگهبان ارسال شده هرچه زودتر تقويت و به يك قانون تبديل شود و مردم ما قانونمند هستند و به قانون عمل مي‌كنند.»
خارج از مجلس در ميان جريانات انقلابي اما اختلافنظرها درباره اين طرح و لايحه از مطالب منتشر شده در رسانه‌هاي‌شان مشهود است. وب‌سايت رجانيوز، روز دوم ارديبهشت در گزارشي عليه طرح نور نوشت: «درحالي كه لايحه مصوب حجاب منتظر تاييد و ابلاغ است، طرح نور يا همان گشت ارشاد سابق مجددا به اجرا گذاشته مي‌شود. كدام طرح نور؟ طرحي كه در واقع گشت ارشادي است كه توسط همين مجري تعطيل شده است. با چه منطقي؟ با كدام بهبود؟ با كدام تفاوت؟ نمي‌دانيم.»
اين نوشته در سايت رجانيوز كه گفته مي‌شود در حال حاضر زير نظر نزديكان رييس‌جمهور فعاليت ميكند اين برداشت را به دنبال داشت كه نگاه دولت به سمت لايحه حجاب و مصوبه مجلس است تا طرح نور.
روزنامه همشهري، وابسته به شهرداري هم در سرمقاله خود در روزهاي اخير از تكرار روش‌هاي گذشته انتقاد كرده و خواستار خلاقيت شده و نوشته: «واقعيت اين است كه نظام حكمراني ما هنوز به اندازه رشد مردم غنا نيافته است. نظام حكمراني ما هنوز تصور ميكند مردم يعني صندوق راي و خلاص. فضاي مجازي با همه آسيب‌هايش باعث شده است مردم به شكل ناخواسته قدر و منزلت پيدا كنند. اينكه در مواردي گويي بين حاكميت و مردم يك زبان بيگانه حاكم است، به همين دليل است؛ چون سهمي براي خلاقيت در سياست‌ورزي‌مان قائل نيستيم. اساسا زبان هنر و خلاقيت را بلد نيستيم. هر تصميمي كه بدون خلاقيت باشد محكوم به شكست است.»
علي‌رغم اين انتقاد كلي و مبهم از شيوه برخورد با موضوع حجاب در طرح نور اما شهردار تهران دفاع تمام‌قدي از اين طرح داشته و بر همكاري شهرداري تهران با طرح نور تاكيد كرده است.
يك جريان و دو گفتمان
باتوجه به سرگرداني مصوبه حجاب و عفاف بين مجلس يازدهم و شوراي نگهبان و البته عمر رو به پايان اين دوره از مجلس نمي‌توان با قطعيت از تعيين تركيب نهايي در موضوع حجاب صحبت كرد و مشخص نيست كه درنهايت هر دو موضوع قانون حجاب و طرح نور تداوم مي‌يابد يا يكي به نفع ديگري كنار مي‌رود.
آنچه در شرايط فعلي قطعي است تفاوت دو گفتمان در بين نيروهاي انقلابي و اصولگرا در موضوع حجاب است. موضوعي كه خبرگزاري تسنيم نيز در يادداشتي بر آن تاكيد كرده و البته آن را يك آسيب خوانده و نوشته است: «متاسفانه اختلافات اين دو گفتمان كه هر دو دلسوز انقلاب هستند و به حجاب قانوني اعتقاد دارند و از كشف حجاب ناراحت هستند، در حال حاضر دستاويزي براي دشمنان شده است. در اين حوزه دو آسيب داريم؛ يكي تعارض اين گفتمان‌ها در سطح رسانه و ديگري اثرگذاري اين گفتمان‌ها در سياست‌ها. مثلا ممكن است آن‌قدر يك گفتماني را بسط بدهيم كه جلوي طرح نور گرفته شود يا ممكن است از طرف ديگر سقوط كنيم؛ لذا خوب است كه عرصه مطالبه‌گري در حوزه عفاف و حجاب را به سمت يكي كردن اين دو گفتمان بياوريم و در اين موضوع همه با هم همفكر شويم. بايد چالش‌هاي هر روش را مورد بررسي دقيق قرار بدهيم. اگر بحث مكانيزه شدن مبارزه با بي‌حجابي مطرح است، بررسي كنيم كه آسيب‌ها و چالش‌هاي اين رويكرد چيست؟ آيا ما امكانات و تكنولوژي و زيرساخت‌هاي آن را داريم؟ يا آن‌طور كه يك عده مي‌گويند راه انداختن چنين بحثي براي اين است كه كلا بحث مبارزه با حجاب منتفي شود؟ يا اگر برخورد مردم با مردم و مامور با مردم مطرح است اين روش را چگونه مي‌توان با كمترين هزينه اجرا كرد؟»
هشدار درباره سياسي شدن موضوع حجاب
علي‌رغم اين اختلافنظرها و اما و اگرها درباره سرنوشت لايحه حجاب يا مطالبه لغو آن به نفع ادامه طرح نور، مساله‌اي كه نيازمند توجه است هشدار درباره سياسي شدن موضوع حجاب است. استراتژي، تاكتيك و روش و ابزار هماهنگ در موضوع حجاب وجود ندارد و موافقان و مخالفان به صورت تك‌بعدي و انحصاري تنها بر يكي از دو اهرم «رويكردهاي فرهنگي» يا «رويكردهاي سلبي» تاكيد مي‌كنند. از اين طرح به نظر مي‌رسد مهم‌ترين آفت در شرايط فعلي سياسي شدن مساله حجاب است. اينكه در مناقشه بر سر طرح نور گروههاي سياسي در حال برخورد و نقد يكديگر هستند خود مويد اين مساله است.
تجربه اهرم شدن موضوع حجاب در 4 دهه گذشته در منازعات سياسي اصلاح‌طلبان و اصولگرايان و مصادره آن از جانب اصولگرايان عليه اصلاح‌طلبان و تقسيم‌بندي جديدي كه در بين خود اصولگرايان درباره طرح نور و موضوع حجاب در حال تثبيت است اين نگراني را بيش از پيش تقويت ميكند كه اصل مساله قرباني سياسي بازي و سياسي‌كاري شود و حجاب از مقوله‌اي شرعي به موضوعي صرفا سياسي تنزل پيدا كند. موضوعي كه نبايد به سادگي از كنار آن عبور كرد.