آخرین تیر ترکش غرب!

نیویورک تایمز در گزارشی به قلم دیوید سینگر مدعی است که غرب پس از اینکه نتوانسته از طریق میانجیگران دولتی درقبال برنامه هسته‌ای ایران راه به جایی ببرد، دست به دامان رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شده است. دیوید سینگر می‌نویسد که تعامل با ایران از بسیاری جهات برای غرب و رافائل گروسی ظریف‌تر و حساس‌تر از آن چیزی 
پیش رفته که در ابتدا تصور می‌شد. دو سال پیش، اندکی پس از آنکه شورای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قطعنامه‌ای را تصویب کرد که ایران را به دلیل عدم پاسخگویی (ادعایی) به پرسش‌های آژانس درباره فعالیت‌های هسته‌ای محکوم می‌کرد، ایران نیز تعهدات خود را کاهش داد و شروع به برداشتن دوربین‌ها در تاسیسات حیاتی تولید سوخت کرد. در آن زمان، گروسی مدعی شد که اگر دوربین‌ها به مدت شش ماه یا بیشتر از کار بیفتند، او نمی‌تواند تضمین کند که سوخت به پروژه‌های دیگر -ازجمله پروژه‌های گذر از آستانه گریز هسته‌ای- هدایت نشده است. این امر در 18 ماه پیش رخ داد و از آن زمان، مجلس شورای اسلامی قانونی را تصویب کرد که برخی از اشکال همکاری با بازرسان سازمانی را ممنوع می‌کرد. در همین حال، ایران نیز که منافع خود را از برجام طلب می‌کرد، پس از خروج یکجانبه ایالات‌متحده از آن، لازم دید تعهدات خود را نسبت به برجام کاهش دهد و غنی‌سازی اورانیوم با خلوص 60درصد را آغاز کند. البته در 12 بهمن ماه 1402 رافائل گروسی در گفت‌وگو با نیویورک‌تایمز اعلام کرد ایران همچنان در حال افزایش میزان اورانیوم ۶۰درصدی خود است، اما سرعت تولید آن را کاهش داده است. این امر در راستای کاهش تنش با ایالات‌متحده تلقی شد و در آن زمان خبرهایی نیز مبنی بر شروع مجدد مذاکرات هسته‌ای میان تهران و واشنگتن به گوش می‌رسید.  گروسی همچنین مدعی است که کارشناسان این آژانس از بازدید از یک کارخانه بزرگ سانتریفیوژ جدید که ایران در نطنز در عمق بیش از 350 متری زیر زمین قرار دارد، منع شده‌اند. تهران در راستای دکترین دفاعی خود تلاش می‌کند تا از تهدیدات اسرايیل یا ایالات‌متحده برای حمله به تاسیسات جدید هسته‌ای جلوگیری کند و اظهار می‌دارد که طبق پروتکل‌های خود آژانس، تا زمانی که مواد هسته‌ای را وارد نیروگاه نکند، آژانس حق بازرسی از آن را ندارد. هفته گذشته، گروسی در تهران بود تا با حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه و محمد اسلامی، ريیس آژانس انرژی اتمی ایران، همه این مسائل را در میان بگذارد.  در همین رابطه، رافائل گروسی، ريیس ناظران هسته‌ای سازمان ملل در گفت‌وگو با روزنامه گاردین مدعی شد که صحبت‌هایی در داخل ایران درباره برنامه هسته‌ای ایران و تعهد این کشور برای عدم گذر از آستانه گریز هسته‌ای انجام شده است. او پس از گفت‌وگو در لندن با دیوید کامرون، وزیر خارجه بریتانیا، درباره آینده برنامه هسته‌ای ایران و فعالیت‌های گروسی برای متقاعد کردن ایران جهت برقراری مجدد برنامه بازرسی به دلخواه آژانس در گفت‌وگو با گاردین مدعی شد که برنامه هسته‌ای ایران «نگران‌کننده» است. گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در گفت‌وگو با گاردین گفت: «صحبت‌های بی‌پرده در مورد گذر از آستانه گریز هسته‌ای برای من بسیار جدی است و من فکر می‌کنم این فعالیت‌ها باید متوقف شود. ما در حال نزدیک‌تر شدن به موقعیتی هستیم که در آن یک علامت سوال بزرگ و جدی در مورد اینکه ایرانی‌ها چه می‌کنند و چرا این کار را انجام می‌دهند وجود دارد.» اشاره او به غنی‌سازی 60درصد است که ایران بارها گفته است جهت برنامه‌های صلح‌آمیز هسته‌ای تا هر میزان که لازم باشد، غنی‌سازی خواهد کرد.  در ماه‌های اخیر و در نتیجه رویارویی مستقیم ایران با اسرايیل در ماه گذشته، تعداد فزاینده‌ای برخی از مقامات سیاسی و امنیتی ایران هشدار داده‌اند که اگر اسرايیل به دنبال ماجراجویی و تهدید موجودیت جمهوری اسلامی ایران و حمله به تاسیسات هسته‌ای باشد، ایران نیز ممکن است در دکترین دفاعی و هسته‌ای خود بازنگری کند. گروسی گفت که وضعیت توافق با ایران در مورد بازرسی برنامه هسته‌ای غیرنظامی این کشور «در تنگنا» قرار دارد. گروسی اظهار داشت که تلاش می‌کند بر سر تفاهم‌های عمیق‌تر و دقیق‌تر با ایران مذاکره کند. او گفت این تلاش‌ها برای یک توافق مکتوب جدید که بتواند جایگزینی برای توافق امضا شده در مارس 2023 با ایران باشد، نیست. توافق ماه مارس سال گذشته درباره مجوز ایران به بازرسان آژانس برای بازدید و بازرسی پیش از نشست دیگری در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ژوئن بوده است.  اروپا و امریکا در آخرین نشست آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ماه مارس، از ارائه درخواست محکومیت علیه ایران خودداری کردند. اما گروسی خواهان دسترسی نظام‌مند گسترده‌تری به سایت‌های هسته‌ای ایران است. گروسی به دنبال دسترسی به اطلاعاتی است كه درباره توانایی بازسازی آنچه او مدعی است ایران، در سالی که بازرسان آژانس از بازرسی سایت‌های مهم محروم شده‌اند، در حال انجام است. گروسی هفته گذشته از تهران و اصفهان بازدید کرد تا در مورد بهبود دسترسی گفت‌وگو کند و مقامات او اکنون در تلاش هستند تا جزيیات فنی آنچه را که بازرسان می‌توانند ببینند، مشخص کنند. او در هشداری ضمنی به غرب و اسرايیل گفت: «سعی می‌کنم با کارت‌هایی که دراختیار دارم، بهترین استفاده را ببرم و روند مفیدی داشته باشم و من فکر می‌کنم که این اقدام نه تنها مفید است، بلکه ضروری است، مگر اینکه بخواهید جنگ یا چیزی شبیه به آن راه بیندازید.»  او همچنین گفت: «دوره‌ای بود که اطلاعات را ثبت و ذخیره می‌کردیم اما نمی‌توانستیم به آن دسترسی پیدا کنیم، اما دوره دیگری وجود دارد که در آن هیچ اطلاعاتی وجود نداشت.» او در ادامه مدعی شد: «من گفته‌ام که بدون تعامل معنادار، بدون اینکه ما بتوانیم ظرفیت دیدن و دیدن بیشتر در ایران را داشته باشیم، توانایی من برای تضمین اینکه همه چیز برای استفاده‌های صلح‌آمیز در ایران است، محدود خواهد شد و شاید به لحظه‌ای نزدیک می‌شود که من دیگر نمی‌توانم بگویم این فعالیت‌ها صلح‌آمیز است.» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در عین حال تصریح کرد: «مایلم تاکید کنم که در حال هیچ مذاکره‌ای درباره سند یا توافق (با ایران) نیستیم. بیانیه مشترک سال ۲۰۲۳ به اندازه کافی خوب است. ما به هیچ چیز دیگری نیاز نداریم.»