بني گانتز، عضو كابينه جنگ رژيم اسراييل تهديد كرده در صورتي كه بنيامين نتانياهو، نخست وزير اين رژيم تا 8 ژوئن برنامه پس از جنگ غزه را ارايه نكند، كابينه نتانياهو را ترك خواهد كرد. گانتز با توسل به تهديد و هشدار خواستار آن است تا كابينه نتانياهو طرحي پيشنهاد دهد كه چشمانداز كنترل نوار غزه را پس از پايان درگيريها ترسيم كند. اين عضو كابينه جنگ كه رقيب سياسي بنيامين نتانياهو نيز محسوب ميشود، گفت كه اگر خواستههايش برآورده نشود، حزب خود را از كابينه ائتلاف اضطراري كه سال گذشته براي نظارت بر جنگ غزه تشكيل شده بود، خارج خواهد كرد.
پلن «گانتز»
گانتز به عنوان اصليترين رقيب سياسي نتانياهو در اسراييل ديده ميشود. او پيش از پيوستن به كابينه جنگ، يكي از چهرههاي برجسته مخالفان بود. اولتيماتوم او شكافها را در كابينه اسراييلي عميقتر كرد و به فشار فزاينده عليه نتانياهو در بحبوحه انتقادهاي داخلي و بينالمللي از سياستهاي او در غزه افزوده است. طرح گانتز خواستار آزادي اسراي اسراييلي در غزه، غيرنظامي كردن اين قلمرو و تشكيل يك ائتلاف جهاني با «عناصر امريكايي، اروپايي، عربي و فلسطيني» براي نظارت بر امور غيرنظامي آن است. گانتز با تكرار موضع نتانياهو گفت كه نه حماس و نه محمود عباس، رييس تشكيلات خودگردان فلسطين نميتوانند غزه را پس از جنگ اداره كنند. غيرنظاميكردن غزه مستلزم از بين بردن كامل شاخه نظامي حماس است، چيزي كه ارتش اسراييل پس از 225 روز درگيري نتوانسته است به آن دست يابد و به گزارش رويترز، درگيريها در شمال اين نوار محاصره شده دوباره خونين گزارش ميشود. نتانياهو بارها مدعي شده است كه براي «پيروزي كامل» بايد حماس را از بين برد و بدون آن خواستههاي اسراييل محقق نميشود. به نظر ماه هشتم درگيريها نيز نتوانسته اسراييل را به خواستههايش برساند و ناظران هشدار ميدهند كه حذف حماس براي اسراييل بيشتر به رويا شبيه است و همين رويا نيز با مقاومت رزمندگان فلسطيني به كابوس بدل شده است.
روي انتقاد گانتز به سمت نخستوزير و متحدان افراطياش بود. او گفت: «اگر شما راه متعصبان را انتخاب كنيد و همه ملت را به ورطه نكبت بكشانيد، ما مجبور به ترك كابينه خواهيم شد.» حمله اسراييل به غزه بيش از 35 هزار كشته برجاي گذاشته و بسياري از مناطق تحت محاصره را ويران كرده است. بيش از 100 اسير اسراييلي در غزه هستند و به نظر ميرسد مذاكرات براي دستيابي به توافق اسرا و آتشبس بين اسراييل و حماس به بنبست خورده، چراكه كابينه نتانياهو پيشنهاد اخير حماس براي آتشبس و تبادل اسرا را رد كرده است.
در توافق قبلي با ميانجيگري ايالات متحده و قطر، حدود 134 اسير در ماه نوامبر آزاد شدند. اسراييل همچنين دهها اسير فلسطيني از جمله كودكان را آزاد كرد. درخواست گانتز يكي از قويترين جلوههاي تنش فزاينده در كابينه جنگ است. در يكي ديگر از اختلافات، وزير جنگ اين رژيم، يوآو گالانت نيز روز پنجشنبه گفته بود كه اسراييل نبايد پس از پايان جنگ در اداره غزه دخالت كند. الجزيره گزارش ميدهد كه آنچه در چند روز گذشته بيشتر و بيشتر ديده شده، اين است كه در ميان اعضاي كابينه جنگ درباره برنامه آينده غزه اختلافنظرهاي قابل توجهي وجود دارد. اين گزارش ميافزايد كه اين امر همچنين بازتاب نگرانيهاي دولت بايدن است كه گفته است نتانياهو بايد تلاش كند تا طرحي براي سناريوي غزه پس از جنگ بيابد.
نتانياهو علاوه بر مخالفت در داخل كابينه خود، با تظاهرات گستردهاي در شهرهاي سراسر سرزمينهاي اشغالي نيز روبهرو است. روز شنبه، دهها هزار معترض در تلآويو تجمع كردند و خواستار استعفاي او شدند و دليل آن را ناتواني او در بازگرداندن اسرا و مديريت جنگ از سوي نتانياهو عنوان كردند. يايير لاپيد، رهبر اپوزيسيون كابينه اسراييل نيز در تظاهرات روز شنبه شركت كرد و متعهد شد براي سقوط كابينه نتانياهو و بازگشت اسراي اسراييلي تلاش كند. لاپيد، نخستوزير سابق اين رژيم، در پستي در رسانههاي اجتماعي، كابينه كنوني را «بدترين كابينه تاريخ اسراييل» خواند.
اعضاي خانواده اسيران در خارج از مقر نظامي اسراييل در تلآويو تجمع كردند و از گانتز و گادي آيزنكوت، رييس سابق ستاد ارتش و يكي از اعضاي فعلي كابينه جنگي نتانياهو، خواستند تا نخست وزير را بركنار كنند. آنها شعار ميدادند: «خون بيشتري ريخته خواهد شد، زيرا شما شجاعت انجام كار درست را نداريد؟ اين وظيفه شماست كه حقيقت را افشا كنيد.» روزنامه اسراييلي هاآرتص به نقل از خانوادههاي اسراي اسراييلي در كنفرانس خبري گزارش داد كه آنها به سران اسراييل هشدار دادهاند كه «اين وظيفه اخلاقي شماست كه به سرعت نتانياهو را از قدرت بركنار كنيد، زيرا او اسراي ما را به قتل رسانده است.» اين گروه افزود كه تنها راه براي آزادي همه اسرا، توقف اين جنگ است.
شكافهايي كه عريان شد!
نتانياهو بهرغم وعده شكست حماس، چشمانداز روشني از جايگزيني براي اين گروه پس از جنگ ابراز نكرده است. اكنون در حالي كه ارتش اسراييل تهاجم بدون محدوديت خود را به اين سرزمين افزايش ميدهد و 600 هزار نفر را از جنوب رفح فراري ميدهد، فشار از سوي منتقدان داخلي و متحدان خارج از كشور، به ويژه ايالات متحده، براي ارايه طرحي براي كنترل، امنيت و بازسازي اين منطقه افزايش مييابد. اختلافنظر در مورد آينده غزه منجر به اصطكاك فزاينده بين اسراييل و ايالات متحده شده است. در اوايل اين هفته، آنتوني بلينكن، وزير امور خارجه ايالات متحده، اسراييل را به دليل نداشتن برنامه در برخي از اساسيترين انتقادات عمومي خود مورد سرزنش قرار داد. به گزارش آسوشيتدپرس و نيويوركتايمز، آخرين تحولات حاكي از شكاف گستردهتري در روابط امريكا و اسراييل است.
در اوايل اين هفته، آنتوني بلينكن، وزير خارجه ايالاتمتحده، اسراييل را به دليل نداشتن برنامه در برخي از اساسيترين انتقادات عمومي خود مورد سرزنش قرار داد. بلينكن خطاب به كابينه اسراييل گفت: «شما بايد برنامهاي روشن و قابل اعتماد براي محافظت از غيرنظاميان داشته باشيد كه ما تاكنون نديدهايم. دوم اينكه، ما بايد برنامهاي ببينيم كه پس از پايان اين درگيري در غزه چه اتفاقي ميافتد و ما هنوز اين را نيز از شما نديدهايم.»
يايير لاپيد، رهبر اپوزيسيون اسراييل گفت كه كابينه نتانياهو «كنترل خود را از دست داده است و روابط با ايالاتمتحده، نزديكترين متحد ما در جهان، در حال فروپاشي است. طبقه متوسط در حال فروپاشي است. سربازان هر روز در غزه كشته ميشوند و سران كابينه در تلويزيون با يكديگر ميجنگند. كابينه از هم پاشيده است و ديگر اثري از خود نشان نميدهد.»
در همين حال، اسماعيل هنيه، رييس دفتر سياسي حماس، روز چهارشنبه در واكنش به بحث درباره آينده غزه پس از جنگ گفت كه «جنبش حماس در غزه است و در غزه نيز ميماند.» تلاشها براي رسيدن به آتشبس تاكنون راه به جايي نبرده است. بهرغم رفت و آمد مكرر فرستادههاي امريكايي، كابينه نتانياهو تصميم به حمله گسترده به رفح را گرفته است و هماكنون سربازان اين رژيم در بخشهايي از رفح مستقرند و جنگندههاي اسراييلي نيز نقاطي را در اين منطقه متراكم بمباران ميكنند.
ساليوان در منطقه
در ميان بحبوحه شكاف در كابينه اسراييل، حمله به رفح و شكاف ميان تلآويو و واشنگتن، اكسيوس گزارش ميدهد كه جيك ساليوان، مشاور امنيت ملي ايالات متحده، به منطقه سفر كرده و قرار است با سران اسراييلي ديدار و گفتوگو كند. كاخ سفيد همچنان تلاش براي منصرف كردن اسراييل از آغاز حمله گسترده در شهر جنوبي غزه كه از «خطوط قرمز» بايدن براي جلوگيري از ارسال تسليحات به اسراييل است، ميكند. يك مقام ارشد امريكايي روز سهشنبه به اكسيوس گفت كه دولت بايدن با كابينه اسراييل به تفاهم رسيده است كه هيچ حمله قابلتوجهي در رفح قبل از سفر ساليوان به اسراييل انجام ندهد. كاخ سفيد اميدوار است كه اين تعهد را تا ديدار حضوري در سطح بالا بين تيمهاي امريكايي و اسراييلي در واشنگتن در روزهاي پس از سفر ساليوان تمديد كند. سفر ساليوان همچنين تلاشي دور از انتظار براي پيشرفت به سوي يك «توافق بزرگ» ميان امريكا و عربستان است كه ميتواند شامل عاديسازي روابط بين عربستان و اسراييل باشد.
سفر ساليوان به عربستان سعودي قرار بود در اوايل آوريل انجام شود، اما در آخرين لحظه به تعويق افتاد، زيرا ساليوان در حادثهاي مصدوم شده بود. از آن زمان به بعد، تنشها بين دولت بايدن و كابينه اسراييل افزايش يافته است.
بايدن ارسال محموله تسليحاتي به اسراييل را به حالت تعليق درآورد و «خط قرمزي» مشخص ترسيم كرد كه در آن گفت كه حمله زميني قابل توجه و تمام عيار در رفح او را به تعليق ارسال تسليحات تهاجمي ساخت امريكا به اسراييل سوق ميدهد. مقامات امريكايي ميگويند كه كاخ سفيد به بنيامين نتانياهو نخست وزير اسراييل تاكيد كرده است كه عمليات بزرگ رفح شانس دستيابي به توافق صلح تاريخي با عربستان را كاهش ميدهد. برت مك گورك، مشاور ارشد خاورميانهاي بايدن هفته گذشته به گروهي از كارشناسان خاورميانه واشنگتن گفت كه عربستانسعودي و ديگر كشورهاي عربي منطقه به امريكا گفتهاند كه تهاجم قابل توجه اسراييل به رفح، روند عاديسازي را به عقب مياندازد. سه منبع حاضر در اين ديدار به اكسيوس گفتند كه مك گورك گفت كه كشورهاي عربي همچنين مدعي شدهاند كه اين امر مانع همكاري (ادعايي) امنيتي منطقهاي با اسراييل عليه ايران خواهد شد. در حال حاضر، نتانياهو متقاعد نشده است و همچنان بهطور علني متعهد به پيشبرد حمله به رفح است. كاخ سفيد به پرسشهاي مربوط به اين روايت پاسخي نداد.
جيك ساليوان پيش از سفر به منطقه به خبرنگاران گفت: «امنيت بلندمدت اسراييل بستگي به ادغام در منطقه و برخورداري از روابط عادي با كشورهاي عربي ازجمله عربستانسعودي دارد.» او تاكيد كرد كه اسراييل بايد هرگونه حمله به رفح را با در نظر گرفتن راهبرد مهمتر خود بسنجد. ساليوان مدعي شد: «ما نبايد فرصت تاريخي را براي دستيابي به چشمانداز اسراييلي امن در كنار شركاي منطقهاي مستحكم از دست بدهيم. اين توافق جبههاي قدرتمند براي جلوگيري از نفوذ ايران و حفظ ثبات ما در منطقه ارايه ميكند.»