عصر خودساخته «شي» و «پوتين»

شي جين پينگ رييس‌جمهور چين و ولاديمير پوتين رييس‌جمهور روسيه، هفته گذشته اتحاد خود عليه غرب را تقويت و امريكا و متحدانش را متهم كردند كه به بهانه سفر رسمي دو روزه رهبر كرملين به چين كه روز جمعه پايان يافت، تلاش مي‌كنند جلوي ظهور و شكوفايي اين دو ملت‌ را بگيرند. اين اولين سفر پوتين به خارج از كشور از زمان آغاز پنجمين دوره رياست‌جمهوري پس از انتخابات سراسري در ماه مارس بود. در حالي كه اين ديدار به منظور گراميداشت هفتاد و پنجمين سالگرد به رسميت شناختن جمهوري خلق چين از سوي اتحاد جماهير شوروي و آغاز دوره‌اي از تبادل فرهنگي روسيه و چين انجام شد، جاي پرسش چنداني در قبال سناريوي ژئوپليتيك گسترده‌تر آنها برجاي نگذاشته است. در پي حمله روسيه به اوكراين در سال 2022، پكن از همصدايي با غرب جهت به چالش كشيدن رويكرد روسيه در اوكراين خودداري كرده و همزمان تلاش داشته تا در ميانه تحريم‌هاي اعمالي و بي‌سابقه غرب، يك راه نجات اقتصادي براي روسيه فراهم كند. به نوبه خود، چين اتهامات تحت رهبري ايالات متحده مبني بر تقويت ماشين جنگي روسيه و در عين حال بهره‌مندي از تخفيف‌هاي ويژه در انرژي روسيه و توسعه صادرات به روسيه را رد كرد. در زيربناي همه اين تحولات، ديدگاه مشتركي وجود دارد كه به نظر مي‌رسد روز به روز قوي‌تر مي‌شود: روابط قوي چين و روسيه براي عقب راندن كشورهاي غربي كه به‌طور فزاينده‌اي دشمن هر دو كشور هستند، ضروري است. پوتين را هياتي همراهي مي‌كرد كه تقريبا همه اعضاي ارشد كابينه، مقامات نظامي و رهبران صنايع انرژي، فضايي و كشاورزي روسيه را شامل مي‌شد.
شي كه پس از انتخاب مجدد خود در سال گذشته، مسكو را براي اولين سفر دولتي خود انتخاب كرد، در مراسم استقبال باشكوهي به سبك ديدار دولتي در خارج از تالار بزرگ پكن به گرمي از پوتين استقبال كرد. اين دو رهبر بيش از 40 بار رو در رو ملاقات كرده‌اند كه نشان‌دهنده تسلط دوستي بر روابط هر دو ابرقدرت و افزايش تمايل به همكاري با يكديگر است. آنها اكنون به‌طور منظم هداياي تولد را به اشتراك مي‌گذارند و آشكارا از يكديگر به عنوان «دوست عزيز» ياد مي‌كنند.
به عقيده متيو كرونيگ، مدير ارشد مركز استراتژي و امنيت اسكوكرافت، پوتين و شي مي‌ترسند كه ايالات‌متحده به مسابقه تسليحاتي‌اي بپيوندد كه از هم‌اكنون نيز در جريان است. مشاركت چين و روسيه در «عصر جديد» در سطح ژئوپليتيك نشان مي‌دهد كه جهان در حال فشرده شدن به بلوك‌هاي ژئوپليتيكي با روابط فزاينده بين حكومت‌هاي تجديدنظرطلب عليه ايالات‌متحده و نظم مبتني بر قوانيني است كه غرب ديكته كرده است. اين حكومت‌ها از مهم‌ترين اولويت عملگرهاي منطقي يكديگر حمايت مي‌كنند. پوتين از موضع شي در قبال تايوان حمايت كرد. شي جين‌پينگ در حمايت از جنگ روسيه در اوكراين، از تلاش‌هاي روسيه براي «تامين امنيت» و مخالفت با «مداخله خارجي در امور داخلي روسيه» حمايت كرد. آنها در انتقاد از ايالات‌متحده به دليل تضعيف موازنه راهبردي به يكديگر پيوستند. آنها ايالات‌متحده را به استقرار «سيستم دفاع موشكي جهاني» متهم كردند. حتي اگر چين و روسيه در حال ساخت سيستم دفاع هوايي و موشكي عليه ايالات متحده باشند، بعيد است واشنگتن چنين سيستم دفاعي را در برابر اين دو كشور تعريف كرده باشد. آنها ايالات‌متحده را متهم به ساخت سلاح براي «حملات بالقوه» عليه خود در فضا كردند، اما سامانه بمباران مداري كسري (FOBS) چين بهترين سلاحي است كه تا به حال براي اين منظور اختراع شده و باز هم قابليتي است كه واشنگتن فاقد آن است. درنهايت، آنها از واشنگتن به دليل برنامه‌ريزي براي استقرار موشك‌هاي كوتاه و ميان‌برد در اروپا و اقيانوس هند و اقيانوس آرام انتقاد كردند. روسيه و چين هزاران فروند از اين موشك‌ها را دراختيار دارند، درحالي كه ايالات‌متحده هيچ موشكي را در آنجا مستقر نكرده است. به نظر مي‌رسد مسكو و پكن نگران اين هستند كه واشنگتن تصميم بگيرد مسابقه تسليحاتي را پي بگيرد كه اين بازيگران خود جرقه‌اش را زده‌اند. فراتر از مسائل ژئوپليتيكي، تجارت محور حياتي مذاكرات شي و پوتين بود. پوتين، به‌ويژه، به چين به عنوان حائلي در برابر تحريم‌هاي غرب نگاه مي‌كند بالاخص در شرايطي كه به واسطه ماجراجويي‌هاي روسيه در اوكراين، غرب تحريم‌هاي جدي را عليه كرملين تعريف كرده است. روسيه صادرات نفت و گاز خود را از بازار اروپايي در حال كاهش به چين هدايت كرده و همزمان كالاهاي چيني به ويژه خودروها و لوازم الكترونيكي مصرفي، با بسته‌بندي شركت‌هاي غربي، بازار روسيه را پر كرده‌اند. بلينكن در گفت‌وگو با شبكه راديويي ان‌پي‌آرم گفت كه دولت بايدن معتقد است كه چين همچنين به تامين‌كننده اصلي قطعاتي تبديل شده است كه روسيه براي بازسازي پايگاه صنعتي دفاعي خود براي جنگ با اوكراين به آنها نياز دارد. اين ابزار و قطعات شامل ابزار ميكروالكترونيك، اپتيك و چيزهاي ديگر كه مستقيما به توليد انبوه مهمات، تسليحات، تانك‌ها و  خودروهاي زرهي مي‌شود.