يك كارشناس هواشناسي در يادداشتي، نگاه متفاوتي در مورد نقش سازمان هواشناسي در پيش‌بيني وضعيت جوي روز حادثه بالگرد رييس‌جمهور داشته است. اين يادداشت در وبسايت «تين نيوز »منتشر شده و حاوي ديدگاه‌هاي شخصي است كه بدون تاييد يا تكذيب محتواي مطلب، عينا در ادامه منتشر شده و تاكيد داريم آماده انتشار ديدگاه‌هاي متفاوت با آن هستيم:
«سازمان هواشناسي كشور مسوول تهيه و صدور پيش‌بيني‌هاي اختصاصي هوانوردي جهت ايمني پروازها مي‌باشد.
پيش‌بيني‌هاي اختصاصي هوانوردي به سه دسته كلي تقسيم مي‌شوند:
1- پيش بيني‌هاي سطح فرودگاه‌ها كه هر 6 ساعت به 6 ساعت تهيه مي‌شوند و براي نشست و برخاست هواپيما در فرودگاه‌ها بسيار مهم است و بدون آنها پروازها انجام نمي‌شود. اينها شامل سمت و سرعت باد، ديد افقي، نوع ابر و ارتفاع پايه ابر از سطح زمين و پديده را شامل مي‌شوند.
2- پيش‌بيني‌هاي مسير پروازي كه در ارتفاع‌هاي بالا انجام مي‌شوند و سمت سرعت باد و پديده‌هاي خطرناك را شامل مي‌شوند. كاربرد اين دو مورد براي هواپيماهاي مسافربري و ... مي‌باشد.
3- پيش بيني‌ها ويژه بالگردها و هواپيماهاي سبك كه پيش‌بيني‌هاي مهم‌تري بوده و اينكه ويژه بالگردها و هواپيماهاي سبك در ارتفاع پايين‌تري در يك منطقه پرواز مي‌كنند و با عنوان ( AREA FORCAST (ARFOR ناميده و تهيه مي‌شوند. اين پيش‌بيني‌ها به دليل اينكه بالگردها در ارتفاع پايين پرواز مي‌كنند و زمان واكنش چنداني ندارند از اهميت بالاتر و حساسيت بيشتري نسبت به پيش بيني براي هواپيماهاي بزرگ كه در ارتفاع بالا پرواز مي‌كنند برخودار هستند.
اين پيش بيني‌ها دو نوبت در روز تهيه مي‌شوند يكي از ساعت 00 گرينويچ (30: 3 دقيقه محلي) تا ساعت 12 گرينويچ (30: 15 محلي) و ديگري از ساعت 12 تا 24 گرينويچ.
و از طريق سامانه‌هاي ويژه در اختيار يگان‌هاي مرتبط قرار مي‌گيرند در مراسم‌هاي ويژه و پروازهاي VIP، ضمن برقراري تماس با مسوولان سازمان از آنها خواسته مي‌شود كه نهايت دقت در تهيه و ارسال اين پيش‌بيني‌ها انجام شود. براي تهيه اين پيش‌بيني‌ها با توجه به اقليم‌هاي مناطق مختلف و شرايط جوي غالب كشور به چند منطقه تقسيم‌بندي مي‌شود و براي هر منطقه مي‌بايست ديد افقي، پديده (مه، بارندگي، توفان، گرد و خاك و ...)، نوع ابر و ارتفاع كف ابر از سطح زمين پيش‌بيني شود كه مبناي برنامه‌ريزي پرواز قرار مي‌گيرد.
1- پيش بيني 12 ساعت اول روز حادثه در منطقه شمال غرب كشور (NW) زمان تهيه: ساعت 30: 23 دقيقه شنبه شب مورخ 29 ارديبهشت 1403بوده و اعتبار آن از ساعت 30: 3 صبح يكشنبه تا ساعت 30: 15 روز يكشنبه (روز سانحه) بوده است.
ZCZC 229 FAIR31 OIII 182000 ARFOR 190012 WIND IN MPS NW 8000 FEW060CB SCT060 BKN120 TEMPO 0612 LOC 4000 TSRA FEW060CB SCT065 BKN120 TEMPO 0006 LOC OVER EAST OF AREA 1000 FG DZ BKN010 405013 VRB01 410001 19005 420066 28020 430092 29030 440005 28030=
در اين بولتن رسمي ويژه هوانوردي ديد افقي غالب 8000 متر، و ابرهايي با ارتفاع كف 6000 متري براي منطقه پيش‌بيني شده بود. همچنين پيش‌بيني شده كه از ساعت 30: 9 صبح تا ساعت 30: 15 عصر‌گاهي به‌صورت محلي و با احتمال كمتر از 40 درصد، ديد افقي به دليل رگبار باران و رعد و برق به 4000 متر برسد و همچنين از ساعت 30: 3 تا ساعت 30: 9 صبح‌گاهي به صورت محلي و با احتمال كمتر از 40 درصد در نواحي شرقي منطقه ديد افقي به دليل مه و باران ريزه به 1000 متر برسد.
2- پيش‌بيني 12 ساعت دوم روز حادثه در منطقه شمال غرب كشور (NW) اين پيش‌بيني‌ها براي منطقه شمال غرب كشور در روز حادثه تهيه و به همه كاربران اختصاصي از طريق بسترهاي مخابراتي ويژه ارسال گرديده است: زمان ارسال: روز نوزدهم ماه مه‌ساعت 38: 09 دقيقه گرينويچ (ساعت 08: 13 دقيقه محلي روز يكشنبه) كه سانحه رخ داده است و اعتبار پيش‌بيني از ساعت 30: 15 روز يكشنبه تا ساعت 30: 03 دقيقه روز دوشنبه مي‌باشد.
ZCZC 263 FAIR31 OIII 190938 ARFOR 191224 WIND IN MPS NW 7000 FEW065CB SCT070 BKN130 TEMPO LOC 3000 TSRA BR SCT065CB SCT070 BKN120405012 29003 410003 18012 420063 29019 430090 29037 440007 29036=
ديد افقي كلي منطقه 7000 متر و وضع هواي كلي، نيمه ابري پيش بيني شده و همچنين به صورت محلي و موقت، ديد افقي 3000 متر به دليل رعد و برق و رگبار باران و مه رقيق پيش بيني شده است.
اظهارنظر كلي: در هيچ يك از پيش‌بيني‌هاي انجام شده براي كل 24 ساعت روز يكشنبه، حتي به صورت محلي و موقت، پيش‌بيني ديد افقي كمتر از 1000 متر در كل منطقه انجام نشده است و كمترين ديد افقي كه به صورت موقت و محلي، در محدوده زماني رخداد سانحه براي منطقه شمال غرب كشور پيش بيني شده، 4000 متر بوده كه با اين مقدار ديد افقي پيش‌بيني شده، بالگرد مي‌توانسته پرواز كند، در حالي كه به نظر مي‌رسد ميزان ديد افقي مشاهده شده در منطقه خيلي كمتر از اين مقدار بوده است.
به‌طور شفاف بايد گفت اين پيام تخصصي هوانوردي هيچ گونه تناسبي با هشدار عمومي شماره 20 صادره در روز شنبه ندارد و [ مطابق ] با بولتن پرواز صادر شده، تردد بالگرد رييس‌جمهور در استان آذربايجان شرقي بلامانع بوده است.
در حالي كه در سطح هشدار نارنجي كه نشانگر وقوع حتمي پديده جوي با احتمال بسيار بالا در يك منطقه بسيار گسترده مي‌باشد مي‌بايست در بولتن مذكور كد TEMPO كه حالت موقتي است حذف و وقوع مه گسترده به ويژه در ارتفاعات كه بخشي از مسير پروازي بالگرد بوده تاكيد مي‌گرديد.
لازم به ذكر است قرار دادن كد TEMPO با احتمال 40 درصد يك كار روتين در هواشناسي در روزهايي است كه نوع پديده در سطح هشدار حتي زرد نيست و جاي بسي تعجب است حتي براي 12 ساعت دوم كه سامانه جوي كل استان را در برگرفته بود نيز بولتن هوانوردي صادره از شدت عمل برخوردار نبوده و اينكه مسوولان سازمان پشت هشدار نارنجي صادره مخفي مي‌شوند و بيان مي‌كنند كه با هشدار مذكور نبايد پرواز بالگرد صورت مي‌پذيرفت نوعي فرار از مسووليت بوده زيرا ملاك عمل در هوانوردي بولتن( AREA FORCAST (ARFOR مي‌باشد و الان زماني است كه بايد به اين سوال پاسخ دهند كه چرا با وجود صدور هشدار با ريسك بالاي نارنجي آن هم يك روز قبل از صدور بولتن هوانوردي، بولتن صادره (ARFOR) تناسبي با آن ندارد؟
هشدار هواشناسي سطح نارنجي شماره 20 سازمان مركزي شنبه مورخ 29/02/1403
توصيف سامانه: تشديد فعاليت سامانه بارشي به همراه ناپايداري‌هاي محلي
زمان شروع: شنبه 29/۰۲/۱۴۰۳ زمان پايان: دوشنبه 31/۰۲/۱۴۰۳
نوع مخاطره: رگبار باران، رعدو برق، تگرگ، صاعقه، وزش باد نسبتا شديد تا شديد، آبگرفتگي، رواناب، سيلابي شدن مسيل‌ها و اختلال در سيستم حمل و نقل
منطقه اثر: شنبه 29/۰۲/۱۴۰۳: نيمه شمالي خراسان رضوي، خراسان شمالي، ارتفاعات سمنان، اردبيل و دامنه و ارتفاعات استان‌هاي گلستان، مازندران و گيلان، يكشنبه 30/۰۲/۱۴۰۳: نوار شرقي خراسان رضوي، اردبيل، آذربايجان شرقي، نيمه شمالي آذربايجان غربي، ارتفاعات زنجان و ارتفاعات و دامنه گيلان، دوشنبه 31/۰۲/۱۴۰۳: آذربايجان شرقي، نيمه شمالي آذربايجان غربي، اردبيل، گيلان، ارتفاعات زنجان و دامنه و ارتفاعات مازندران اثر مخاطره: اختلال در سفرها، كاهش ديد، لغزندگي جاده‌ها، آبگرفتگي معابر، جاري شدن روان‌آب، سيلابي شدن مسيل‌ها، طغيان رودخانه‌هاي فصلي، صاعقه، رخداد تگرگ، خسارت به سازه‌هاي موقت از جمله بنرها، داربست‌ها و تابلوهاي تبليغاتي، اختلال در ناوگان حمل و نقل و در نواحي كوهستاني احتمال سقوط سنگ و خسارت به محصولات باغي و زراعي.
ارزيابي كلي فرآيند انجام شده در هواشناسي و اظهارنظر مديركل هواشناسي آذربايجان شرقي كه اذعان مي‌دارد به صورت تلفني به مقامات اعلام نموده كه شرايط پرواز صرفا تا قبل از ساعت 11 صبح در سطح استان برقرار مي‌باشد ما را بدين نكته مي‌رساند كه سيستم جوي حداقل از ساعت 11 صبح وارد استان شده و چون مسير حركت جبهه از غرب به شرق بوده به تدريج تا ساعت 15 كل استان را در بر گرفته است.
مسير برگشت پرواز بالگرد از سد قيز قلعه سي در شمال شرق استان به سمت تبريز با خط مورب شمال شرق جنوب غرب بوده كه در ساعت حادثه هنوز جبهه مذكور به سد نرسيده بود ولي بعد از حركت، چنين به نظر مي‌رسد كه در جنگل ارسباران (منطقه اوزي) بالگرد وارد جبهه جوي شده كه به صورت مه غليظ بوده است.استراتژي بالگردها اين بوده كه با اوج گرفتن، از مسير تعريف شده پرواز خارج شده و به سمت شرق مسير كه هنوز سيستم جوي وارد آن نشده حركت نمايند و با تغيير مسير در مجتمع مس سونگون كه در شرق مسير تعريف شده بوده فرود آمدند كه متاسفانه بالگرد حامل رييس‌جمهور به هر دليلي (نقص فني، عدم ديد كامل ناشي از مه، باد شديد و ...) نتوانست به درستي اين كار را انجام دهد. پس با نگاه كلي مي‌توان فهميد كه سازمان هواشناسي با صدور بولتن هوانوردي كه كاملا با هشدار صادره سطح نارنجي در تضاد است، شرايط سختي را براي پرواز بالگرد ايجاد كرده است. »