قاسم محبعلی، مدیر کل پیشین وزارت خارجه در امور خاورمیانه:
عادی‌سازی روابط ایران و بحرین به بهانه‌جویی‌های امنیتی غرب پایان می‌دهد
قاسم محبعلی، مدیر کل پیشین وزارت خارجه در امور خاورمیانه در رابطه با این موضوع که آیا روند عادی‌سازی میان ایران و بحرین ممکن است تحت تاثیر تحولات اخیر در دولت ایران قرار بگیرد معتقد است که بعید است بحرین به خواست ایران در باب حمایت از اکثریت شیعه ساکن این کشور تن دهد. ممکن است تفاوت‌هایی وجود داشته باشد، اما عموما دولت‌ها علاقه‌مند هستند که این مشکلات را حل کنند، اما طبیعی است که در حوزه سیاست‌های خاورمیانه‌ای میدان بیشتر نقش داشته است تا دولت. مگر اینکه دولتی روی کار بیاید که این توانایی را داشته باشد اجازه ندهد خارج از حیطه فعالیتش تصمیم‌گیری یا اقدام کنند.مشروح این گفت‌وگو در ادامه می‌آید.
درخواست بحرین برای عادی‌سازی و احیای روابط با ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ البته که به نقل از معاونت سیاسی دفتر ریاست‌جمهوری این درخواست توسط روسیه از طرف بحرین مطرح شده است. تحلیل شما در این زمینه چیست؟
بعد از اینکه روابط ایران و عربستان احیا شد، تنها کشوری که در میان کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس و جنوب خلیج‌فارس با ایران روابط دیپلماتیک وسیاسی ندارد، بحرین است. بحرین از جهات بسیاری وابسته به عربستان و تحت تاثیر سیاست‌های این کشور قرار دارد. به نظر می‌رسد که طرف مقابل علاقه‌مند است که روابط سیاسی خود را با ایران عادی‌سازی کند. فکر می‌کنم با توجه به شرایطی که حاکم است این امکان وجود خواهد داشت که تهدیداتی که آنها فکر می‌کنند از جانب ایران برای آنها وجود دارد را کاهش دهند. مساله بعدی ادعای آنها مبنی بر حمایت ایران از گروه‌های شیعی مخالف حکومت در بحرین است. بحرین کشوری است که در آن اکثریت شیعه هستند و اقلیت سنی عربستانی‌تبار در آنجا حکومت می‌کنند. عموم شیعیان نیز با دولت مشکلاتی داشتند گرچه اخیرا میزان این مشکلات کاهش پیدا کرده است. در عصر بهار عربی نیز شاهد بودیم که سیاست سرکوب منامه مانع از آن شد تا شیعیان ناراضی این کشور بتوانند دولت مستقر را تحت فشار قرار دهند. اما در هر صورت یکی از انتقاداتی که بحرینی‌ها از ایران داشتند حمایت از شیعیان مخالفت دولت‌شان است که علیه دولت مستقر اقدام می‌کردند. بنابراین بحرینی‌ها فکر می‌کنند فرصتی به وجود آمده است که با توجه به شرایطی که وجود دارد با ایران به توافق برسند و ایران نیز بپذیرد که تا حمایتش را از شیعیان مستقر در بحرین کاهش داده یا مانع از فعل و انفعال های سیاسی این گروه شود.
از نظر شما مسیر عادی‌سازی روابط ایران و بحرین با تاثیرپذیری از شرایط فعلی ایران مشخصا انتخابات ریاست‌جمهوری هموار است یا موانعی وجود دارد؟ اگر موانعی وجود دارد آنها چیستند؟
رفتارهای طرفین یعنی ایران و بحرین وابسته به تغییر دولت نیست؛ مثلا در مساله حمایت از شیعیان مخالف در بحرین، دولت و وزارت امور خارجه در آن نقشی نداشتند. بنابراین بعید است که اگر دولت تغییر کند بحرین متمایل باشد از سیاست‌های حمایتگرایانه ایران از شیعیان مستقر در این کشور حمایت کند. ممکن است تفاوت‌هایی وجود داشته باشد، اما عموما دولت‌ها علاقه‌مند هستد که این مشکلات را حل کنند، اما طبیعی است که در حوزه سیاست‌های خاورمیانه‌ای میدان بیشتر نقش داشته تا دولت. مگر اینکه دولتی روی کار بیاید که این توانایی را داشته باشد اجازه ندهد خارج از حیطه دولت تصمیم‌گیری یا اقدام کنند.
به باور شما در مسیر عادی‌سازی روابط ایران و بحرین چه تحولاتي خواه در قالب فرصت یا چالش قابل پیش‌بینی است؟ می‌توان در این باره دیدگاه خوش‌بینانه‌ای داشت؟ این عادی‌سازی چگونه و در چه شرایطی ایران را متنفع می‌کند؟
بحرین کشور همسایه ما و در قسمت جنوبی خلیج‌فارس قرار دارد و خواه یا ناخواه باید با این کشور روابط مناسبی داشته باشیم تا امنیت خلیج‌فارس تامین شود و همین‌طور حضور قدرت‌های خارجی و مداخلات خارجی کاهش یابد. گفته می‌شود که ایران کشور بزرگی است و بحرین در حد یک جزیره کوچک بسان قشم است و همین ترتیب دولت‌های غربی غالبا این ادعا را مطرح می‌کنند که تهدیدهای ادعایی از جانب ایران برای بازیگر کوچکی چون بحرین چالش‌ساز است. غرب با توسل بدین بهانه‌ها و حمایت‌های ادعایی تلاش دارد تا نقش خود را در منطقه تثبیت کند. اما در صورت عادی‌سازی روابط تهران و منامه، بازیگران غربی دیگر بهانه‌ای برای مداخله ندارند و همزمان شاهد آن هستیم که ایران در کنار کشورهای همسایه کوچک خود امنیت‌سازی کرده و بدین طریق نقش بازیگران خارجی و فرامنطقه‌ای را کمرنگ‌تر جلوه می‌دهد.