هنر رويارويي با رقيب
گروه سياسي| در روزهايي كه رييس‌جمهور منتخب و جريانات سياسي نزديك به او سرگرم رتق و فتق امور انتخاب كابينه‌اي در تراز دكترين اصلاحات و گفتمان مسعود پزشكيان هستند، توپخانه‌هاي طيف‌هاي راديكال با تمام توان در حال كوبيدن مواضع ياران نزديك رييس‌جمهور منتخب هستند. انگار نه انگار كه حتي در بزرگ‌ترين نبردهاي سياسي و وسيع‌ترين گستره‌هاي درگيري، زماني كه زنگ پايان انتخابات به صدا در مي‌آيد، براي برهه‌اي پرچم‌هاي سفيد به اهتزاز در مي‌آيند تا حداقل فرصت انتخاب كابينه و ريل‌گذاري سياست‌ها به طرف پيروز داده شود و بعد دوباره در آتش انتقادات دميده شود. تندروها اين بار اما بدون لحظه‌اي درنگ با پايان گرفتن موعد رسمي انتخابات و مشخص شدن شمايل رييس‌جمهور منتخب، سكانس بعدي تخريب‌ها را آغاز كرده‌اند. يك روز محمدجواد ظريف، زماني آذري‌جهرمي، برهه‌اي علي طيب‌نيا و ساير ياران پزشكيان در تيررس حملات رسانه‌هاي طيف راديكال جريان راست قرار مي‌گيرند. براي اتهام و تخريب، حتي بهانه هم نياز نيست، بيان هر عبارتي از سوي رييس‌جمهور و ياران نزديك او كفايت مي‌كند تا آتش تخريب‌ها و توهين‌ها به آسمان بلند شود. كافي است ظريف در خصوص مشاركت اقوام، گروه‌ها، اديان و طيف‌هاي مختلف در تركيب كابينه صحبت كند تا دريايي از اتهامات واهي متوجه او شود. البته از قبل هم قابل پيش‌بيني بود كه محمدجواد ظريف با توجه به نقشي كه در ايام انتخابات رياست‌جمهوري ايفا كرد، تلاش‌هايي كه براي آگاهي بخشيدن به مردم صورت داد و خطرات حضور طيف‌هاي تندرو در عرصه مديريت كلان اجرايي را گوشزد كرد به عنوان سيبل حملات قرار بگيرد. اما حتي بدبين‌ترين تحليلگران سياسي هم پيش‌بيني نمي‌كردند كه كمتر از يك هفته پس از پايان انتخابات، يك چنين ميدان تخريب گسترده‌اي عليه دولت برپا شود. اصلاح‌طلبان اما به دور از هياهوهاي رقيب، ابتدا تلاش مي‌كنند ميدان ابتكار عمل خود را وسعت بخشيده و پس از آن تصويري از راهبردهاي رقيب به دست آورند. سون تزو در كتاب «هنر رزم و مقابله»، زماني كه در خصوص رويارويي در ميادين صحبت مي‌كند بر 2عامل كليدي تاكيد دارد. نخست شرايط عيني و فيزيكي حاكم بر ميدان، توانايي‌هاي گروه خودي و سپس شرايط ذهني و تفكرات بازيگران رقيب. او عقيده دارد استراتژي يك برنامه مدون و از پيش تعيين شده نيست كه بر روي كاغذ پياده و نعل به نعل اجرايي شود؛ بلكه بايد بر اساس نيازها و شرايط متغير، پاسخ‌هاي مناسب و سريع اتخاذ و اعمال شوند. مبتني بر اين اصل اساسي، جريان اصلاحات ابتدا در انديشه تحكيم قلمروهاي فتح شده است تا در ادامه با ارزيابي توان رقيب تلاش خود را براي پيشروي و تحقق اهداف آغاز كنند. اصلاح‌طلبان هوشمندانه نه فقط ظرفيت‌هاي خود را در بخش‌هايي چون احزاب، جامعه مدني، زنان، جوانان، دانشجويان، اصناف، اساتيد دانشگاهي، هنرمندان، ورزشكاران و... به كار گرفته‌اند، بلكه ميدان بازي را به زمين رقيب در حوزه‌هايي چون هيات‌هاي عزاداري، بسيج، خانواده شهدا، نيروهاي سپاهي، طيف‌هاي متدين جامعه و...كشانده و قصد دارند توجه و همراهي اين گروه‌ها را نيز معطوف ايده‌هاي اصلاحي خود كنند. در واقع پزشكيان و يارانش قصد دارند، دامنه نفوذ خود را نه تنها در اردوگاه خودي بلكه به زمين رقبا هم بكشانند و از ظرفيت‌هاي همراهي آنان بهره‌مند شوند. بدون ترديد اين استراتژي، باعث برافروخته شدن تندروها و حملات دامنه‌دار‌تر آنها مي‌شود. طيف‌هايي كه احساس مي‌كنند نه فقط ميدان انتخابات را به رقيب خود واگذار كرده‌اند، بلكه در حال از دست دادن قلمرو‌هايي هستند كه سال‌ها ذيل آنها يارگيري كرده و مقابل حريف مي‌ايستادند. اكثريت جامعه ايراني اما در طول تاريخ نشان داده‌اند كه اساسا مخالف تندروي و خواستار اعتدال و ميانه‌روي و اصلاح امور هستند. مبتني بر حافظه تاريخي است كه بسياري از طيف‌هاي مذهبي و متدين در ايام انتخابات جذب گفتمان پزشكيان شده و به او راي دادند. تغييراتي كه در بدنه راي اصلاح‌طلبان شكل گرفته در وهله نخست ناشي از ارتقاي گفتمان اصلاح‌طلبي و همسان‌سازي اين گفتمان با مطالبات اكثريت جامعه و متعاقب آن ميل دروني ايرانيان به دوري از افراط و راديكاليسم است. عدالت و رفع تبعيض يكي از مهم‌ترين كليدواژه‌هايي است كه در اين به روزآوري وارد گفتمان اصلاحات شده‌اند.
اگر تلاش نهايي پزشكيان و يارانش منتج به اين شود كه وفاق و تعامل در فضاي عمومي جامعه بيشتر شده و طيف‌هاي مختلف به پروژه اصلاح و توسعه بپيوندند، بايد اين استراتژي را ارج نهاد و براي توفيق روز افزون آن تلاش كرد.