تلاش نتانیاهو برای فرصت‌سازی در کنگره امریکا شکست خورد
میهمان پرحاشیه کاخ سفید
در دیدار نخست‌وزیر اسرايیل با جو بایدن و کامالا هریس چه گذشت؟
احسان پناه‌بر
جو بایدن، ريیس جمهور ایالات‌متحده، یک روز پس از اعتراض هزاران نفری به سفر نخست‌وزیر اسرايیل به پایتخت ایالات‌متحده در بحبوحه جنگ غزه، در کاخ سفید با او دیدار و گفت‌وگو کرد. کامالا هریس، معاون ريیس‌جمهور ایالات‌متحده، نامزد احتمالی دموکرات ریاست جمهوری در انتخابات نوامبر، نیز اواخر روز پنجشنبه با نتانیاهو دیدار داشت. این گفت‌وگوها پس از آن صورت می گیرد که نخست‌وزیر اسرايیل در سخنرانی روز چهارشنبه در نشست مشترک کنگره امریکا از جنگ اسرايیل علیه غزه که منجر به کشته شدن بیش از 39 هزار فلسطینی و ایجاد فاجعه انسانی شده، دفاع کرد. چندین قانونگذار ایالات‌متحده این سخنرانی را تحریم کردند و هزاران معترض در ساختمان کنگره ایالات‌متحده جمع شدند تا از واشنگتن بخواهند کمک نظامی به متحد «آهنین» خود در خاورمیانه را قطع کند. معترضان بیشتری نیز روز پنجشنبه در مقابل کاخ سفید تجمع کردند. به گزارش رسانه‌های امریکایی، دولت بایدن به حمایت تزلزل ناپذیر از اسرايیل در بحبوحه درگیری در غزه ادامه داده و میلیاردها دلار کمک نظامی را مجاز کرده و حمایت دیپلماتیک کلیدی را برای اسرايیل فراهم کرده است. مقامات امریکایی به نیویورک تایمز گفتند بایدن قصد داشت نتانیاهو را در جریان نشست خود در کاخ سفید تحت فشار قرار دهد تا توافق آتش‌بس سه مرحله‌ای با حماس را که بایدن برای اولین‌بار در ماه مه ارائه کرد، نهایی کند. پیش از آغاز دیدار با بایدن، نتانیاهو که از دفتر ریاست‌جمهوری امریکا، صحبت می‌کرد، گفت که مشتاقانه منتظر همکاری با بایدن است. پیش از این نشست، جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید گفت که معتقد است توافق آتش‌بس غزه نزدیک است. کربی در یک بیانیه ویديویی تاکید کرد: «ما معتقدیم که شکاف‌ها را می‌توان کاهش داد.» بایدن و نتانیاهو همچنین با خانواده‌های امریکایی‌هایی که در غزه اسیر بودند، ملاقات کردند. پس از آن، نخست‌وزیر رژیم اسرایيل با هریس، نامزد احتمالی دموکرات ریاست‌جمهوری، گفت‌وگو کرد. به گزارش آسوشیتدپرس، در حالی که هریس نسبت به سایر اعضای دولت بایدن در مورد تلفات انسانی در غزه صریح‌تر بوده است، یک مقام ارشد دولت به خبرنگاران گفت که اختلاف‌نظری بین بایدن و معاونش درباره اسرايیل وجود ندارد و هر دو بر دفاع قاطع و آهنین از اسرايیل پایبندند. به عقیده ناظران، مواضع کاخ سفید نشان داده است که بایدن دیگر به دنبال انتخاب مجدد نیست و انتظار می‌رود موضع سخت‌تری نسبت به پیشنهادات قبلی توافق آتش‌بس در طول جنگ در قبال نتانیاهو اتخاذ کند. کامالا هریس، معاون ريیس‌جمهور روز پنجشنبه گفت که در دیدارش با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرايیل، از او خواسته است تا هر چه زودتر با حماس به توافق آتش‌بس دست یابد تا ده‌ها اسیری که از 7 اکتبر از سوی حماس در غزه نگهداری می‌شوند، بتوانند به کشور خود بازگردند. هریس گفت که گفت‌وگوی «صحیح و سازنده» با نتانیاهو داشته است که در آن او حق اسرايیل برای دفاع از خود را تایید کرد، اما در عین حال نگرانی عمیق خود را در مورد تلفات بالای غزه در طول 9 ماه جنگ و وضعیت «وخیم» انسانی در آنجا ابراز کرد. هریس باتوجه به نامزد احتمالی دموکرات ریاست‌جمهوری، پیام دیرینه جو بایدن را تکرار کرد که زمان آن فرا رسیده است که جنگ وحشیانه غزه، جایی که بیش از 39 هزار فلسطینی در آن کشته شده‌اند، پایان یابد. با این حال، تنها یک روز پس از ایراد سخنرانی نتانیاهو در کنگره که در آن از جنگ خود در غزه دفاع کرد و وعده «پیروزی کامل» علیه حماس را داد، اشاره نسبتا کمی به مذاکرات آتش‌بس شد. هریس کمی پس از دیدار با نتانیاهو به خبرنگاران گفت: در جریان مذاکرات در مسیر توافق پیشرفت‌هايی حاصل شده است. او در ادامه مدعی شد همان‌طور که به نتانیاهو گفتم، زمان انجام این توافق فرا رسیده است. به گزارش نیویورک تایمز، اگرچه نتانیاهو در سخنرانی‌اش در جلسه مشترک کنگره در روز چهارشنبه تلاش داشت نشان دهد در قبال جنگ غزه از حمایت واشنگتن برخوردار است، واقعیت این است که او و جو بایدن مدت‌هاست در مورد نحوه انجام جنگ در غزه با یکدیگر اختلاف‌نظر عمیقی دارند. جو بایدن در این زمان بسیار قدرتمندتر از بنیامین نتانیاهو خواهد بود، چراکه چیزی برای از دست دادن ندارد و نیازمند انتخاب مجدد نیست. او می‌خواهد توافق آتش‌بسی را ببیند که تیمش برای آن فشار آورده و مذاکره کرده است. با این حال، آن‌گونه که ناظران می گویند نتانیاهو بر بازگشت ترامپ به کاخ سفید متمرکز شده، شاید این مقوله یکی از دلایل دیدار دونالد ترامپ، ريیس‌جمهور سابق و نامزد جمهوری‌خواه ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴، از نتانیاهو در فلوریدا است. نخست‌وزیر اسرايیل در جریان سخنرانی خود در کنگره نیز از اقدامات ترامپ در مقام ریاست‌جمهوری تمجید کرد. این امر نشان می دهد نتانیاهو انتظار دارد با نتیجه آرا ماه نوامبر، دوباره ترامپ را در مقام ریاست‌جمهوری امریکا ببیند و امیدوار باشد خدمات ترامپ به اسرايیل تکرار شود.
غایبان بزرگ
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم اسرايیل، روز چهارشنبه در سخنرانی تندی در کنگره مدعی شد که به پیروزی کامل در برابر حماس دست یافته و «مخالفان امریکایی جنگ در غزه را نادان» خواند. این درحالی است که دولت بایدن امیدوار است در جریان سفر نتانیاهو به ایالات‌متحده، بتواند در باب مذاکرات برای پایان دادن به درگیری‌ها در غزه پیشرفتی حاصل کند، اما نخست‌وزیر اسرايیل در کنگره موضعی جنگ‌طلبانه اتخاذ کرد. نتانیاهو از این سخنرانی در نشست مشترک کنگره برای تاکید بر روابط دیرینه و نزدیک بین ایالات‌متحده و اسرايیل استفاده کرد. اما این سخنرانی باعث شکاف شدید در جامعه امریکا شد که پیش از این نیز به دلیل جنگ در غزه برانگیخته شده بود، به‌طوری که ده‌ها قانونگذار دموکرات سخنرانی را تحریم کردند و هزاران معترض در خارج از ساختمان کنگره، جنگ و بحران انسانی ایجاد شده توسط آن را محکوم کردند. برخی از اعتراضات در نزدیکی کاخ کاپیتول به هرج و مرج کشیده شد و برخی معترضین به حضور نتانیاهو در کاخ کنگره، پرچم‌های امریکا را با پرچم‌های فلسطین جایگزین کردند برخی نیز پرچم‌های امریکا را به آتش کشیدند. نتانیاهو روز پنجشنبه نیز با جو بایدن، ريیس‌جمهور ایالات‌متحده دیدار کرد. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرايیل، چهارمین سخنرانی خود را در نشست مشترک کنگره ایالات‌متحده ایراد کرد و تلاش داشت تا از جنگ در غزه حمایت کند. با این حال، اعتراضات به جنگ در غزه هم در داخل کاخ کنگره و هم بیرون آن چشمگیر بود. بسیاری از چهره های مطرح کنگره امریکا همچون برنی سندرز، نانسی پلوسی، و کاملا هریس در جلسه سخنرانی نتانیاهو حضور نداشتند و برخی نیز در ابتدای سخنرانی او جلسه را ترک کردند. نتانیاهو با این سخنرانی، از وینستون چرچیل، نخست‌وزیر بریتانیا در دوران جنگ جهانی دوم با بیشترین سخنرانی در کنگره امریکا پیش افتاد. او در این سخنرانی گفت اسرايیل همیشه دوست وفادار و شریک ثابت امریکایی‌ها در روزهای خوب و بد خواهد بود. او مدعی شد جنگ با محور مقاومت ایران، «جنگ بین خیر و شر» است و تهران را تهدیدی برای اسرايیل و دولت‌های منطقه خواند. او به کنگره گفت: اگر اسرايیل سقوط کند، امریکا کشور بعدی خواهد بود. در ادامه، نخست‌وزیر رژیم اسرايیل از دو چهره در دوطرف طیف سیاسی نیز نام برد: جو بایدن، ريیس‌جمهور ایالات‌متحده و دونالد ترامپ، ريیس‌جمهور پیشین و نامزد حزب جمهوری‌خواه. ابتدا، نتانیاهو به حمایت از بایدن پس از حملات 7 اکتبر از اسرايیل اذعان کرد. نخست‌وزیر اسرايیل افزود: از بایدن به خاطر حمایتش از اسرايیل بعد از حمله هفتم اکتبر تشکر می‌کنم، او خود را «صهیونیست» می‌داند. پس از آن، نتانیاهو از اینکه ترامپ از سوء قصد اخیر جان سالم به در برده است، ابراز خشنودی کرد و شخصا از او به خاطر سیاست‌هایش در ارتباط با اسرايیل که در زمان ریاست‌جمهوری به اجرا درآورده بود، تشکر کرد. نتانیاهو نسبت به معترضین جنگ غزه نیز موضعی تهاجمی به خود گرفت. او در سخنرانی کنگره مدعی شد برای پیروزی نهایی، امریکا و اسرايیل باید در کنار هم بایستند. نتانیاهو همچنین مدعی شد شکست حماس پیش‌شرط صلح در منطقه است و گفت تنها به «پیروزی کامل» رضایت خواهد داد و نه چیزی کمتر از آن. برای دستیابی به این هدف، نتانیاهو پیشنهاد خود را به قانونگذاران ایالات‌متحده ارائه کرد. او خواستار افزایش کمک‌های نظامی و تحویل سریع‌تر آن شد. این طرح درحالی است برخی نمایندگان کنگره پیش از این از دولت بایدن به واسطه انتقال تسلیحات امریکایی به اسرايیل به‌شدت انتقاد کرده بودند.
دستاورد نتانیاهو
پیش از شروع سخنرانی نتانیاهو در کنگره، سی‌ان‌ان گزارشی ویديویی با عنوان «از سخنرانی پرمخاطره نتانیاهو در کنگره چه انتظاری باید داشت» منتشر کرد. به‌زعم برخی ناظران، برای بسیاری از طیف چپ حزب دموکرات، به نمایندگی از بخش بزرگی از قانونگذاران دموکرات که جلسه سخنرانی را تحریک کرده بودند، نخست‌وزیر اسرايیل حرفی برای گفتن نداشت تا بتواند نظر دست‌کم بخشی از آنها و مخالفین جنگ در غزه را تغییر دهد. از سوی دیگر، برای بسیاری از دموکرات‌های چپ میانه، میانه‌روهای هر دو حزب و برخی جمهوری‌خواهان، نتانیاهو حتی نتوانست بر نظر آنها برای حمایت بیشتر از اسرايیل تاثیر بگذارد، هر چند نتانیاهو مراقب بود نظر آنها را علیه خود و سیاست‌هایش تغییر ندهد. به باور آرون دیوید میلر، عضو ارشد بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی در مطلبی در نشریه فارين پاليسی، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرايیل، با سرپیچی از درخواست‌های جو بایدن، ريیس‌جمهور واقعا طرفدار اسرايیل برای نزدیک به 10 ماه و بیگانه شدن با بخش‌‌های بزرگی از حزب دموکرات عمدتا طرفدار اسرايیل و بخش زیادی از مردم امریکا، همچنان موفق شده است در قدرت بماند و جنگ خونین غزه را ادامه دهد. میلر می‌نویسد: اکنون نتانیاهو رکورد بیشترین سخنرانی را در کنگره امریکا شکسته، این نشان می‌دهد دنیا نتوانسته جلوي او را برای جنگ در غزه بگیرد. این تحلیلگر بنیاد کارنگی معتقد است که وقتی نتانیاهو بیش از هفتاد بار در کنگره تشویق می شود، این به آن معناست او همچنان مورد حمایت قاطع امریکا است. شاید بهترین خلاصه سخنرانی نتانیاهو را نوآ لاندو، مفسر سیاسی مسائل اسرايیل و امریکا در روزنامه اسرايیلی آرتص بیان کرد: نتانیاهو برای پایان دادن به جنگ غزه به واشنگتن نرفت، بلکه به این خاطر به آنجا رفت تا راهی برای طولانی کردن آن بیابد. نخست‌وزیر اسرايیل در سخنرانی خود قصد داشت با اشاره به تاخیر در ارسال تسلیحات توسط ایالات‌متحده به اسرايیل که نشان از ترس واشنگتن مبنی بر استفاده از سلاح‌ها علیه غیر نظامیان دارد، کنگره را برای تسریع در ارسال تسلیحات با خود همراه کند تا «کار را سریع‌تر به پایان برساند.» نتانیاهو مدعی شد که جنگ اسرايیل علیه حماس، جنگ امریکا و همچنین جنگی بزرگ‌تر علیه ایران است و به این معناست که او از طرف ایالات‌متحده آن را به راه انداخته است. به عقیده نوآ لاندو، اگرچه نتانیاهو با قانونگذاران امریکایی صحبت می‌کرد، مخاطبان داخلی خود را نیز هدف قرار می داد، با این امید که نمایش قدرت در مقابل کنگره بتواند افکار عمومی اسرايیل را متقاعد کند که او باید نخست‌وزیر بماند. تردید وجود دارد که او نظر بسیاری را در ایالات‌متحده یا اسرايیل تغییر دهد، جایی که نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد دو سوم اسرايیلی‌ها فکر می‌کنند که او باید از سمت خود کنار رود. تشویقی که او از سوی مخاطبان عمدتا جمهوری‌خواه دریافت کرد، نشان‌دهنده جایگاه او در خانه یا در سراسر جهان نبود.
مروان معاشر، تحلیلگر مسائل خاورمیانه و استاد دانشگاه بیروت نیز به سی ان ان گفت: سخنرانی نتانیاهو تلاشی برای قبول مسوولیت حتی جزيی در قبال شکست کابینه اش در جلوگیری از حمله 7 اکتبر نبود. براساس اصول تعریف شده در کارنامه افتضاح او، همیشه تقصیر بر گردن دیگران است. او نه تنها حماس و ایران، بلکه دادگاه کیفری بین‌المللی و روسای دانشگاه‌های بزرگ ایالات‌متحده را نیز مقصر دانست. نتانیاهو معترضان را «احمق» خواند و از حمله به اعضای کنگره که در سخنرانی او شرکت نکرده بودند، کوتاهی نکرد. اما به اشتباهات اطلاعاتی اسرايیل یا این واقعیت که کابینه‌اش هر‌گونه پیشنهاد امیدبخش به فلسطینی‌ها را رد کرده است، اشاره‌ای نکرد. نخست‌وزیر اسرايیل در این سخنرانی تعمدا از کلمه «آتش‌بس» استفاده نکرد تا جنگ را پایان یافته نشمارد. معاشر افزود: اگر افکار عمومی اسرايیل به دنبال این بودند که با او مانند رهبری محترم رفتار کند یا امیدی به بازگشت اسرا داشته باشد، احتمالا با این سخنرانی ناامید شده‌اند. توماس واریک یکی از همکاران ارشد و مدیر پروژه آینده در شورای آتلانتیک می‌نویسد که سخنرانی نتانیاهو در کنگره دیدگاه ادعایی خود را برای غزه پس از جنگ بیان کرد: دولتی غیرنظامی از سوی فلسطینی‌هایی که به دنبال نابودی اسرايیل نیستند و مایلند در کنار هم در صلح زندگی کنند. درحالی که نتانیاهو و مشاوران ارشدش پیش از این نیز سخنان مشابهی گفته بودند، نشست گزارش شده که در 18 جولاي توسط عبدالله بن زاید وزیر خارجه امارات با مشاوران ارشد امریکایی و اسرايیلی تشکیل شد، نشان می‌دهد که مذاکرات جدی درباره غزه پس از جنگ تازه شروع شده است. به‌زعم واریک، کلید دستیابی به غیرنظامی کردن غزه مستلزم کنترل نهادهای حکومتی غزه از دست حماس یا کسانی است که تسلیح مجدد حماس را تحمل، بلکه ممکن می‌کنند. به نظر می‌رسد این امر بسیار سخت -و شاید غیر‌ممکن- باشد. همزمان نشریه نیویورک تایمز نوشت که در سرزمین‌های اشغالی، بین تشویق مکرر قانونگذاران امریکایی در طول سخنرانی نتانیاهو و واقعیت تلخ داخلی در صفحات اول روزنامه‌های عبری زبان روز پنجشنبه تناقض آشکاری وجود دارد، تناقضی که تحت‌تاثیر اخباری مبنی بر اینکه ارتش اجساد چند اسیر را از غزه بیرون آورده است، آشکار بود.یدیعوت آحارونوت، صفحه اول خود را به صورت افقی تقسیم کرد و نیمه بالایی را به پرتره‌های چهار اسیر که اجسادشان پیدا شد و نیمه پایینی را به سخنرانی ترامپ اختصاص داد. جسد پنجم متعاقبا توسط مقامات صهیونیست شناسایی شد و آنها گفتند که هر پنج نفر در ۷ اکتبر در جریان حمله حماس به جنوب اسرايیل که منجر به جنگ شد، کشته شدند.بن درور یمینی در یدیعوت آحارونوت نوشت: «این سخنرانی عاری از امید یا مژده بود. شکاف بزرگی بین سخنان لفاظانه و اعمال متناقض وجود دارد.در سرزمین‌های اشغالی، منتقدان نتانیاهو او را متهم کرده‌اند که بقای سیاسی خود را بالاتر از سرنوشت اسیران قرار داده است. دو حزب راست افراطی که او برای ائتلاف حکومتی خود به آنها تکیه می‌کند، تهدید کرده‌اند که در صورت موافقت با توافقی با شرایطی که تسلیم شدن به حماس تلقی می‌کنند، از قدرت کناره‌گیری خواهند کرد. نتانیاهو به دنبال شرایط بهتر، خروج تیم مذاکره‌کننده اسرايیلی را که قرار بود روز پنجشنبه از سرزمین‌های اشغالی برای مذاکره با میانجیگران به قطر بروند، به تعویق انداخت. یک مقام صهیونیست که از مذاکرات مطلع بود، گفت که این تیم پس از دیدار نتانیاهو با بایدن، بدون تعیین تاریخ جدید، عازم قطر خواهد شد. انجمن خانواده‌های اسیران، یک سازمان مردمی که از آزادی اسرا حمایت می‌کند، روز پنجشنبه در بیانیه‌ای «بحران اعتماد» را اعلام کرد و نتانیاهو را به ممانعت از معامله متهم کرد. این مجمع در بیانیه خود گفت: «این پا به پا کردن، خرابکاری عمدی در فرصت بازگرداندن عزیزان‌مان است. این کار به‌طور موثر مذاکرات را تضعیف می‌کند و نشان‌دهنده یک شکست اخلاقی جدی است.»