کابینه امنیتی اسرايیل مجوز حمله به لبنان را صادر کرد؟
خاورمیانه در برزخ!
احسان پناه‌بر
انفجار مرگبار در بلندی‌های جولان اشغالی عصر تازه‌ای از تنش‌ها را میان حزب‌الله و اسرايیل ایجاد کرده است. ناظران و رهبران منطقه و جهان بیم آن دارند این حادثه زمینه‌ساز رویارویی تمام عیار شود. اسرايیل مدعی است این انفجار بر اثر برخورد راکتی از سوی حزب‌الله بوده است، اما شاهدان عینی و حزب‌الله این ادعای اسرايیل را تکذیب کرده‌اند و انفجار را نتیجه برخورد موشک سامانه رهگیری اسرايیل به زمین فوتبال محل بازی کودکان و نوجوانان منطقه می‌دانند. اسرايیل و حزب‌الله بارها بر اجتناب از ورود به جنگی تمام عیار تاکید کرده‌اند، اما موضع‌گیری این دو بازیگر موجب نشده تا شدت درگیری‌ها میان آنها کاهش یابد. اسرايیل روز یکشنبه پس از متهم کردن حزب‌الله به انفجار که باعث کشته شدن دست‌کم 12 کودک و نوجوان در بلندی‌های جولان اشغالی شد، حملات هوایی به مناطقی در لبنان را شدت بخشیده است. این در‌حالی است که به گزارش المیادین، حزب‌الله هرگونه مسوولیتی در قبال حمله به مجدل شمس، مرگبارترین حمله در سرزمین‌های اشغالی از زمان حمله حماس در 7 اکتبر، را رد کرده است. برخی منابع اسرايیلی و فلسطینی گزارش دادند که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرايیل به بهانه وقوع حادثه مجدل شمس مانع از اعزام ۱۵۰ کودک اهل غزه به خارج از سرزمین‌های اشغالی، عمدتا به مقصد امارات متحده عربی، برای درمان شده است. اکسیوس نیز به نقل از یک مقام اسرايیلی و یک مقام امریکایی گزارش داد دولت بایدن به اسرايیل هشدار داد که اگر در پاسخ به حمله مرگبار روز شنبه به بلندی‌های جولان به اهداف حزب‌الله در بیروت حمله کند، احتمالا اوضاع از کنترل خارج می‌شود.
مناقشه کنونی میان اسرايیل و حزب‌الله تاکنون تلفاتی را به هر دو طرف وارد کرده است. ده‌ها هزار نفر در دو سوی مرز مجبور به ترک خانه‌های خود شده‌اند. حملات هوایی اسرايیل به مناطقی که حزب‌الله در جنوب لبنان در آن فعالیت می‌کند و دره بقاع در نزدیکی مرز سوریه را هدف قرار داده است. اسرايیل همچنین گهگاه به نقاط دیگری در عمق خاک لبنان حمله کرده است، به ویژه در تازه‌ترین دور ترور فرماندهان مقاومت، در 2 ژانویه یکی از فرماندهان ارشد حماس را در بیروت به شهادت رساند. حملات اسرايیل تاکنون حدود 350 رزمنده حزب‌الله لبنان و بیش از 100 غیرنظامی را به شهادت رسانده است. براساس منابع امنیتی و پزشکی و گزارش رویترز، غیرنظامیان شامل پزشکان، کودکان و روزنامه‌نگاران می‌شوند. ارتش اسرايیل پس از حمله روز شنبه مدعی شد که حداقل 17 نظامی اسرايیلی تاکنون در درگیری با حزب‌الله کشته شده‌اند. در اسرايیل، آوارگی بسیاری از اسرايیلی‌ها به بحران سیاسی بزرگی بدل شده است. مقامات اسرايیلی امیدوار بودند که بتوانند برای سال تحصیلی که از اول سپتامبر آغاز می‌شود به خانه برگردند، اما با ادامه این بن‌بست، این امر به‌طور فزاینده‌ای بعید به نظر می‌رسد.
یک مقام اسرايیلی به رویترز گفت، روز شنبه، آموس هوخشتاین، مشاور ارشد ريیس‌جمهور بایدن، با یوآو گالانت، وزیر جنگ اسرايیل صحبت کرد و به او گفت که اسرايیل حق دارد از خود در برابر حزب‌الله دفاع کند، اما باید از تشدید همه‌جانبه تنش‌ها اجتناب شود و تلفات غیرنظامیان را به حداقل برساند. این مقام اسرايیلی گفت هوخشتاین ابراز نگرانی کرده است که اگر ارتش اسرايیل به بیروت حمله کند، حزب‌الله با شلیک موشک‌های دوربرد به سوی اسرايیل پاسخ خواهد داد که احتمالا منجر به تشدید بیشتر تنش خواهد شد. یک مقام امریکایی نیز به سی‌ان‌ان گفت: ما قطعا فکر می‌کنیم که حمله ارتش اسرايیل به بیروت یک خط قرمز بالقوه برای حزب‌الله است. کاخ سفید از اظهارنظر درباره مذاکرات خصوصی دیپلماتیک خود با اسرايیل خودداری کرد. آدرین واتسون، سخنگوی مشاور امنیت ملی کاخ سفید روز یکشنبه در بیانیه‌ای مدعی شد که حمله به بلندی‌های جولان از سوی حزب‌الله بوده است. او مدعی شد: این موشک حزب‌الله بود که به زمین بازی برخورد کرد. واتسون ادعا کرد که ایالات متحده از اسرايیل در برابر تمامی تهدیدات مورد حمایت ایران از جمله حزب‌الله حمایت می کند. سخنگوی مشاور امنیت کاخ سفید گفت که دولت بایدن در حال کار روی یک راه‌حل دیپلماتیک در امتداد مرز اسرايیل و لبنان است که به همه حملات یک‌بار برای همیشه پایان می دهد و به شهروندان دو‌طرف مرز اجازه می دهد تا با خیال راحت به خانه‌های خود بازگردند. در همین رابطه، دفتر نخست‌وزیری اسرايیل اعلام کرد، کابینه امنیتی اسرايیل پس از یک جلسه سه ساعته در روز یکشنبه به بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر و گالانت، وزیر جنگ اجازه داد تا درباره دامنه و زمان پاسخ اسرايیل تصمیم بگیرند. مقامات اسرايیلی گفتند که کابینه امنیتی و ارتش اسرايیل خواهان پاسخی بسیار قوی‌تر علیه مواضع حزب‌الله هستند. اما آنها همچنین می‌خواهند از یک جنگ همه‌جانبه اجتناب کنند. به گزارش وال استریت ژورنال به نقل از مقامات اسرايیلی، ارتش اسرايیل فکر می‌کند که واکنش شدید اسرايیل احتمالا منجر به چند روز درگیری شدید با حزب‌الله می‌شود که مهار آن دشوار خواهد بود. یکی از مقامات اسرايیلی گفت: واضح است که هر دو طرف یک گام فراتر از قبل برداشته‌اند، اما مشخص نیست که آیا آنها می‌توانند از سقوط به ورطه جنگ تمام‌عیار جلوگیری کنند یا خیر. به گزارش منابع عبری، ارتش اسرايیل یکشنبه شب نیز یک‌سری حملات هوایی در سراسر لبنان انجام داد، اما ناظران برآنند که این حملات چیزی فراتر از معمول نبود، چراکه اسرايیل پیش از این نیز به شکل روزمره به مواضعی در لبنان حمله هوایی می‌کند. تصمیم‌گیری درباره نحوه واکنش به حادثه مجدل شمس اواخر روز یکشنبه و با تشکیل کابینه امنیتی اسرايیل آغاز شد، هر چند جزيیات آن هنوز مشخص نیست. قوانین اسرايیل حکم می‌کند که هر تصمیمی در مورد اقدام نظامی که می‌تواند منجر به جنگ شود باید به صورت چندجانبه در کابینه اتخاذ شود. همزمان با افزایش تنش‌ها، تهران نیز به اسرايیل نسبت به هرگونه ماجراجویی جدید هشدار داد. ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران حادثه مجدل شمس را «سناریویی ساختگی» خواند که هدف آن منحرف کردن توجهات جامعه جهانی از 39 هزار فلسطینی کشته شده در نوار غزه است. ناصر کنعانی روز یکشنبه در بیانیه‌ای گفت که پاسخ نظامی اسرايیل باعث بی‌ثباتی بیشتر منطقه و شعله‌ور کردن آتش جنگ می‌شود. او گفت: اگر این اتفاق بیفتد، رژیم صهیونیستی مسوول قطعی و اصلی پیامدها و واکنش‌های غیرقابل پیش‌بینی به چنین رفتار احمقانه‌ای خواهد بود. مجتبی امانی، فرستاده ایران در لبنان نیز در پستی در ایکس نوشت که تهران پس از حادثه مجدل شمس، عمدتا به دلیل معادلات تحمیل‌شده بر اسرايیل ازسوی ایران و متحدانش، انتظار یک جنگ همه‌جانبه را ندارد.
عمر بدار، تحلیلگر سیاسی خاورمیانه به الجزیره گفت معتقد است که بدون توجه به اینکه چه کسی مسوول این حمله بوده است، تقریبا به‌طور قطع این حادثه تصادفی بیش نبوده است. هیچ طرفی در کل منطقه منافع سیاسی یا نظامی در هدف قرار دادن بازی فوتبال کودکان در شهر دروزی‌ها در ارتفاعات جولان اشغالی ندارد. این تحلیلگر مسائل خاورمیانه به الجزیره گفت هم حزب‌الله و هم اسرايیل تمایل دارند از یک جنگ تمام عیار اجتناب کنند، چراکه هم لبنان و هم اسرايیل با بحران‌های داخلی مواجه هستند و این امر می‌تواند بر بحران‌های آنها بیفزاید.
راندا اسلیم، کارشناس ارشد موسسه خاورمیانه در واشنگتن نیز به وال استریت ژورنال گفت که اسرايیل و حزب‌الله به دلیل جابه‌جایی گسترده جمعیت خود در خطوط درگیری و به دلیل طولانی شدن جنگ، علاقه‌ای به جنگی همه‌جانبه ندارند. اسلیم افزود: در طرف اسرايیلی، شما ارتشی دارید که بعد از 10 ماه جنگ خسته و فرسوده شده است. اما در طرف دیگر، سران و مردم اسرايیل نظری متفاوت دارند. این تحلیلگر به وال استریت ژورنال گفت، در واقع، شما بخش بزرگی از جمعیت اسرايیلی‌ها را دارید که از کابینه اسرايیل می‌خواهند حزب‌الله را مهار کند و کنترل مرز شمالی سرزمین‌های اشغالی را دوباره به دست بگیرد. راندا اسلیم گفت: فکر نمی‌کنم نخست‌وزیر اسرايیل در حال حاضر علاقه‌ای به یک جنگ همه‌جانبه داشته باشد. این تحلیلگر موسسه خاورمیانه در واشنگتن افزود، اما انکار حزب‌الله خود حداقل نشانه‌ای است مبنی بر اینکه حزب‌الله خواهان جنگی تمام عیار نیست. اسلیم معتقد است این حادثه به احتمال زیاد غیرعمدی بوده است، چراکه نفع هیچ طرفی را در آن متصور نیست. تحلیلگران و مقامات برای ماه‌ها هشدار داده‌اند که هرگونه محاسبات اشتباه می‌تواند منجر به درگیری همه‌جانبه شود. شورای امنیت ملی کاخ سفید در بیانیه‌ای اعلام کرد که ایالات‌متحده به حمایت از تلاش‌ها برای پایان دادن به این حملات وحشتناک در امتداد خط آبی رودخانه لیتانی ادامه خواهد داد. سازمان ملل و اتحادیه اروپا خواستار خویشتنداری طرفین شدند و جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه و 27 عضو، خواستار تحقیقات بین‌المللی مستقل شد.
در همین رابطه، مقامات اسرايیلی به رویترز گفتند که تشدید تنش بین اسرايیل و حزب‌الله احتمالا مذاکرات بر سر توافق آتش‌بس و تبادل اسرا در غزه را متوقف می‌کند. دیوید بارنیا، مدیر موساد، روز یکشنبه در رم با ویلیام برنز، ريیس سیا، محمد بن عبدالرحمن آل‌ثانی، نخست‌وزیر قطر و عباس کامل، ريیس جاسوسی مصر برای بحث در مورد پیشنهاد به‌روز شده اسرايیل، دیدار کرد. در این نشست، طرفین در مورد این سند با توضیحاتی در‌خصوص پیش‌نویس توافقنامه‌ای که از سوی اسرايیل منتقل شده بود، بحث و تبادل‌نظر کردند. دفتر نخست‌وزیری رژیم اسرايیل اعلام کرد که مذاکرات در مورد موضوعات اصلی در روزهای آینده ادامه خواهد یافت.