بازخواني روايت فيلمي برگرفته از واقعيت در كره جنوبي كه اهميت رسانه را يادآور شد
در ستايش حقيقت
نيره خادمي
«جانگ جون هاوان»، كارگردان كره‌اي سال 2016 همزمان با اعتراضات دوباره مردم براي وجود فساد در حاكميت، مشغول بررسي درباره فيلمنامه‌اي بود كه ماجراي قيامي بزرگ را روايت مي‌كرد. سه دهه قبل، دانشجوي كره‌اي بر اثر شكنجه پليس كره به قتل رسيده بود و پليس كه قصد پنهان كردن ماجرا را داشت در نهايت نتوانست در برابر قدرت حقيقت و رسانه تاب بياورد و مغلوب شد. آن زمان نه تنها پليس كه حتي زنجيره ظلم در جمهوري پنجم كره نيز از هم گسست و كره‌اي‌ها قدم بزرگ‌تري براي رسيدن به دموكراسي برداشتند. 30 سال بعد مردم كره دوباره در خيابان‌ها بودند و اين‌بار در برابر يازدهمين رييس‌جمهور كره كه بر حسب اتفاق دختر يكي از روساي جمهوري از همان عهد بود. پارك گون-هه، دختر پارك چونگ هي، رييس‌جمهوري بود كه در دوران 18 ساله حكومت خود در كره، در ازاي محدوديت آزادي‌هاي مدني و سركوب فعاليت‌هاي سياسي دگرانديشان توانسته بود، كشور را به رشد اقتصادي برساند. اگر چه او در سال 1979 ترور شد ولي ادامه سياست‌هايش، قيام خونين گوانگجو و در نهايت مبارزات دموكراتيك كره در سال 1987 را رقم زد. «جانگ جون هاوان» حدود ۸ سال پيش روايت آن روزها را مي‌خواند و تجسم آنها را دوباره در خيابان‌ها مي‌ديد.
يك‌سال زمان برد تا پروژه تكميل و در سال 2017 آماده اكران شود و تا آن زمان پارك گون-هه، يازدهمين رييس‌جمهور كره هم در طرح استيضاح تهيه شده از سوي مخالفان دولت به تخلف از قانون اساسي، فساد مالي و سوءاستفاده از قدرت متهم و پس از استيضاح بركنار شده بود. اين كارگردان كره‌اي مي‌خواست به مناسبت سي‌امين سالگرد قيام دموكراتيك ژوئن كره در فيلم جديد خود قدرت حقيقت را نشان دهد و در نمايش آن نيز تا حد زيادي به حقيقت وفادار ماند تا جايي كه بعدها هم در مصاحبه با مطبوعات گفت كه 90 درصد آنچه در فيلم «وقتي آن روز فرا برسد: 1987» به نمايش گذاشته شده، حقيقت است. اين فيلم اگرچه دوران تاريكي از تاريخ كره جنوبي را روايت مي‌كند همزمان به اهميت مطبوعات و مراجع قضايي در گفتن از حقيقت اشاره دارد، به عنوان مثال اگر چه در اين فيلم مطبوعات -به اصطلاح- سركوب شده هستند، اما هنوز حق پرسشگري دارند. همان ابتداي ماجرا وقتي پليس قصد توضيح خبر قتل دانشجو را دارد اطلاعيه و بيانيه نمي‌دهد، بلكه حتي در همان حكومت ديكتاتوري هر چند به صورت نمايشي، نشست پرسش و پاسخ برگزار كرده و خبرنگاران، مسوولان را به چالش مي‌كشد و اگرچه تهديدات و محدوديت‌هايي وجود دارد ولي در آن مرحله هيچ كدام از آنها دستگير يا مواخذه نمي‌شوند. دروغ و پنهانكاري ادامه دارد تا در نهايت دادستان شهر سئول كه حاضر به تاييد پرونده براي سوزاندن جسد بدون كالبد شكافي و پزشكي قانوني نشده، پرونده شكنجه و قتل «جانگ چول» را به صورت پنهاني در اختيار خبرنگار قرار مي‌دهد. خبرنگار با مدرك معتبر حاكميتي كه در دست دارد، گزارش قتل دانشجوي تحت شكنجه را منتشر مي‌كند و پس از آن مسوول زندان، در افشاي نام شكنجه‌گران و قاتلان واقعي به روشن شدن زواياي ديگر ماجرا كمك مي‌كند.
در همان سياهي و ديكتاتوري آن دوران كره جنوبي، هنوز پايه‌هاي اخلاقي جامعه دست نخورده باقي مانده است. دادستان سئول با وجود فشارهاي همه‌جانبه حاضر به همكاري با صاحبان قدرت و قاتلان دانشجو نمي‌شود. مطبوعات بدون داشتن مدرك معتبر، سنديتي براي انتشار گزارش ندارند و براي به دست آوردن آن تلاش مي‌كنند. مردم هنوز به مطبوعات، پزشكي قانوني و زندانبان تحت نظر همان حكومت ديكتاتوري اعتماد دارند. در صحنه‌اي از فيلم يكي از فعالان دانشجويي در حين تماشاي مخفيانه فيلم قيام گوانگجو در يك باشگاه دانشگاهي مي‌گويد حقيقت مهم‌ترين سلاحي است كه ما داريم. جانگ جون هاوان، كارگردان 52 ساله كره‌اي فيلم در توصيف دغدغه‌هاي ساخت فيلم با اين مضمون به همين موضوع اشاره دارد: «قصد داشتم قدرت حقيقت را نشان دهم و اينكه چگونه افراد صاحب قدرت به حقيقت ظلم مي‌كنند و براي حفظ قدرت خود دروغ مي‌گويند غافل از اينكه روزي فرا مي‌رسد كه معجزه رخ دهد.»
او در اين پروژه از قتل‌عام گوانگجو تاثير گرفته، به نوعي فيلم را وامدار آن قيام مي‌داند و اين ماجرا را در صحنه‌ها و ديالوگ‌هاي فيلم نيز جاي داده است. «من هم فيلم قتل‌عام گوانگجو را زماني كه در دبيرستان در يك كليسا درس مي‌خواندم، تماشا كردم و از آن ماجرا مطلع شدم. وقتي به گذشته نگاه مي‌كنم، شايد آن زمان بود كه اين داستان از درون من شروع شد و به لطف خبرنگار آلماني كه ويديو را در خارج از گوانگجو منتشر كرد، بسياري از كساني كه آن را تماشا كردند، شروع به تظاهرات و مبارزه عليه اين ديكتاتوري كردند.» او در پاسخ به اينكه فيلم به چه روزي اشاره مي‌كند و اينكه آيا آن روز هنوز فرا نرسيده است به سايت filmdoo مي‌گويد: «آن روز، روزي است كه همه اميدوارند به آن برسند اما وقتي واقعا فرا رسد، سخت خواهد بود. بنابراين ما نمي‌دانيم كه آيا آن روز فرا رسيده يا هنوز نيامده است. بايد باور كنيم و حتي اگر شكست بخوريم بايد تلاش كنيم. ما بايد به هل دادن ادامه دهيم، حتي اگر دوباره زمين بخوريم.در مواقعي افراد احساس نااميدي مي‌كنند، زيرا مي‌بينند كه ديگران اصلا براي تغيير جهان تلاش نمي‌كنند و سال 1987 هم چنين زماني بود. رييس‌جمهور هم پس از تماشاي فيلم گفت كه در آن زمان بسياري از مردم گفتند كه حتي اگر تلاش كنيد هيچ چيز تغيير نمي‌كند، پس چرا تلاش مي‌كنيد؟ و در اين فيلم، يون هي از عمويش مي‌پرسد: چرا تلاش مي‌كني؟ شما نمي‌توانيد دنيا را تغيير دهيد. اما گاهي اوقات، اگر از شجاعت و اميدي كه در دل خود داريد دست نكشيد، ديگران نيز عقب مي‌نشينند و آنگاه معجزه‌اي رخ مي‌دهد. بنابراين بسيار مهم است كه اميد خود را از دست ندهيد. آب وقتي به 100 درجه سانتيگراد مي‌رسد شروع به جوشيدن مي‌كند، اما حتي اگر در دماي 98 درجه سانتيگراد باشد، نمي‌دانيد كه آيا قرار است بجوشد و چه زماني مي‌جوشد. گاهي اوقات احساس مي‌كنيد كه ديگران آن نوع وجدان يا اميد را ندارند، اما هيچ كس نمي‌داند. بنابراين بسيار مهم است كه اميد خود را درون خود نگه داريد.»
جانگ جون هاوان، كارگردان 52 ساله كره‌اي سال 2017 تا پيش از تولد فرزندش علاقه‌اي به داستان تاريك و واقعي كشور خود نداشت ولي وقتي بچه‌دار شد ميل به بهتر كردن دنيا براي فرزند، او را به سمت اين تصميم سوق داد. حتي دختر جون هاوان هم در صحنه‌اي از اين فيلم بازي كرده است تا به قول خودش يادگاري خوبي براي او باقي بماند. اين فيلم آذر سال 97 در دومين روز جشنواره فيلم‌هاي كره‌اي در پرديس سينمايي كورش تهران به نمايش درآمد و كارگردان در بخش پرسش و پاسخ تماشاچيان درباره دليل ساخت اين فيلم توضيح داد: «در آن سال‌ها، يعني سال ١٩٨٧، من نمي‌توانستم به اين تظاهرات ملحق شوم، به همين دليل مي‌خواستم براي كساني كه در اين تظاهرات قرباني يا زخمي شدند، جبران كنم.»
از نظر او تظاهرات سال 1987 يك انقلاب ناقص بود، چراكه رييس‌جمهور منتخب بعدي فردي انتخاب شد كه هنوز به استبداد متصل بود با اين حال اعتراضات پيش زمينه‌اي براي محاكمه رييس‌جمهور در سال 2017 در دادگاه قانون اساسي شد، زيرا قانون اساسي بر اساس آنچه در آن زمان اتفاق افتاد، شكل گرفت: «من فكر مي‌كنم اتفاقات تاريخ در عين تاثيرگذاري بر يكديگر، به سمت جلو حركت مي‌كند.»
فيلم «هنگامي كه آن روز فرا مي‌رسد: ۱۹۸۷» بر اساس واقعيت‌هاي زندگي واقعي جنبش دموكراسي ژوئن ۱۹۸۷ است كه رژيم نظامي چون دووهوان، رييس‌جمهور كره جنوبي بين سال‌هاي ١٩٨٠ تا ١٩٨٨ را به پايان رساند. رييس‌جمهوري كه با ادامه تفكرات روساي جمهور قبلي مانند «پارك چونگ هي» و «چوي كيو هه» كه در سركوب، قتل‌عام و سركوب قيام مردم گوانگجو در سال ١٩٨٠ نقش داشتند در سال ١٩٩٦ به اعدام محكوم شد.