چرا روسیه حمله به کورسک را بی‌پاسخ گذاشت؟
پاشنه‌آشیل پوتین
یک سال پیش، ولادیمیر پوتین، ريیس‌جمهور روسیه برای بزرگداشت هشتادمین سالگرد یکی از افتخارآمیزترین لحظات ارتش شوروی در جنگ جهانی دوم، بر صحنه‌ای در منطقه کورسک قدم گذاشت. پوتین خطاب به حضار متعصب چون سربازانی تازه بازگشته از جنگ در اوکراین، پیروزی قاطع در نبرد کورسک در جنگ جهانی دوم را یکی از شاهکارهای باور نکردنی مردم روسیه خواند. درحالی که مسکو خود را برای جشن هشتاد و یکمین سالگرد نبرد 1943 در روز جمعه آماده می‌کند، کورسک دوباره در صدر اخبار است، اما به دلیل کاملا متفاوت، یعنی اشغال بخش قابل‌توجهی از آن به دست نیروهای اوکراینی. در 6 آگوست، نیروهای اوکراینی با حمله برق‌آسا به منطقه، روستاها و شهرک‌های زیادی را در این منطقه تصرف کردند، صدها سرباز روس را به اسارت گرفتند و ده‌ها هزار غیرنظامی را مجبور به تخلیه آن مناطق کردند. این حمله روسیه را غافلگیر کرد. طبق گزارش خبرگزاری فرانسه، روسیه سربازانی را برای عقب راندن برخی از یگان‌های سرسخت اوکراینی آماده می‌کند و به نظر می‌رسد جبهه خونینی در هفته‌های آینده در این منطقه شکل بگیرد.
پوتین سابقه واکنشی کندبه بحران‌های مختلف را در دوران تصدی خود دارد و تاکنون این حمله را کم‌اهمیت جلوه داده است، اما دو و نیم سال پس از آغاز جنگ در اوکراین برای حذف آنچه که او تهدیدی برای روسیه خواند، این روسیه تحت امر اوست که آشفته‌تر به نظر می‌رسد. او در یک نشست تلویزیونی در 12 آگوست در مورد کورسک آشکارا عصبی به نظر می‌رسید و به فرماندار منطقه کورسک که داشت شهرک‌های تصرف شده ازسوی اوکراین را فهرست می‌کرد، تشر زد. پوتین و مقامات روسیه از «رویدادهای منطقه کورسک» به عنوان «وضعیت تنش‌آمیز» یا «اقداماتی تحریک‌کننده» یاد کردند. اخیرا رسانه‌های روسی نیز وضعیت کورسک را چندان با اهمیت جلوه نداده‌اند گویی حوادث کورسک فاجعه نیست و مهم ترین حمله به روسیه از زمان جنگ جهانی دوم نبوده است. پوتین در 24 سال بودن در قدرت، خود را تنها کسی می‌داند که می‌تواند امنیت و ثبات روسیه را تضمین کند، اما وجهه پوتین از زمان شروع جنگ اوکراین بارها آسیب دیده است. شهرهای روسیه بارها مورد گلوله‌باران و حملات پهپادی قرار گرفته‌اند؛ یوگنی پریگوژین، فرمانده مزدور، سال گذشته قیام مختصری را به راه انداخت تا رهبران نظامی مخالف خود را از قدرت براند و افراد مسلح در ماه مارس به سالن کنسرت مسکو حمله کردند و 145 نفر را کشتند.
به گزارش خبرگزاری رویترز، اخیرا کرملین به طور ضمنی با پاکسازی گسترده مقامات وزارت دفاع که بسیاری از آنها با اتهامات فساد روبه‌رو هستند، موافقت کرده است. افسران سطح پایین، از جمله سرهنگ دوم کنستانتین فرولوف، فرمانده تیپ هوابرد نیز به اتهام کلاهبرداری دستگیر شده‌اند. او درحالی که با دستبند به سمت پایگاه پلیس مسکو حرکت می‌کرد، رو به خبرنگاران گفت: ترجیح می‌دهم در کورسک باشم تا اینجا و در بازداشت. در یادآوری دیگری مبنی بر اینکه ثروت و دارایی‌ها در روسیه می‌تواند به سرعت تغییر کند، مقامات پرونده‌های جنایی را علیه سایر مقامات تعریف کردند و به دنبال مصادره زمین از برخی از ثروتمندترین افراد این کشور در منطقه‌ای مجلل در خارج از مسکو در نزدیکی اقامتگاه پوتین هستند. درحالی که تلویزیون دولتی تاس با وجود شکست‌هایی مانند حمله به کورسک، همچنان از پوتین حمایت می‌کند، ارزیابی نظرات اولیگارش‌های روسیه دشوارتر است. اکاترینا شولمان، محقق غیرمقیم در مرکز کارنگی روسیه اوراسیا در برلین به آسوشتیدپرس گفت که پوتین به رضایت اولیگارش‌ها وابسته است. او گفت، ارزیابی آنها از وضعیت پوتین این است که آیا وضعیت موجود به نفع آنهاست یا خیر.
طبق ارزیابی موسسات غربی، از زمان شروع جنگ، زندگی این اولیگارش‌ها، حلقه درونی پوتین، بروکرات‌های ارشد، مقامات امنیتی و نظامی و رهبران تجاری بدتر شده است نه بهتر. درحالی که جنگ بسیاری را در روسیه ثروتمند کرده، اولیگارش‌ها به دلیل تحریم های غرب امکان کمتری برای بهره‌برداری از دارایی خود دارند. کاترین شولمان به آسوشیتدپرس گفت: پرسشی که این اولیگارش‌ها در مورد پوتین از خود می‌پرسند این است که آیا «این پیرمرد» هنوز ارزش آن را دارد که از او حمایت کنند؟ به‌زعم نایجل گولد دیویس، کارشناس ارشد موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک در لندن در گفت‌وگو با الجزیره، نخبگان روسیه را می‌توان در وضعیت نارضایتی از تبعیت توصیف کرد. او گفت که آنها از وضعیت موجود ناراضی هستند، اما می‌ترسند که در صورت مبارزه برای رهبری فرد دیگری پیروز نشود. به گفته تحلیلگران، آنها می‌توانند امیدوار باشند در پاسخ به حمله به کورسک از الگوی واکنش آهسته، اما موفق، پیروی کند.
درحالی که حمله اوکراین وارد سومین هفته خود شده است، پوتین تلاش می‌کند به برنامه خود پایبند باشد و حتی بدون اشاره به بحران سفری دو روزه به آذربایجان را آغاز کرد. روز سه‌شنبه، او به‌طور خلاصه به بحران کورسک اشاره کرد و وعده داد با کسانی که در منطقه کورسک مرتکب جنایت می‌شوند، مبارزه کند. با این حال، هرچه حمله اوکراین طولانی‌تر باشد، چالش‌های نظامی و سیاسی بیشتری برای پوتین ایجاد می‌شود. به نظر می‌رسد روسیه در تلاش برای یافتن نیروهای مناسب برای دفع حمله اوکراین است.