واشنگتن‌پست ادعا كرد
برنامه هسته‌اي ايران؛ پاشنه‌آشيل سكاندار تازه كاخ سفيد؟
روزنامه واشنگتن‌پست در تحليلي به بررسي اين موضوع پرداخته كه آيا رييس‌جمهور بعدي ايالات‌متحده قادر است به تعامل هسته‌اي با جهان برسد يا خير. هفته پيش، رييس كميته اطلاعات مجلس نمايندگان ايالات‌متحده مدعي شد ايران قادر است تا پايان سال جاري ميلادي از آستانه گريز هسته‌اي عبور كند. در اوايل اين ماه، جامعه اطلاعاتي ايالات‌متحده نيز اين ادعا را مطرح كرد كه ايران فعاليت‌هايي را انجام داده كه در صورت تمايل، تهران را به توسعه كمي و كيفي هسته‌اي بهتر سوق داده است. به ادعاي كارشناسان واشنگتن‌پست، رسيدن تهران به آن حد از پيشرفت در صنعت هسته‌اي براي رسيدن به آستانه گريز هسته‌اي دوازده هفته يا كمتر است. واشنگتن‌پست مي‌نويسد: در هر صورت، چالش رييس‌جمهور بعدي ايالات‌متحده اين نيست كه چگونه از پيشرفت برنامه هسته‌اي ايران جلوگيري كند، بلكه تصميم‌گيري در مورد اين موضوع است كه پس از رسيدن ايران به آستانه گريز هسته‌اي، چه كاري بايد انجام دهد. هنري سوكولسكي، مدير اجرايي مركز آموزش سياست عدم اشاعه مي‌نويسد كه رييس‌جمهور بعدي ايالات‌متحده بايد به طور كلي بر چند زمينه تمركز كند و چند گام حداقلي را در زمينه راهبرد كاهش اشاعه در جهان بردارد. اول اينكه بايد بر مساله ايران متمركز شود و در اين مسير گام موثري بردارد. رييس‌جمهور امريكا بايد هياتي را به منظور گزارش‌دهي تشكيل داده و به ايالات‌متحده و متحدانش مشورت دهد كه در صورت رسيدن ايران به آستانه گريز هسته‌اي، مقامات چه كاري بايد انجام دهند. سوكولسكي در اين زمينه چند پرسش را مطرح مي‌كند: چگونه ايالات‌متحده مي‌تواند جلوي گذر ايران از آستانه گريز هسته‌اي را بگيرد؟ آيا بايد همسايگان ايران را از الگوبرداري از ايران منصرف كند؟ اگر جواب بله است، چگونه بايد اين كار را انجام دهد؟
دوم اينكه اين هيات بايد بررسي كند كه آيا حمايت ارايه شده جو بايدن و دونالد ترامپ به عربستان براي غني‌سازي اورانيوم، منطقي است يا خير. كارشناسان ارشد هسته‌اي به بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسراييل گفتند كه با چنين كمك‌هايي مخالفت كند و هيچ «گزاره‌اي» نمي‌تواند مانع از استفاده سعودي‌ها از اين اهرم براي گريز از آستانه هسته‌اي شود. با اين حال، سعودي‌ها اصرار دارند كه اگر ايران بتواند به آستانه گريز هسته‌اي برسد، آنها نيز به چنين امري اقدام خواهند كرد. براي محمد بن سلمان، وليعهد سعودي، غني‌سازي امري حياتي است، بنابراين سوكولسكي اين پرسش را مطرح مي‌كند كه آيا ايالات‌متحده بايد از مشاوران نتانياهو پيروي كند يا به سعودي‌ها كمك كند و ثروتمند شوند؟ رييس‌جمهور بعدي احتمالا بايد در اين زمينه تصميمي قاطع بگيرد. البته با حضور و نفوذ گسترده چين و روسيه در خليج‌فارس و به ويژه عربستان‌سعودي، به نظر مي‌رسد دسترسي رياض به فناوري هسته‌اي قريب‌الوقوع خواهد بود. همين امر شايد ايالات‌متحده را به ديپلماسي هسته‌اي جديدي در خاورميانه متمايل كند تا جلوي سران سعودي را در مسير هسته‌اي شدن بگيرد.
مدير اجرايي مركز آموزش سياست عدم اشاعه بر آن است كه مساله حتي پيچيده‌تر است. برخي در كنگره امريكا اصرار دارند كه واشنگتن بايد كارخانه‌هاي غني‌سازي اورانيوم امريكايي در عربستان راه بيندازد وگرنه چين و روسيه اين كار را خواهند كرد. اما اگر به ادعاي آنها ايران از آستانه گريز هسته‌اي عبور كند، آيا جلوگيري از فروش فناوري هسته‌اي چين و روسيه به بازيگران منطقه نگراني اصلي مقامات امريكايي خواهد بود؟ برخلاف پكن و مسكو، واشنگتن با امارات متحده عربي و كره‌جنوبي توافقات اتمي دارد. پس، عدم تامين آنچه سعودي‌ها مي‌خواهند، براي‌شان در چين و روسيه در دسترس است. در اين صورت، تركيه، لهستان، مصر و همه اعضاي معاهده منع گسترش تسليحات هسته‌اي نيز ممكن است چنين درخواست‌هايي را مطرح كنند. هر كدام از آنها نيز مي‌توانند با چرخشي ديپلماتيك يا حتي كودتا به سمت مسكو متمايل شوند.
سوكولسكي پيشنهاد مي‌كند كه دولت جديد ايالات‌متحده بايد بر تجارت هسته‌اي غيرنظامي امريكا و متحدانش متمركز شده تا از قدرت هسته‌اي و نظامي چين و روسيه بكاهد. اخيرا كنگره امريكا نسبت به اقدام تحريك‌آميز روسيه در كمك به تقويت راكتورهاي سريع «صلح‌آميز» چين با پلوتونيوم با درجه تسليحات را محكوم كرد، اما در مورد كمك كانادا به چين براي ساخت تريتيوم با درجه تسليحات در راكتورهاي كانادا يا فروش مقادير زيادي اورانيوم به فروشنده تسليحات هسته‌اي چين چيزي نگفته است. كنگره نيز به طور مشابه در مورد فروش راكتورهاي برق به چين از سوي شركت وستينگهاوس اظهارنظر كرده است. به نظر مي‌رسد راهبرد هسته‌اي ايالات‌متحده هيچ راه عملي براي نظارت بر استفاده «صلح‌آميز» شركت‌هاي غربي در شرق ندارد.
سوم اينكه، درنهايت امريكا بايد موضع خود را در مورد اشتراك سلاح‌هاي هسته‌اي و اجراي ان‌تي‌پي سخت‌تر كند. سوكولسكي معتقد است در اوايل سال 2026، اين معاهده تحت بررسي رسمي قرار گرفت. چين و روسيه در حال حاضر به طرز بدبينانه‌اي با اين استدلال كه ايالات‌متحده همان‌طور كه ان‌تي‌پي نياز دارد، خلع سلاح نشده است و با به اشتراك گذاشتن تسليحات هسته‌اي خود با ناتو و استقرار مجدد تسليحاتش در ژاپن و كره‌جنوبي، اين معاهده را نقض مي‌كند. از سوي ديگر، توسعه صنعت هسته‌اي چين، اقدامات متقابل كره‌جنوبي و ژاپن را به دنبال دارد. پس، از نظر سوكولسكي، ايالات‌متحده بايد بتواند نظارت بيشتري بر طرح و برنامه متحدانش در خاورميانه، خاور دور و شرق اروپا داشته باشد. همچنين بايد بتواند تعاملي سازنده و موثر با چين و روسيه بر سر كاهش اشاعه به كار گيرد.