محمدعلي سبحاني:
امروز ايران به ديپلماسي همه‌جانبه نياز دارد
سبحاني در پاسخ به دلايل افزايش تحركات دستگاه ديپلماسي در شرايطي كه منطقه و بالاخص لبنان به‌شدت ملتهب است، گفت: جمهوري اسلامي در صحنه ديپلماسي و سياست خارجي طي دو سه سال گذشته نقاط ضعفي داشته است. اين ضعف و سرگرداني منجر به وقوع اتفاقات ناخوشايندي در سطح بين‌المللي براي ديپلماسي ايران شده است. به عنوان مثال به دليل موضع‌گيري خاصي كه تهران در ارتباط با اوكراين داشت، امروز شاهد چالش‌هايي در روابط خود با اروپا هستيم. در ارتباط با بازيگران منطقه وكشورهاي عربي- اسلامي ابتكارات مناسبي نه از طرف جمهوري اسلامي و نه از طرف ساير اعراب مسلمان براي ايجاد يك راهبرد منطقه‌اي تبيين نشده است. از طرفي شرايط دشواري پيش روي ما است كه البته آغاز آن مشخصا از 7 اكتبر بود و وقوع درگيري گسترده ميان حماس و اسراييل. اين درگيري نه تنها منطقه بلكه كل نظام بين‌الملل را تحت تاثير قرار داده است. طي يك سال گذشته و آغاز عمليات توفان‌الاقصي صرفا جنگ بيانگر شرايط خطير منطقه بوده است؛ بنابراين ديپلماسي جايگاهي در ميانه اين درگيري‌ها نداشته است. همچنان اين درگيري‌ها ادامه دارد و در شرايطي كه اكنون منطقه در آن قرار دارد يعني گسترش آتش جنگ ميان اسراييل و حزب‌الله و همچنين رويارويي احتمالي ايران و اسراييل، ضرورت يك ديپلماسي بسيار فعال و فشرده احساس مي‌شود و در اين بازه زماني وجود اين سطح از ماموريت‌هاي ديپلماتيك مانند سفرهاي منطقه‌اي آقاي عراقچي بسيار داراي اهميت است. در دولت آقاي پزشكيان بر رويكرد صلح و تنش زدايي تاكيد شده است و اتفاقا اين رويكرد در مجمع عمومي نيز توسط رييس‌جمهور مطرح شد. از طرفي حضور دستگاه ديپلماسي در اجلاس مجمع گفت‌وگوي همكاري آسيا و ديدارهاي دو جانبه در دوحه و تبادل پيام‌هايي كه در اين ديدارها صورت گرفته در همين راستا قابل تبيين است. ذكر اين نكته اهميت دارد پيام‌هاي آقاي پزشكيان در قطر به مراتب بااهميت‌تر از سخنراني او در نيويورك بود، چراكه اساس و بنيان رويكرد تيم ديپلماتيك جمهوري اسلامي به سرپرستي آقاي پزشكيان صلح و كاهش سطح تنش‌ها در منطقه است. نهادينه شدن يك چنين رويكردي به ديپپلماسي همه‌جانبه نياز دارد. اين ديپلماسي بايد در سه سطح منطقه‌اي و اروپايي و جهاني به طور فشرده ادامه داشته باشد. در اجلاس سالانه مجمع عمومي تلاش گسترده‌اي در راستاي ديدارهايي ميان مقامات ايراني با طرف‌هاي غربي به منظور احياي مذاكرات برجامي صورت گرفته است. به نظرمي رسد كه علي‌رغم درگيري‌هايي كه در آن بازه زماني در منطقه ايجاد شد تا حد قابل‌توجهي پيشرفت‌هايي صورت گرفت و توافقاتي مقدماتي برقرار شده است. در سطح اروپايي نيز تلاش‌هايي در راستاي اعتمادسازي ميان ايران و كشورهاي اروپايي به صورت جدي‌تر دنبال شده است. معمولا مناسبات ميان ايران و اروپا مانع از بحراني شدن روابط ايران و امريكا شده است. بدين صورت كه تعامل با اروپا به مديريت مناسبات ميان ايران با امريكا و گفت‌وگوهايي كه در سطح بين‌المللي وجود داشته كمك بسزايي كرده است و در بعد سوم و از لحاظ منطقه‌اي نيز دولت چهاردهم با رويكردي معنادار تحركات ديپلماتيك خود را آغاز كرده است. رويكردي كه مي‌توان به واسطه آن به يك گفتمان مشتركي در رابطه با مشكلات منطقه دست يابيم. ذكر اين نكته اهميت دارد كه يكي از اشكالات سياست خارجي ما اين است كه تك‌روي‌هايي در راهبردهاي خود در قبال مسائل منطقه داشته‌ايم. اين چالش‌ها مرتبط با تمامي كشورهاي عربي و اسلامي است اما ما به تنهايي بار آنها را به دوش كشيده‌ايم. درحالي كه بايد ساير كشورها را به حل چالش‌هاي منطقه وارد كنيم. گفتماني كه آقاي پزشكيان مطرح كرده‌اند در دو بعد قابل تحليل است؛ در داخل گفتمان وفاق ملي و در خارج نيز گفتمان صلح. اين گفتمان اين پيام را دارد كه مسير روشني براي تحقق رويكردهاي دولت چهاردهم البته با توسل به ديپلماسي قدرتمند در زمينه برقراري صلح وجود دارد. ايران در شرايط بسيار پيچيده‌اي قرار گرفته و به دقت مينياتوري نياز دارد تا بتوان از اين نقطه بحراني با جلب اعتماد طرف‌هاي مقابل گامي به جلو پيش ببريم و از همه مهم‌تر مانع جنگي گسترده در منطقه شويم. سفير اسبق ايران در لبنان در پاسخ به ديگر سوال اعتماد در اين زمينه كه احتمال دستيابي به توافقاتي مبني بر برقراري آتش بس در پي سفر آقاي عراقچي به بيروت حاصل شده است يا خير گفت: اطلاعي در اين زمينه در دست نيست و نمي‌توان به‌طور قطعي اظهارنظري كرد اما به‌طور مشخص در ارتباط با ابتكار عملي كه آقاي عراقچي مطرح كردند دو پيشنهاد دارم: اول اينكه در رابطه با لبنان با همكاري دولت اين كشور و همچنين دولت فرانسه كه به گونه‌اي در لبنان حضور تاثيرگذار دارد مي‌توانيم وارد گفت‌وگوهايي شويم و آن را به تحركات ديپلماتيكي در سطح بين‌الملل بسط دهيم. با لحاظ كردن اين هدف كه بتوانيم براساس مصالح و منافعي كه تمام گروه‌ها در لبنان را متنفع مي‌كند ديپلماسي را پيش برده و در ادامه شخص نتانياهو را به عنوان عامل اصلي جنگ‌افروزي‌هاي اخير متوقف كنيم. اين اقدامات را بايد از طريق ايران و حمايت فرانسه و نيز دولت لبنان پيش ببريم و براساس وحدت داخلي در لبنان و قطعنامه‌هاي بين‌المللي كه قبلا تصويب شده است به توافقي برسيم كه نتانياهو را مجبور به توقف اقداماتش در اين كشور كند. پيشنهاد دوم در رابطه با غزه است. بايد تاكيد داشته باشيم كه مسووليت‌هاي كشورهاي عربي و اسلامي در اين زمينه بايد به درستي انجام شود. در اين زمينه نيز بايد به يك گفتمان مشترك برسيم كه در آن هم فلسطيني‌ها و نيز كشورهاي عربي اسلامي هم‌صدا باشند. ايران نيازمند بازگشت آرامش به منطقه است. بايد هماهنگي‌هايي در اين زمينه با ساير كشورهاي عربي اسلامي داشته باشيم و به جد اين موضوع را دنبال كنيم، چراكه ساير كشورها نيز به اندازه ايران در اين زمينه مسووليت دارند. اما آنها از اين موضوع پا پس كشيده‌اند و هيچ اقدامي در راستاي پايان جنگ انجام نمي‌دهند. اگر چالش‌ها در اين دو محور يعني لبنان و غزه را به نقطه مطلوبي نرسانيم، علي‌رغم خويشتن داري كه ايران براي جلوگيري از رويارويي با اسراييل داشته است فرجامي نخواهد داشت. لذا درگيري‌هاي منطقه به ساير كشورها نيز سرايت خواهد كرد. بنابراين بايد به هر قيمتي مانع جنگي گسترده در منطقه شويم. سبحاني در پاسخ به سوال «اعتماد» در باب اينكه اساسا اظهارنظر نخست‌وزير لبنان مبني بر اجراي قطعنامه 1701، براي اسراييل و حزب‌الله قابل پذيرش است يا خير گفت: اسراييل مجبور است كه اجراي اين توافق را بپذيرد.درمورد حزب‌الله نيز كه اساسا حاضر به پذيرش اين قطعنامه است يا خير بله امكان برقراري توافقي در اين زمينه نيز وجود دارد. مي‌توانيم از طريق ديپلماسي با حمايت ايران و همچنين دولت و مردم لبنان و از سويي دولت فرانسه به يك راهبردي برسيم كه مانع از تلاش‌هاي اسراييل در جهت تصرف مرزهاي جنوبي اين كشور شويم.
سفير اسبق ايران در لبنان در پاسخ به اين سوال اعتماد كه ادعاي مطرح شده درباره رايزني روسيه به منظور اقناع حزب‌الله چقدر مي‌تواند به واقعيت نزديك باشد گفت: معتقدم با وجود اينكه اين موضوع طبيعي است كه تمامي كشورهاي داراي منافع در منطقه تمام تلاش خود را براي خاتمه دادن به درگيري‌ها و جلوگيري از وقوع جنگي فراگير به كار بگيرند گفت قطعا از راهبردهاي تمامي كشورها در اين زمينه استقبال خواهد شد. اما براي شخص من باورپذير نيست كه مسكو در اين زمينه تلاشي داشته باشد. روسيه همچنان در اوكراين درگير است و جنگ ميان دو كشور وارد ابعاد گسترده‌اي شده است. بنابراين تمايل دارد درگيري‌ها در خاورميانه گسترش يابد و احتمالا به صورت جدي مقوله برقراري صلح در منطقه را دنبال نمي‌كند.