هشدار تهران شكاف ميان امريكا و اعراب را عميق كرد
آزمون دشوار واشنگتن
پادشاهيهاي خليجفارس با انتشار پيامهاي محرمانه مشاركت در حمله احتمالي اسراييل به ايران را رد كردند
آنطور كه رسانههاي خبري غرب مدعياند، واشنگتن و تلآويو بر سر حمله تلافيجويانه احتمالي رژيم اسراييل به ايران به توافقاتي دست يافته يا دستكم مواضعشان را به هم نزديك كردهاند. در همين راستا شبكه خبري انبيسي نيوز به نقل از مقامهاي امريكايي مدعي شد كه رژيم اسراييل قصد دارد سايتهاي نظامي و انرژي ايران را هدف حملات ماجراجويانه ادعايياش قرار بدهد. با اين حال مقامهاي اسراييلي مدعياند كه هنوز در اين باره به تصميم نهايي نرسيدهاند. پيشتر اكسيوس به نقل از سه مقام امريكايي و اسراييلي مدعي شد بايدن، رييسجمهور امريكا و بنيامين نتانياهو، نخستوزير اسراييل، در جريان تماس روز چهارشنبه، مواضع خود را در قبال دامنه حمله احتمالي اسراييل عليه ايران به هم نزديكتر كردهاند. هر چند جزيياتي از اين مكالمه به بيرون درز نكرده، ناظران به اين گمانهزني پرداختهاند اين امر ممكن است چراغ سبز دولت بايدن به نتانياهو براي شعلهور كردن آتش در منطقه باشد. همزمان، سفر عباس عراقچي به رياض و دوحه نيز حاكي از آن بود كه تهران قصد افزايش تنش را ندارد. وزير امور خارجه كشورمان اين پيام را به رهبران كشورهاي منطقه مخابره كرد كه نخست، هرگونه رويارويي تهران با تلآويو نبايد سمت اسراييل قرار بگيرند؛ دوم، بايد نسبت به اقدامات خصمانه رژيم اسراييل در منطقه موضع واحد و قاطعي بگيرند و سوم، از مسيرهاي ديپلماتيك و ميانجيگرانه، ايالاتمتحده را نسبت به عواقب هرگونه حمله متحدش، اسراييل، به ايران آگاه سازند.
در همين رابط، روزنامه والاستريت ژورنال در گزارشي اختصاصي مدعي است تهديدات از طريق مجاري ديپلماتيك، كشورهاي عربي را بر آن داشته است كه به امريكا بگويند كه در هيچ حمله احتمالي ازسوي اسراييل و احيانا امريكا عليه ايران مشاركت نميكنند. به گزارش وال استريت ژورنال، مقامات عربي مدعياند، تهران از طريق كانالهاي ديپلماتيك محرمانه، هشدار داده، در صورت مشاركت اين گروه از بازيگران، كشورهاي نفت خيز خليجفارس و ديگر متحدان امريكا در خاورميانه هدف قرار خواهد گرفت. رويارويي اخيرا ايران و اسراييل پس از پاسخ موشكي ايران به اقدامات خصمانه رژيم اسراييل تشديد شده است. اسراييل مدعي است به تاسيسات حساس ايران، شامل تاسيسات هستهاي يا زيرساختهاي توليد و انتقال انرژي ايران حمله خواهد كرد. به ادعاي مقامات عربي، ايران نيز هشدار داده با حملات ويرانگر به زيرساختهاي اسراييل، پاسخ سختي به حمله احتمالي اين رژيم خواهد داد. مقامات عربي مدعي شدند ايران به كشورهاي اردن، امارات متحده عربي، عربستان سعودي و قطر هشدار داده در اين رويارويي جانب اسراييل را نگيرند. اين درحالي است كه برخي از اين كشورها همچون امارات با اسراييل «پيمان ابراهيم» را منعقد كرده و برخي ديگر همچون قطر نيز ميزبان پايگاه هوايي راهبردي ايالاتمتحده، مانند پايگاه العديد، در منطقه هستند. به ادعاي اين مقامات، بازيگران عرب به دولت بايدن گفتهاند كه نميخواهند زيرساختهاي نظامي يا حريم هوايي آنها از سوي امريكا يا اسراييل براي هر گونه عمليات تهاجمي عليه ايران استفاده شود.
ديپلماتهاي عرب همچنين مدعي شدند درحالي كه هشدارهاي ايران عليه كشورهاي مطنقه مبهم است و جزييات واكنش احتمالي ايران در صورت مشاركت بازيگران منطقه با اسراييل مشخص نيست، اما موضع تهران موجب شده تا نگرانيها در كشورهاي غني از انرژي خليجفارس برانگيخته شود. آنها نگرانند تاسيسات نفتيشان- كه تحت چتر امنيتي امريكا محافظت ميشود- هدف حمله موشكي ايران يا يكي از متحدان منطقهاي ايران قرار گيرد. آنها در گفتوگو با وال استريت ژورنال مدعي شدند، استقرار پايگاهها و نيروهاي نظامي ايالاتمتحده در منطقه به پاسخ ايران عليه اين كشورها منتج خواهد شد چرا كه ممكن است در حمله احتمالي اسراييل مورد استفاده قرار گيرند.
به عقيده ناظران، گسترش درگيري در خاورميانه همسويي برخي كشورهاي عربي و اسراييل را كه همگي با نفوذ و گسترش قدرت نظامي ايران در منطقه مخالفند، به وارد مرحله تازهاي كرده است. ايالاتمتحده ستون فقرات بلوك منطقهاي عليه ايران است. واشنگتن مدعي است در آينده بتواند نوعي «ناتو خاورميانه» را عليه ايران شكل بدهد. بايد يادآوري كرد برخي كشورهاي عربي، ازجمله اردن، در دفاع از اسراييل در ماه آوريل، برخي پرتابههاي ايران عليه اين بازيگر را رهگيري كردند. اما ناظران خاطرنشان ميكنند حمايت از حمله مستقيم اسراييل به ايران مساله ديگري است و ميتواند عواقب جدي براي اين كشورها داشته باشد. مقامات دفاعي امريكا نيز اذعان كردند كه برخي از شركاي منطقهاي به پنتاگون گفتهاند نميخواهند جنگندههاي اسراييلي بر فراز قلمروشان پرواز كنند يا نيروهاي امريكايي عمليات تهاجمي را از داخل يا بر فراز حريم هوايي آنها عليه ايران تدارك ببيند. مقامات كشورهاي عربي تصريح كردهاند حضور پايگاههاي نظامي و نيروهاي امريكايي تنها براي عمليات دفاعي است و آنها مجاز نيستند در تهاجم عليه ايران مشاركت كنند.
اخيرا بايدن و نتانياهو در مورد حمله تلافيجويانه احتمالي اسراييل عليه ايران گفتوگو كردند. مقامات امريكايي به والاستريت ژورنال گفتند كه هنوز از زمان حمله يا اينكه اسراييل ممكن است چه اهدافي را براي حمله در نظر داشته باشد، اطلاعي ندارند. به گفته يك مقام اسراييلي در گفتوگو با اين روزنامه امريكايي، كابينه امنيتي اسراييل تشكيل جلسه داده و اعضاي آن گزينههايي براي حمله احتمالي به ايران مطرح كردند. اين مقام اسراييلي مدعي شد تلآويو احتمالا مسيرهاي ديگري، به غير از قلمروی كشورهاي منطقه، براي عبور جنگندههاي خود در حمله به ايران به كار گيرد. او مدعي شد حريم هوايي سوريه و عراق كه سيستم دفاع هوايي موثري در مواجه با جنگندههاي رادارگريز اسراييل ندارند، ممكن است مسيرهاي جايگزين باشند. با اين حال، ناظران غربي مدعياند هرگونه محدوديت در آرايش نيروهاي نظامي ايالاتمتحده در منطقه كه به درخواست كشورهاي حاشيه خليجفارس ممكن است عملي شود، ميتواند بر عمليات آنها در درياي سرخ تاثير بگذارد.
در اوايل اين ماه، نمايندگي ايران در سازمان ملل متحد علنا هشدار داد مشاركت هر كشوري در حمله احتمالي اسراييل عليه ايران ميتواند از سوي تهران اقدامي خصمانه تلقي شود و آن كشور را به هدفي مشروع بدل كند. به نظر ميرسد ايالاتمتحده به حمايت آهنين از اسراييل پايبند باشد. به همين دليل، ناظران هشدار ميدهند اين امر با رويكرد ايالات متحده مبني بر عدم تمايل به گسترش درگيري در تضاد است. برخي ناظران نظامي مدعياند در جريان حمله احتمالي اسراييل به ايران، هم پايگاههاي نظامي امريكا در منطقه مورد نياز است و هم حريم هوايي برخي كشورهاي منطقه. يوسي مكلبرگ، تحليلگر خاورميانه در انديشكده چتم هاوس مستقر در لندن به وال استريت ژورنال گفت در اين ميان حتي خطر اشتباه محاسباتي نيز مطرح است و ميتواند طرف مقابل را وادار به انجام كارهايي كند كه براي آن برنامه آماده و حساب شدهاي ندارد.
مقامات امريكايي اعلام كردهاند با تقويت تعداد جنگندههاي مستقر در خاورميانه و حفظ ناوگروه خود به رهبري ناو هواپيمابر آبراهام لينكلن در منطقه، حضور نظامي شان را در منطقه براي دفاع از اسراييل ر تقويت ميكنند. در نشست اضطراري هفته گذشته، كشورهاي حوزه خليجفارس ازجمله عربستانسعودي و امارات به تهران وعده دادهاند اجازه ندهند از قلمرو يا حريم هوايي شان در هر گونه حمله احتمالي به ايران استفاده شود. آنها نگرانند گسترش تنش باعث شود تنگه هرمز مسدود شود و آنها را از فروش نفت منع كند. ايالاتمتحده نيز نگران اين موضع و افزايش قيمت نفت است.