نشنال اينترست نوشت
معماي شكست سياست تحريمي بايدن عليه ايران
تحريم‌هاي نفتي ايالات‌متحده عليه كشورمان طي سال‌هاي متمادي به منظور كاهش درآمدهاي ايران از بخش انرژي و اعمال فشار بر برنامه هسته‌اي ايران اعمال شده است. با اين حال به باور برخي ناظران و همچنين شواهد موجود اين تحريم‌ها تاثير چشمگيري بر صادرات نفت ايران نداشته‌اند. به ادعاي اين گروه از ناظران طي سال‌هاي اخير، ايران توانسته با استفاده از راهكارهاي مختلف، مانند فروش نفت به كشورهاي همسايه و فروش غيرمستقيم نفت از طريق واسطه‌ها، صادرات خود را حفظ كند. طبق گزارش‌هاي ادعايي، ايران فروش نفت خود را به ويژه به چين و برخي كشورهاي ديگر همچنان حفظ نموده است.
در اين راستا نشنال اينترست طي گزارشي آورده است: صادرات نفتي ايران همچنان نقش حياتي در تامين مالي اين كشور عليه تجاوزات تل‌آويو و نيز قدرت‌هاي غربي دارد و همچنين به عنوان يك پيوند‌دهنده اصلي در روابط تهران با پكن عمل مي‌كند. اين نشريه در ادامه ادعاي خود به گزارش اخير اداره اطلاعات انرژي ايالات‌متحده درباره صادرات نفت ايران اشاره كرده است؛ گزارشي كه در آن آمده است، عاملي نگران‌كننده وجود دارد و آن اين است كه تحريم‌هاي گاه و بي‌گاه اوباما و بايدن عليه تهران ناكام مانده‌اند. همان‌طور كه تحريم‌ها عليه كرملين به دليل حمله به اوكراين نشان داد تحريم‌ها نمي‌تواند به تنهايي كشورهاي صادر‌كننده انرژي را متوقف كند. اين دقيقا به معناي اين است كه سياست تجاري ايالات‌متحده اغلب در جلوگيري از تخلفات آشكار تحريم‌ها ناكام مي‌‌ماند.
نشنال اينترست در ادامه گزارش خود به نقل از اين اداره انرژي آورده است كه از سال 2020، درآمد ايران از صادرات نفت تقريبا چهار برابر شده و از 16 ميليارد دلار در سال 2020 به 53 ميليارد دلار در سال 2023 رسيده است. اين گزارش سه عامل اين تغيير چشمگير را توضيح مي‌دهد: اجراي ضعيف تحريم‌ها توسط دولت بايدن، افزايش قيمت‌هاي جهاني نفت و تشنگي چين به نفت كه منجر به نزديكي بيشتر شراكت با ايران شد.
به گزارش نشنال اينترست جو بايدن رييس‌جمهور امريكا هيچ‌گونه تحريم نفتي عليه ايران را به‌طور رسمي لغو نكرده است، اما از سوي ديگر، ايران نيز به‌طور «رسمي» هيچ نفتي به چين صادر نكرده است. اين وب‌سايت ادعا كرده است كه تهران از مجموعه‌اي وسيع از شركت‌ها و نفت‌كش‌ها براي دور زدن تحريم‌ها و ارسال محموله‌هاي نفت خود استفاده مي‌كند. اين نشريه همچنين اين ادعا را مطرح كرده كه چندين شركت بيمه و لجستيك امريكايي درواقع تسهيل‌‌كننده عبور نفت ايران به چين بوده‌اند. اين درحالي است كه دولت بايدن در تعقيب موثر نقض‌‌كنندگان تحريم‌ها نيز ناكام مانده است.به ادعاي ناظران، پذيرش شيوه‌هاي غيررسمي تجارت ايران درواقع بازگشت به همان رويكرد سازش‌‌گرايانه باراك اوباما رييس‌جمهور پيشين درقبال ايران منجر شده است. نشنال‌اينترست اما در گزارش ادعايي همچنان مدعي است كه ايران در آستانه گريز هسته‌اي قرار دارد. به گزارش اين وب‌سايت حاميان توافق هسته‌اي 2015، «برجام» را در قاب معادله متقابل ترسيم كردند كه در آن ايران در ازاي كاهش تحريم‌ها اجازه بازرسي از تاسيسات هسته‌اي خود را مي‌داد. در سال 2018، دولت ترامپ تحريم‌ها را مجددا برقرار كرد كه منجر به كاهش صادرات نفت خام ايران از 2033 بشكه در روز در سال 2018 به 675 بشكه در سال 2019 شد.
در اين گزارش كه وب‌سايت نشنال‌اينترست منتشر كرده است، آمده؛ در شرايط فعلي تنش‌هاي فزاينده بين اسراييل و ايران هر‌گونه زمينه مشتركي را كه ميان ايالات‌متحده و دولت فعلي ايران باقي مانده بود تقريبا از بين برده است. اين نشريه ضمن به چالش كشيدن برخي سياستمداران امريكايي مدعي شده است تا زماني كه واشنگتن به تحريم‌هاي موجود اولويت اجرا ندهد و همچنين منابع قابل‌توجهي را به اين امر اختصاص ندهد، تحريم‌ها بي‌اثر باقي خواهند ماند.
در ادامه گزارش نشنال‌اينترست اما به متغير ديگري براي عدم كارايي تحريم‌هاي امريكا نيز اشاره شده است كه مدعي است: نمي‌توان به‌طور كامل افزايش درآمدهاي نفتي ايران را به سياست‌هاي امريكايي نسبت داد، چراكه روندهاي كلان اقتصادي نيز در چند سال گذشته به نفع ايران بوده است. در اين زمينه گزارش اداره اطلاعات انرژي ايالات‌متحده افزايش شديدي را در قيمت سالانه ميانگين نفت خام ايران از 29 دلار به ازاي هر بشكه در سال 2020 به 84 دلار در سال 2022 مستند كرده است. شوك‌هاي اقتصادي خارجي به‌طور عمده اين تغيير را توجيه مي‌كنند. كاهش محدوديت‌هاي ناشي از پاندمي و جنگ روسيه و اوكراين نيز تقاضاي انرژي را افزايش داد و تامين آن را كاهش داده است. اگرچه رويكرد ايالات‌متحده تاثير محدودي بر قيمت نفت دارد، اما افزايش قيمت‌ها به عنوان يك نيروي مضاعف براي ايران عمل مي‌كند و به اين كشور اجازه مي‌دهد حتي بيشتر از نفتي كه در مواجهه با ناتواني دولت بايدن در اجراي تحريم‌ها مي‌فروشد، سود ببرد. به لحاظ تاريخي، ايران بخش زيادي از نفت خود را به سوريه، تركيه، ژاپن و كره‌جنوبي صادر مي‌كرد. با اين حال، چين در پنج سال گذشته به عنوان يك مشتري ضروري براي صنعت نفت ايران ظهور كرده است. صادرات نفت ايران به چين از سال 2019 چهار برابر شده است و از 308 هزار بشكه در روز به 1.2 ميليون بشكه در سال 2023 رسيده است. صادرات ايران به مقاصد خارج از چين از 1.4 ميليون بشكه در روز در سال 2018 به تنها 148 هزار بشكه در سال 2023 كاهش يافته است. اين آمار روندي گسترده‌تر را نشان مي‌دهد كه تمايل فزاينده چين به دور زدن تحريم‌هاي امريكايي و اتحاديه اروپا و هماهنگي با ايران براي انجام اين كار است. چين بسته به ماه، تا 89درصد از صادرات نفت ايران را خريداري مي‌كند (كه تقريبا 10 تا 12درصد از مجموع واردات نفت خام آن در سال 2023 را تشكيل مي‌دهد). منافع جغرافيايي سياسي چين از ايران جدا شدني نيست.