نيويورك تايمز سناريوهاي احتمالي در ارتباط با ايران و امريكا را بررسي كرد
ترامپ و تهران مذاكره مي‌كنند؟
حديث روشني
خروج دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات‌متحده، از توافق هسته‌اي سال ۲۰۱۵ (برجام) و نيز ترور شهيد سردار قاسم سليماني در دولت او همچنان به گزاره‌هاي مهمي براي ارزيابي سياست‌هاي آتي مهمان تازه كاخ سفيد طي چهار سال آينده تبديل شده است. در همين راستا نشريه نيويورك‌تايمز در گزارشي ضمن اشاره به تنش‌هاي حاكم ميان ايران و امريكاي تحت رهبري ترامپ مدعي است كه علي‌رغم سابقه‌اي مملو از تنش‌هاي حاكم بر روابط تهران و واشنگتن بخشي از مقامات سابق، تحليلگران و سرمقاله‌هاي روزنامه‌ها در ايران يك هفته پس از بازگشت دوباره ترامپ به كاخ سفيد، از دولت خواسته‌‌اند كه با او وارد تعامل شود. اين نشريه براي اثبات اين ادعاي خود به روزنامه شرق اشاره كرده كه نوشته: مسعود پزشكيان رييس‌جمهور جديد و معتدل ايران «از اشتباهات گذشته پرهيز كرده و سياستي عملگرايانه و چندبعدي اتخاذ كند.»
به گزارش ادعايي نيويورك‌تايمز، پنج مقام ايراني كه نخواستند نام‌شان فاش شود به اين نشريه گفته‌اند كه «بسياري در دولت آقاي پزشكيان با اين نظر موافقند.» اين مقامات در ادامه گفته‌اند: «ترامپ عاشق انجام معامله‌اي است كه ديگران در آن شكست خورده‌‌اند و تسلط چشمگير او بر حزب جمهوري‌خواه مي‌تواند به هر توافق احتمالي قدرت ماندگاري بيشتري بدهد. آنها همچنين استدلال مي‌كنند كه اين موضوع مي‌تواند فرصتي براي يك توافق پايدار با ايالات‌متحده فراهم كند.» همزمان حميد ابوطالبي، سياستمدار و مشاور سابق دولت ايران، در نامه‌اي سرگشاده به مسعود پزشكيان رييس‌جمهور ايران نوشته است: «اين فرصت تاريخي براي تغيير در روابط ايران و ايالات‌متحده را از دست ندهيد.» گفتني است او به پزشكيان توصيه كرد كه پيروزي ترامپ در انتخابات را تبريك بگويد و لحني جديد براي يك سياست عملگرايانه و آينده‌‌نگر اتخاذ كند.
به ادعاي نيويورك‌تايمز، اما بسياري از نظاميان در ايران با ورود به مسير تعامل با ترامپ مخالف هستند. اين درحالي است كه نيويورك تايمز همچنان به نقل از وزارت دادگستري ايالات‌متحده مدعي شده كه هكرهاي ادعايي تحت حمايت ايران به سيستم‌‌هاي رايانه‌اي كارزار انتخاباتي ترامپ نفوذ كرده و اطلاعات نادرستي را به صورت آنلاين منتشر كرده‌اند؛ ادعايي كه تهران قويا آن را رد كرده است.در اين راستا عباس عراقچي وزير امور خارجه ايران اين اتهامات واهي و ادعايي مقامات امريكايي را در پستي در شبكه اجتماعي ايكس (توييتر) «سناريوي ساختگي» خواند. او در ادامه نيز گفته است كه ايران به انتخاب مردم امريكا در تعيين رييس‌جمهورشان احترام مي‌‌گذارد و مسير پيش روي ايران و ايالات‌متحده با «احترام» و «اعتمادسازي» متقابل آغاز مي‌شود.
نيويورك تايمز به نقل از رضا صالحي، تحليلگر ايراني آورده است كه او در مصاحبه‌اي گفته است مذاكره با ترامپ براي دولت جديد ايران از لحاظ سياسي چالش‌‌برانگيز خواهد بود، چراكه جناح محافظه‌كار پيش‌تر مخالفت خود را با اين موضوع ابراز كرده‌اند بالاخص آنكه ترامپ فرمان ترور شهيد قاسم سليماني، فرمانده ارشد سپاه قدس را صادر كرد.
همزمان روزنامه همشهري، كه توسط شهرداري تهران اداره مي‌شود و گرايش اصولگرا نيز دارد، عكس‌هايي از ترامپ با لباس نارنجي زندان و دستبند را با تيتر «بازگشت قاتل» در صفحه اول خود منتشر كرده است. با اين حال، اما به ادعاي نيويورك‌تايمز، رضا صالحي در ادامه گفته است: «من برخلاف اين موضع خواهم گفت كه ترامپ در مقايسه با سلف خود در راستاي منافع ايران گام برمي‌دارد.» او افزود: «او به دنبال انجام معامله است؛ به دنبال پايان دادن به جنگ‌‌هاست و همچنين مخالف شروع جنگهاي جديد است.»
در ادامه گزارش ادعايي نيويورك تايمز، اين نشريه به نقل از پنج مقام ايراني مدعي شد: «حتي كساني كه خواهان تعامل با ترامپ هستند، مي‌گويند كه سياست خارجي ايران در دوران ترامپ عمدتا به نحوه برخورد او با ايران و خاورميانه و همچنين انتخاب‌هاي او براي اعضاي دولتش بستگي خواهد داشت.» اين درحالي است كه ترامپ اخيرا گفته بود كه قصد آسيب رساندن به ايران را ندارد و درخواست اصلي او اين است كه ايران از آستانه گريز هسته‌اي عبور نكند. در عين حال ترامپ در جايي و شرايطي ديگر از مبارزات انتخاباتي، به نظر مي‌رسيد كه به اسراييل چراغ سبز داده تا وارد درگيري فراگير با ايران شود.
به گزارش نيويورك تايمز، بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسراييل، روز يكشنبه در بيانيه‌‌اي ويديويي مدعي شد كه با ترامپ صحبت كرده است. او در ادامه ادعا كرد: «ما (نتانياهو و ترامپ) در تمامي جنبه‌هايي كه تهديدي (ادعايي) از سوي ايران تلقي مي‌شود هم‌نظر هستيم.» اين درحالي است كه برايان هوك، كه در دولت اول دولت ترامپ نماينده ويژه در امور ايران بود، روز پنجشنبه به سي‌ان‌ان گفته است كه ترامپ خواهان تعامل با ايران است. نيويورك تايمز همچنين در ادامه گزارش ادعايي خود آورده: در شرايط كنوني پاسخ احتمالي ايران به حمله تهاجمي اخير اسراييل در كانون توجه‌ها قرار دارد؛ در اين ميان سوال اين است؛ آيا تهران پاسخ مي‌دهد و در صورتي كه پاسخ مثبت باشد، بايد دامنه و شدت اين پاسخ ارزيابي شود، چراكه ترامپ حامي سرسخت و تمام‌عيار تل‌آويو است، از همين رو هرگونه رويارويي احتمالي بين ايران و اسراييل مي‌تواند به سرعت تنش‌ها را با دولت جديد ترامپ تشديد كرده و هرگونه شانس بهبود روابط را از بين ببرد.
به ادعاي نيويورك تايمز و به نقل از اين پنج مقام ايراني، بسياري از ادعاهاي اعلام شده در باب سياست خارجي احتمالي ترامپ به منظور پايان دادن به جنگهاي غزه و لبنان و همچنين پايان دادن به جنگ اوكراين و احياي دستوركار «اول امريكا» با استقبال از سوي ايران همراه خواهد بود، چراكه تهران نيز به دنبال تشديد تنش‌ها نيست. از منظري ديگر به ادعاي اين مقامات ناشناس پايان دادن به جنگهاي غزه و لبنان مي‌تواند به جلوگيري از تشديد تنش‌ها ميان تهران و تل‌آويو كمك كند. پايان جنگ اوكراين نيز مي‌تواند به ادعاها درباره تامين تسليحات روسيه توسط تهران پايان دهد. مضاف بر آن تاكيد ترامپ بر سياست داخلي به معناي كاهش تمايل اين بازيگر جهت مداخله در امور داخلي ساير كشورها است.
محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه سابق و معاون راهبردي رييس‌جمهور در پيامي در شبكه اجتماعي ايكس (توييتر) نوشته كه اميدوار است ترامپ و جي دي ونس معاون رييس‌جمهور منتخب، «طبق وعده‌اي كه داده‌اند و گفته‌اند در برابر جنگ بايستند و پيام واضحي كه از سوي مردم امريكا در باب پايان دادن به جنگ‌ها و جلوگيري از جنگهاي جديد مخابره شده را لحاظ كنند.»همزمان محمدعلي ابطحي، معاون رييس‌جمهور سابق در مصاحبه‌اي گفت كه توصيه مي‌كند «تهديد ترامپ را به يك فرصت خوب تبديل كرده و ديپلماسي فعال را آغاز كنيم.» او همچنين گفت: «ترامپ دوست دارد كه با حل يك بحران به شكلي شخصي اعتبار به دست بياورد، بالاخص آنكه يكي از بحران‌‌هاي اصلي در حال حاضر، بحران بين ايران و امريكا است.»محمدعلي ابطحي اين را هم گفته است كه در محافل سياست‌گذاري ايران دو ديدگاه رقيب روياروي هم تعريف شده‌اند. يكي از اين دو ديدگاه بر اين مقوله تاكيد دارد كه ايران بايد با قاطعيت عمل كرده و حامي محور مقاومت در خاورميانه بماند تا در مقابل ايالات‌متحده و اسراييل براي خود، بازدارندگي ايجاد كند. ديدگاه دوم به مذاكره با ترامپ اشاره دارد، گزاره‌اي كه برخي از چهره‌هاي محافظه‌كار نيز از آن حمايت مي‌كنند.
به ادعاي نيويورك‌تايمز براي بيش از دو دهه، روابط ميان تهران و واشنگتن براساس رويكرد احزاب سياسي حاكم در امريكا شكلي نسبي گرفته و به‌طور كلي بر اين اصل استوار است؛ جمهوري‌خواهان هر بار در ارتباط با ايران به رويكرد و سياست‌هاي خصمانه متوسل شده‌اند و دموكرات‌ها تلاش داشتند تا با توسل به اهرم‌هاي ديپلماتيك به تنش‌هاي حاكم پايان داده يا راهي براي كاهش بحران‌ها بيابند. ايران پس از آنكه ترامپ در دولت اول خود كمپين موسوم به «فشار حداكثري» را عليه تهران اعمال كرد، از تعامل با رييس‌جمهوري منتخب خودداري كرد. اين درحالي است كه بعد از پيروزي دموكرات‌ها در 2020 نيز دولت بايدن و ايران نيز هيچ‌گاه به اين توافق بازنگشتند و تحريم‌ها همچنان برقرار ماندند.نيويورك در ادامه همچنان به نقل از اين پنج مقام ايراني كه با برنامه‌ريزي سياست خارجي ايران آشنا هستند و دو نفر از آنها در وزارت امور خارجه فعال هستند، ادعا كرد: «تجربه ايران با دولت بايدن نااميدكننده بوده و بسياري به اين نتيجه رسيده‌اند كه توافق با يك دولت جمهوري‌خواه مي‌تواند نتايج بلندمدت‌تري به همراه داشته باشد.»اين دو مقام وزارت امور خارجه همچنين مدعي شده‌اند كه ايران براي رياست‌جمهوري احتمالي ترامپ طي ماه‌ها آماده شده است و وزارت امور خارجه از ماه مارس گروه كاري غيررسمي در اين زمينه تشكيل داده است. همزمان مسعود پزشكيان رييس‌جمهور ايران روز چهارشنبه در مصاحبه‌اي با رسانه‌هاي ايران گفته بود: «براي ما مهم نيست كه در انتخابات امريكا چه كسي پيروز شده است، زيرا ما به قدرت داخلي خود متكي هستيم.» در عين حال، او افزود: «ما نگاه محدود و بسته‌اي در توسعه روابط خود با كشورها نخواهيم داشت.»به ادعاي نيويورك‌تايمز اما تحليلگران در ايران و ايالات‌متحده نيز گفته‌اند كه ترامپ احتمالا از ايران خواهد خواست كه به عنوان بخشي از توافقي براي لغو تحريم‌ها حمايت از محور مقاومت را كاهش دهد، اين در حالي است كه تهران هيچ‌گاه حمايت خود را از محور مقاومت در منطقه كاهش نداده و نخواهد داد.از همين رو معادله پيچيده‌تر شده و آينده رايزني‌هاي احتمالي ميان دو كشور در هاله‌اي از ابهام قرار دارد؛ بالاخص آنكه اسراييل نيز خواه در دولت نخست ترامپ و خواه امروز از همه اهرم‌هاي خود استفاده كرده تا مانع كاهش تنش ميان تهران و واشنگتن شود.