به بهانه برگزاري نشست فوق‌العاده كشورهاي عربي و اسلامي مطرح شد
سيگنال پادشاهي به ترامپ
آيا عربستان براي پايان تنش در خاورميانه به دنبال هم‌صدايي با ايران است؟
نشست سران و مقام‌هاي ارشد كشورهاي عربي و اسلامي روز دوشنبه (۲۱ آبان) در حالي در رياض آغاز شد كه ايران با شركت در اين نشست از تمايل خود براي برقراري آتش‌بس در لبنان و فلسطين گفته است. هدف اصلي از اين نشست «مقابله با تشديد تنش‌ها از سوي اسراييل در منطقه» و نيز حمايت از تلاش‌ها براي يافتن راه‌حل در اين زمينه اعلام شده است. محمدرضا عارف، معاون اول، رييس‌جمهوري كشورمان پيش از سفر به رياض براي شركت در اين نشست، هدف اصلي اين نشست را «توقف جنگ» در لبنان و فلسطين خواند و اظهاراميدواري كرد كه كشورهاي شركت‌كننده در نشست فوق بتوانند در باب خروج منطقه از تنش‌هاي حاكم به نتيجه‌اي خوب دست يابند.اين نشست يك سال پس از گردهمايي مشابه در رياض از سوي اتحاديه عرب مستقر در قاهره و سازمان همكاري اسلامي مستقر در جده برگزار شد، جايي كه رهبران حاضر اقدامات وحشيانه اسراييل در غزه را محكوم كردند. با اين حال رهبران شوراي همكاري خليج‌فارس و خاورميانه در نهايت نتوانستند درخواست‌ها در باب قطع روابط اقتصادي و ديپلماتيك با اسراييل را محقق كرده يا انتقال نفت و انرژي به اين بازيگر را مختل نمايند. سازمان همكاري اسلامي با ۵۷ عضو و اتحاديه عرب با ۲۲ عضو شامل دو گروه از بازيگران هستند؛ كشورهايي كه اسراييل را به رسميت شناخته‌اند و همچنين كشورهايي كه به‌شدت مخالف ادغام منطقه‌اي با اين بازيگر هستند.به باور برخي ناظران فارغ از اهدافي كه در جريان برگزاري اين نشست تبيين شده است اين اجلاس قطعا فرصتي براي رهبران منطقه‌اي خواهد بود تا اين پيام را به دولت دوم ترامپ مخابره كنند و بگويند كه به دنبال نقش‌آفريني امريكا در فعل و انفعال‌هاي خاورميانه هستند. به نوشته نيويورك‌تايمز پيام ارسال شده براي واشنگتن حكايت از آن دارد كه كشورهاي خليج‌فارس به دنبال راهي براي خروج از بحران حاكم هستند.
همزمان نيويورك تايمز طي گزارشي در اين رابطه نوشته است؛ نشست كشورهاي عربي و اسلامي درحالي برگزار شد كه تنش‌هاي منطقه‌اي بالا گرفته و همچنان گمانه‌زني‌ها درباره دكترين خاورميانه‌اي دولت جمهوري‌خواه ترامپ ادامه دارد. در اين فضا عربستان‌سعودي ميزبان اين نشست شده؛ بازيگري كه پيش از حمله هفتم اكتبر حماس قرار بود روابط ديپلماتيك خود را با اسراييل عادي كند اما امروز به واسطه افكار عمومي و متغيرهاي ديگر از موضع خود عقب‌نشيني كرده و در بهترين حالت تحقق چنين فعلي را به تشكيل كشور فلسطيني منوط كرده است. گفتني است توافق ابراهيم از جمله اقداماتي است كه با حمايت‌هاي دولت اول ترامپ تا حدودي به مرحله اجرا درآمد. در آن بازه زماني بحرين و امارات، سودان و مراكش روابط ديپلماتيك خود را با اسراييل عادي كردند. در دولت بايدن نيز تلاش‌ها در اين زمينه ادامه يافت و واشنگتن براي عادي‌سازي روابط عربستان و اسراييل گام‌هايي جدي برداشته بود، اما حمله هفتم اكتبر همه معادلات را برهم زد. به باور گروهي از ناظران اما اكنون بعد از گذشت بيش از يك سال از جنگ غزه، پادشاهي و متحدان آن به سمت تهران گرايش پيدا كرده‌اند. اين در حالي است كه ماه گذشته، وزراي امور خارجه كشورهاي خليج‌فارس براي اولين‌بار به صورت گروهي با همتاي ايراني خود ديدار داشتند. روز يكشنبه نيز رييس ستاد نيروهاي مسلح عربستان‌سعودي با همتاي ايراني خود در تهران ملاقات كرد كه اين امر بازهم نشانه‌اي از كاهش تنش‌ها در روابط دو كشور بود، اين درحالي است كه همزمان ايران در حال بررسي پاسخ احتمالي خود به تجاوزات اخير اسراييل است.
به گزارش نيويورك‌تايمز، محمد بن‌سلمان وليعهد عربستان، در سخنراني افتتاحيه خود در اين نشست روز دوشنبه بر اهميت روابط اين پادشاهي با ايران و ساير كشورها تاكيد كرد. محمد بن‌سلمان در اين نشست گفت: «ما از جامعه بين‌المللي مي‌خواهيم كه اسراييل را مجبور كند تا به حاكميت ايران احترام بگذارد.»
در ادامه گزارش نيويورك‌تايمز آمده است كه اظهارات وليعهد عربستان در حالي ايراد مي‌شود كه تهران و رياض به عنوان دو قدرت منطقه در رقابتي طولاني‌مدت قرار داشته‌اند. به ادعاي اين نشريه اما محور مقاومت همچنان نگراني‌هايي را براي اين پادشاهي ايجاد كرده است. اين گزارش در ادامه به اظهارات اخير فيصل بن فرحان وزير امور خارجه عربستان‌سعودي اشاره كرده، آنجايي كه او ادعا كرده بود: «مشكل و مبناي انحرافي روابط ايران و عربستان، رفتار منطقه‌اي ايران بود كه از ديدگاه ما به ثبات كمك نكرده است. ما در حال انجام گفت‌وگوهاي بسيار شفاف و صادقانه با ايراني‌ها هستيم.»
تحليلگران در اين زمينه اين‌گونه ارزيابي كرده‌اند كه عربستان‌سعودي ممكن است از اين اجلاس در رياض به عنوان فرصتي براي ارسال پيام به دولت ترامپ استفاده‌كند.حسن‌الحسن، پژوهشگر ارشد سياست‌هاي خاورميانه‌فعال‌در‌موسسه‌‌مطالعات
استراتژيك بين‌المللي به نيويورك تايمز گفت: دونالد ترامپ، رييس‌جمهور منتخب امريكا گفته است كه «جنگ‌ها را متوقف خواهد كرد.» اين پژوهشگر در ادامه افزود: «عربستان‌سعودي ممكن است در تلاش باشد تا خود را به عنوان يك انتخاب جذاب و معتبر براي دولت ترامپ معرفي كند تا در صورتي كه ترامپ به وعده‌اش براي مذاكره بر سر پايان جنگ عمل كند، با او همكاري نمايد، به ويژه با توجه به اينكه تلاش‌هاي ديپلماتيك ساير ميانجي‌‌گران منطقه‌اي، به ويژه قطر و مصر به منظور پايان درگيري‌هاي منطقه‌اي نتايج مثبتي را به همراه نداشته است.»